Классификация В-лактамных антибиотиков. Показания к их назначению. Рациональные комбинации с другими АБ.

Бета-лактамды антибиотиктер – молекула қ ұ рамында β -лактам-ды циклі бар: Пенициллиндер

* Цефалоспориндер

* Карбапенемдер

* Имипенемдер

* Бета – лактамды антибиотик-тердің ә сер механизмі: Жасуша қ абырғ асының белок муреин синтезіне қ атысатын транспептидаза ферментін тежейді – бактерицидтік ә сер етеді

* Биосинтетикалық пенициллин-дердің қ олданылуы: Тонзилофарингит (баспа)

* Скарлатина

* Тілме

* Бактериалды эндокардит

* Дифтерия

* Менингит

* Пневмония

* Ірің ді инфекциялар

* Газды гангрена

* Актиномикоз

* Мерезде таң дамалы препарат

* Ревматизм ауруының асқ ынуының алдын алуда

Фармакогенетика. Определение. Фармакогенететическое тестирование. Определение.  Понятие о персонализированной медицине.

Фармакогенетика- адам ағ засының дә рі-дә рмек ә серлеріне қ арсы тұ қ ым қ уалайтын реакцияларын зерттейді. Адамдардың кез- келген фармакогенетикалық реакциялары адам попуяциясында қ азіргі кезде қ олданылатын фармакологиялық заттарды қ олданғ анғ а дейін эволюция процесінде қ алыптасқ ан кең кө лемді генетикалық полиморфизмі негізінде дамиды. Қ олданылатын дә рі-дә рмектердің тиімділігі мен қ осымша ә серлері ә ртү рлі топтарда жә не ағ заларда тү рліше болатындығ ы дә рігерлік практикадан белгілі. Ағ зағ а дә рі-дә рмектердің стандартты дозасын енгізгеннен кейін оның қ андағ ы концентрациясы бір адамдарда оптиумнан (тиімді доза) тө мен болса, яғ ни ә сер етпесе, екінші біреулерде улау дең гейіне жетер еді. Дә рі- дә рмектердің ағ задағ ы тағ дыры оның биотрансформациялануына немесе оның сің ірілуіне, таралу (мү шелерге, ұ лпаларғ а, жаушаларғ а, оганнелаларғ а), рецепторлармен ө зара ә ректтесу, метаболизм жә не ағ задан шығ арылу қ ұ былысына байланысты. Осы фармакокинетикалық қ ұ былыстардың ә рбір кезең дері генетикалық тұ рғ ыдан бақ ылауда болатыны, яғ ни арнайы емес ферменттердің қ атысуымен жү ретіні сө зсіз.

Побочные реакции типа В. Механизм возникновения. Примеры. Методы

  профилактики и коррекции.

В-типті реакциялар ДЗ мө лшеріне жә не фармакологиялық белсенділігіне байланысты емес (ДЗ жақ пауынан басқ асы). Оның негізінде ағ заның жеке дара ерекшеліктері - аллергия немесе ферментативті жү йелердің генетикалық негізделген бұ зылыстары.

-Индивиуальды ДЗ-ты кө тере алмау ы – ДЗ терапевтік жә не субтерапевтік мө лшерде қ олданғ анда дамитын, фармакологиялық қ асиеттерімен байланысты жағ ымсыз реакциялар. Мұ ндай реакция кез келген препаратқ а дамуы мү мкін. (мыс, аспирин қ абылдағ анда қ ұ лақ та шудың болуы) -«Идиосинкразия» - деп белгілі бір препаратқ а дамығ ан, генетикалық негізделген патологиялық реакция. Идиосинкразияның негізінде ферментативтік жү йелердің тұ қ ым қ уалайтын ақ аулары жатыр.

-Жалғ ан аллергиялық реакциялар – даму механизімі иммунологиялық емес, бірақ клиникалық кө рінісі аллергиялық реакцияларғ а ұ қ сас жағ ымсыз ә серлер. (мыс, рентгенконтрасты затқ а иммунологиялық емес реакциялар )

-Гиперсезімталдылық немесе аллергия- І-ші типті аллергиялық реакцияларды имитирлеуі мү мкін (анафилактоидтық реакциялар). ІІ-ші типті аллергиялық реакцияларды имитирлеп, (цитотоксикалық реакциялар) гемолиз тудыруы да мү мкін. Кейбір препараттар ІІІ-ші типті аллергиялық реакцияларды имитирлейді. (мыс, пенициллинді қ абылдағ анда иммундық механизмге байланысты анафилаксияның дамуы )

В-типін алдын алу ү шін міндетті тү рде фармакологиялық анамнез, оның ішінде аллергологиялық сұ рауымыз жә не атопиялық аурулар кезінде иммунологиялық ДЗ қ олдану.Бұ л типте ДЗ қ абылдауды тоқ тату қ ажет.

СЕҚ Қ Д-ің ә сер ету механизмінің басты элементіне – арахидон қ ышқ ылының метаболизміне қ атысатын негізгі фермент - циклооксигеназа (ЦОГ) белсенділігінің тежеуімен байланысты болатын, простогландин синтезінің басылуы жатады.Арахидон қ ышқ ылы фосфолипаза А2 қ атысуымен мембраналық фосфолипазадан тү зеледі (бұ л ағ заның физиологиялық ү рдістеріне қ атысатын қ абыну медиаторының, сол сияқ ты бір қ атар ББЗ кө зі – қ анды сұ йылтатын простациклин, тромбоксан А2 қ анның ұ юын жоғ арылататын, гастропротективті простагландиндер жә не т.б.).Арахидон қ ышқ ылының метаболизмі екі жолмен жү реді: • ЦОГ қ атысуымен жү ретін (простагландиндердің, простациклиннің, тромбоксан А2) циклооксигеназды; • липооксигеназды (лейкотриендердің тү зілуіне = интерлейкиндер липооксигеназаның қ атысуы кезінде).Простагландиндер қ абынудың басты медиаторы деп саналады, себебі олар ноцицепторларды қ абыну медиаторларына сенсибилизирлейді (гистаминге жә не брадикининге), сонымен қ атар гистаминге жә не серотонинге тамыр қ абырғ аларының сезімталдығ ын жоғ арылатады, сезімталдық шегін азайтады, ол жергілікті тамырлардың кең еюіне ә келеді (терінің қ ызаруы, тамыр ө ткізгіштігінің жоғ арлауы → ісіну). Сонымен қ атар, простагландиндер микроорганизмдер мен олардың токсиндерінің ә серінен синтезделінетін екіншілік пирогенді заттардың ә серіне жылуды реттеу гипоталамиялық орталық тардың сезімталдығ ын жоғ арылатады (мысалы, интерлейкин 1)ЦОГ− 1 мен ЦОГ− 2 бар: ЦОГ− 1 − кө птеген жасушаларда ү немі болатын (тек эритроциттерде ғ ана жоқ ) қ ұ рылымды фермент. Жасушалардың қ алыпты белсенділік қ ызметін қ амтамасыз етуіне қ атысатын простагландин ө німін реттейді (гатропротекция, тромбоциттердің агрегациясы, бү йрек қ ан айналымының жағ дайы, жатыр тонусы, сперматогенез ж.т.б.).ЦОГ-2- қ абынудың алдында простагландин синтезіне қ атысады.Кө птеген СЕҚ Қ Д тең дә режеде ЦОГ-1 мен ЦОГ-2-ні баяулатады, ол біріншіден – қ абыну ү рдісін тежесе, ал екіншіден қ орғ аныстық простагландин ө німдерін тө мендетіп, шырышты тосқ ауылды бұ зады, оның негізі асқ азанда гастропатияның туындататын репаративтік ү рдістерге жатады. Демек СЕҚ Қ Д негізгі ә сер ету механизмі де жанама ә серлері де жатады, нақ ты айтқ анда оларды қ абынуғ а қ арсы дә рілер ретінде қ олданылу мақ сатында қ алаусыз болып келеді.Қ абынуғ а қ арсы ық палы. СЕҚ Қ Д белгілі мө лшерде экссудация фазасын тежейді. Ең кү шті препараттар − индометацин, диклофенак, фенилбутазон сол сияқ ты – пролиферация фазасына да ә сер етеді (коллаген синтезін азайтады жә не тіндердің склероздануы осығ ан байланысты), бірақ экссудативті фазағ а ә лсіз ә серін тигізеді. СЕҚ Қ Д альтерация фазасына мү лдем ә сер етпейді. Қ абынуғ а қ арсы ә сері бойынша фосфолипаза А2 ферментін баяулату арқ ылы фосфолипидтердің метаболизмін тежейтін жә не простагландиндер мен сол сияқ ты, қ абынудың маң ызды медиаторы болып келетін лейкотриендердің тү зілуін бұ затын барлық СЕҚ Қ Д белсенділігі глюкокортикоидтардан тө мен.Анальгетикалық ық палы.Кө п дә режеде бұ лшық еттерде, буындарда, сің ірлерде, жү йке бағ андарында, сонымен қ атар бас жә не тіс орналасқ ан қ арқ ындылығ ы ә лсіз жә не орташа ауыру кездерінде қ олданылады. Кө п жағ дайларда ө те кү шті висцеральді ауырсынуларда СЕҚ Қ Д ә сері тө мендеу жә не кө рсететін анальгетикалық кү ші морфин тобының препараттарына қ арағ анда (наркотикалық анальгетиктерге) ә лсіз. Сонымен қ атар, бір қ атар бақ ыланғ ан зерттеулердің кө рсеткіштері бойынша диклофенак, кеторолак, кетопрофен, метамизол препараттарының анальгетикалық белсенділігі шаншулар жә не операциядан кейінгі ауырсынулар кезінде анағ ұ рлым жоғ ары екендігі кө рсетілген. СЕҚ Қ Д несеп жолдарындағ ы тас ауруларынан болатын бү йрек шаншуларында тиімділігі, кө бінесе бү йректе ПГ− Е2 ө німінің тежелуімен, бү йрек қ ан айналымының тө мендеуімен жә не несептің тү зілуімен байланысты.Бұ л бү йрек табақ шаларында жә не несеп ағ ардың бітелген жерінен жоғ ары орналасқ ан жерде қ ысымды азайтады жә не ұ зақ ауырсынуды басатын ық палды қ амтамасыз етеді. Наркотикалық анальгетиктерге қ арағ анда СЕҚ Қ Д-дің артық шылығ ы олар тыныс алу орталығ ын тежемейді, дә ріге тә уелділік жә не эйфория тудырмайды, оғ ан қ оса ұ стама кезінде спазмогендік ә сер кө рсетеді.Қ ызуды

басатын ә сері. СЕҚ Қ Д тек қ ызба кездерінде ғ ана ә сер етеді. Қ ызуды басатын механизмі бас миындағ ы простагландинсинтетаза белсенділігін тежеумен байланысты, нә тижесінде гипоталамустағ ы жылуды реттеу орталығ ындағ ы Е1 (пирогенді фактор) простагландиннің ә серін басады (10.1 суретті қ ара).Қ алыпты дене қ ызуына ә сер етпейді, ол гипертермиялық заттардан (хлорпромазин) айырмашылығ ына жатады.Антиагрегаттық ық палы.Тромбоциттердегі ЦОГ-1 баяулату нә тижесінде ондағ ы эндогендік проагрегантты тромбоксан синтезін тежейді. Аса кү шті жә не антиагрециалық белсенділікке аспирин ие, ол тромбоциттің ө мір сү ру уақ ытына қ арай (7 кү н) агрегациясын қ айтымсыз тежеуі мү мкін. Ал ө зге СЕҚ Қ Д антиагрегациялық ә сері ә лсіз жә не қ айтымды. Талдамды ЦОГ-2 баяулатқ ыштар тромбоциттердің агрегациясына ә сер етпейді. СЕҚ Қ Д негізінен ревматологияда қ олданылады.Кез келген СЕҚ Қ Д бір реттік қ олданылуы тек анальгетикалық ық пал береді. Препараттардың қ абынуғ а қ арсы ә сері ү немі қ абылдағ аннан кейін 7− 10 кү ннен барып байқ алады. Қ абынуғ а қ арсы ық палын бақ ылауды клиникалық (ісінудің тө мендеуімен, ауырудың басылуымен) жә не зертханалық мә ліметтермен жү зеге асырады. 10 кү н барысында ық палы болмағ ан жағ дайда препаратты басқ а СЕҚ Қ Д топтарына ауыстырады. Жергілікті қ абыну ү рдістерінде (миозит, бурсит, энтезит, айқ ындылығ ы шамалы моноартритте) емді жергілікті ә сер ететін дә рілік тү рлерден бастайды (май, гель) жә не тек ық палы болмағ ан кезде ғ ана жү йелік ә сер ететін емге кө шеді (пероральды,, балауыз, парентеральды). Жедел артритпен ауыратын науқ астарғ а (мысалы, подаграда) − препараттарды парентеральды енгізу кө рсетілген. Клиникалық айқ ын созылмалы артрит кездерінде тиімді жә не кө тере алатын препаратты эмпириялық талдаумен жү зеге асыру арқ ылы СЕҚ Қ Д жү йелік емін тағ айындайды. Барлық СЕҚ Қ Д салыстырмалы тү рде қ абынуғ а қ арсы ық палғ а ие, шамамен аспирин ық палына тең. СЕҚ Қ Д топтық айырмашылық ә серімен байланысты емес, тек жанама ә серлерімен ерекшелінеді. Барлық СЕҚ Қ Д ұ шін жалпы жанама ә серлеріне, СЕҚ Қ Д туғ ызатын − асқ азанның антральды бө лігін зақ ымдайтын гастропатиялық (шырышты қ абаттың эритемасы, қ анталауы, эрозиясы, ойық жаралары) ә сері жатады; асқ азаннан қ ан кетулері мү мкін. Басқ а да асқ азан ішектердегі жанама ә серлер кө ріністеріне іштің ө туі жә не іштің қ атуы суреттелген. Бү йрек циклооксигеназа тежелуінің клиникалық кө рінісі сұ йық тың ұ сталуымен (кейде артериалды гипертензиямен жә не жү рек жеткіліксіздігімен), жедел немесе ү демелі жү ретін бү йрек жеткіліксіздігі, гиперкалиемиямен байқ алады. Тромбоциттердің агрегациясын азайтумен, СЕҚ Қ Д қ ан кетулерге ә келуі мү мкін, сонымен қ атар асқ азан ішек жолдарынан жә не СЕҚ Қ Д − гастропатия барысын ауырлатады. СЕҚ Қ Д басқ а да жанама ә серлеріне тері (қ ышыну, бө ртпелер), ОЖЖ жағ ынан − бастың ауыруы (жиі индометацинді қ олданғ анда), бастың айналуы, қ ұ лақ тың шулауы, кө ру бұ зылыстары, кейде психикалық бұ зылыстар (елестер, естің шатасуы, депрессия), сонымен қ атар препаратқ а жоғ ары сезімталдық қ а байланысты жанама ә серлері (бронх тарылуы, есекжем, Квинке ісінуі) болуы мү мкін. СЕҚ Қ Д кері кө рсеткіштеріне: 1 жасқ а дейінгі балалар (жеке препараттарғ а − 12 жасқ а дейін); «аспиринді» демікпе; асқ азан мен он екі елі ішектің ойық жаралары; бү йрек немесе бауыр жеткіліксіздігі, ісінулер; жоғ ары қ ан кетулер, алдағ ы операцияларда, анамнезенде СЕҚ Қ Д жеке кө тере алмау (демікпе ұ стамалары, ринит, есекжем), жү ктіліктің соң ғ ы ү ш айында, емшекпен емізу кезінде (10.1 кесте).Қ абынуғ а қ арсы дә рілер ретінде қ абыну ү рдісіне ә сер ете алатын қ абілеті бар басқ а механизмді, «базисті» ревматизмге қ арсы препараттарды алтын тұ здарын ж.т.б. қ олдану мү мкін.Қ абынуғ а қ арсы дә рілерді келесі топтарғ а бө луге болады:

⇐ Предыдущая123456Следующая ⇒

Поделиться: