Устойчивые словосочетания, идиомы. 2. Ne ayı nda yı z? Какой сейчас месяц? 1. Kaç yı lı ndayı z? Какой сейчас год?

1. Kaç yı lı ndayı z? Какой сейчас год?

2. Ne ayı nda yı z? Какой сейчас месяц?

3. (Bugü n) Ayı n kaç ı dı r? Какое (сегодня) число?

Ayı n kaç ı nda? Когда, какого числа? 4. bu arada в том числе, в это время, в этот момент

5. iş adamı деловой человек, бизнесмен

6. (gü nlerden) bir gü n однажды, в один прекрасный день

7. ya... ya da (yahut da)... или или

8. kat kat... во много раз, намного.

9. iki (ü ç, dö rt... ) kat... вдвое (втрое, вчетверо )

10. Yanı ma gel. Подойди ко мне

Примечания:

1. Об устойчивых словосочетаниях со словами her, bir u (hiç ) bir. Указанные слова образуют стереотипные устойчивые сочетания с име­нами ş ey, kimse, zaman (vakit), yer и некоторые другие (см следую­ щую таблицу).

yere		yerde	yerden	zaman	ş ey	kimse
her	всюду	везде	отовсюду	всегда	асе
bir (hiç )bir	куда-то	где-то	откуда-то	когда-то	что-то	кто-то
(-отриц форма гл )	никуда	нигде	ниоткуда	никогда	ничего	никто

Примечание к таблице:

1 Сочетание her kimse заменяется словом herkes — «все» (см ур 5)

2 Наряду с bir zaman, (bir vakit) — «когда-то» употребляется (в том же
значении) и форма множ числа bir zamanlar, bir vakitler

3 В целях экономии места не приводятся падежные формы слов ş ey и kimse,
например her ş eye — всему, bir ş eye — чему-то, (hiç )bir ş eye — ниче­
му, hiç (bir) kimseye — никому и т. д

2. В турецком языке ответ строится по модели вопроса Так, отвечая на вопрос bugü n ayı n kaç ı?, следует заменить вопросительное слово (kaç? — сколько? ) каким-то количе­ственным числительным, сохранив при этом все аффиксы, употребленные в вопросе:

ПРИМЕР: вопрос: Bugü n ay-ı n kaç -i? — (Какое сегодня число?
             ответ ay-ı n ü ç -ü    Сегодня третье число).

 

УПРАЖНЕНИЕ

17. На закрепление ключевых слов 6-го урока: 1. Adamı taksiyle evine gö tü r. 2. Oğ lunu da beraber getir 3. Ş u masayı bitiş ik odaya geç irmek gerek. 4 «Arkadaş ı nı eve geç ir», dedi. 5. Ş u oğ lana «Baba» diyorlar. 6. Kâ ğ ı dı ş u dü kkandan alı yoruz. 7. Ahbabı n fena ç alı ş ı yor. 8 Saatim iyi iş liyor. 9 Bugü n otobü s iş lemiyor. 10. Yere oturma! 11. Ş u adamı her yerde gö rü yorum. 12 Ç ocuğ u bir yere gö tü rme! 13. Bak, gene (yine) buradadı r! 14. Biraz tembel, fakat ben gene de ondan memnunum. 15. Ayı n ü ç ü nde sarayı mı za ü nlü bilim adamı geliyor. 16. Evin ö tesinde ne var? 17. Ö te yanda (ö tede) otuz katlı bir yapı yü kseliyor. 18. Ö yle (bö yle) iş adamı yok burada 19. Ö yle yapma, oğ lum, ş ö yle yap. 20. Bunu alma, ö tekini al.

21. Hep ç alı ş ı yor, hep ç alı ş ı yor. 22. Hep arkadaş ı z.

23. Hepimiz her gü n buradayı z (her zaman, daima buradayı z).

24. Как называют этого мальчика? 25. Что стоишь? Неси
книги. 26. Где вы покупаете такие яблоки? — В этой лавоч­
ке. 27. Где вы проводите ноябрь месяц? 28. Этого человека
никуда не провожай. 29. Так не говори. 30. По ту сторону
особняка такого места нет. 31. Какой сейчас месяц, ноябрь?
32. Сегодня какое число? 33. Двадцать восьмое. 34. Сегодня
какое (число) ноября? 35. Сегодня седьмое ноября. 36. Сей­
час какой год? 37. Сейчас 1999 год. 38. Все мы студенты.
39. Все вы студенты? 40. Все они там. 41. Впредь на экзамен
не опаздывай. 42. Он ежедневно (бывает) здесь. 43. Позади
храма нет памятника. 44. Сегодня вечером напиши им пись­
мо.

BA Ş KENT İ M İ Z

Halen ben Moskova'da oturuyorum. Moskova, Rusya Federasyonunun baş kentidir. Ç ok bü yü k bir ş ehir. Kentlerimizin en bü yü ğ ü dü r. Kentin merkezi Kı zı l meydan. Bak, ç ok geniş. Uzakta Moskova nehrini gö rü yoruz, daha yakı nda Sen Bazil¹ katedralini. Meydanı n sağ yanı nda (tarafı nda) anı t kabir (mozole)var. Kremlin² duvarları nı n arkası nda ü ç katlı gü zel bir konak yü kseliyor. Burada Rusya hü kü meti ç alı ş ı yor.

En bü yü k mağ azalardan³ GUM mağ azası ile Tarih mü zesinin bir yü zü gene Kı zı l meydana bakı yor. Ö tede, sol yanda, «Rusya» otelinin muazzam⁴ yapı sı yü kseliyor. Kremlin'in ö tesinde, Manejnaya meydanı nda eski ü niversite binası var; halen burada Asya—Afrika ü lkeleri enstitü sü (yü ksek okulu) bulunuyor.

¹ Sen Bazil — Василий Блаженный. ² Kremlin — Кремль.

³ En bü yü k mağ aralardan... — исходный падеж в выделительном значе­
нии: (один) из самых больших магазинов...

⁴ muazzam — огромный.

Moskova'nı n ana caddeleri ç ok geniş ve iş lektir. İ ş te Tverskaya caddesi. Bu caddede troleybü slerle otobü sler İ ş liyor. Durmadan otomobiller, taksiler koş uyor. Altı nda metro da vardı r. Puş kin ve Prens¹ Dolgorukiy abideleriyle Gorki ve Mayakovaki anı tları bu caddenin her iki yanı ndadı r. Yermolova tiyatrosu, Ç aykovski adlı konser salonu, bü yü k «Rusya» sineması hep burada.

Moskova, bü yü k bir kü ltü r merkezidir. Kentimizde ya otuz ya da daha ç ok tiyatro vardı r. Meş hur Bolş oy tiyatrosu (yani Bü yü k tiyatro) Kı zı l meydana yakı n, Tiyatro meydanı ndadı r. 60 mü ze, dö rt bin kitaplı k (bu arada ü nlü Rusya kitaplı ğ ı ), birkaç yü z kulü p ve kü ltü r sarayı kentin ş urası nda burasmdadı r.

Yer yü zü nde (dü nyada) Moskova ü niversitesinden bü yü k bir ü niversite yoktur. Baş ka ü niversite ve okullar bundan kat kat kü ç ü ktü r

Birç ok aydı nlar ya bu ü niversite ve okullarda ya da Bilimler (İ limler) akademisinde ç alı ş ı yorlar.

Doğ al, kentin her semtinde bü yü k kü ç ü k iş yerleri var. Galiba en irisi, en ü nlü sü Lihaç ov adlı otomobil fabrikası. Mağ azalarda, dü kkanlarda, iş yerlerinde iş adamları kendi iş lerine bakı yorlar. Fakat biz ö ğ renciler baş ka İ ş lerle uğ raş ı yoruz. Bu ders yı lı nda bir arkadaş ı mla ben Tü rkç e'yi ö ğ renmeğ e baş lı yoruz; ancak ben Hü maniter ü niversitede, o ise (o da) Asya — Afrika ü lkeleri okulunda. Bizim ü niversite Miusskaya meydanı ndadı r. Yapı mı zı n ö nü nde kü ç ü k bir bahç e var, pencerelerimizin ç oğ u da kü ç ü k bir ara sokağ a bakı yor. Bir kü ltü rpark var, fakat okulumuzdan oldukç a uzak. Gene de arası ra oraya dinlenmeğ e gidiyoruz.

SPOR SALONUNDA (bir konu ş ma²)

HALİ T: Merhaba, Selim! Ne yapı yorsun burada? SELİ M: Gü n aydı n! Spor salonunda inş â n mektup yazmı yor,

¹ prens — князь.

² konuş ma — беседа.

doğ al. Jimnastik yapı yorum burada, daha doğ rusu sporla uğ raş ı yorum. Gö rmü yor musun?

H. Niye spor yapı yorsun? Hem de geç saatte.

S. Bana mı soruyorsun?

H. Baş ka kimse yok ya! Tabiî sana.

S.. Ne ayı ndayı z biz? Kası m ayı nda değ il miyiz?

H. Kası mdayı z, evet.

S. Bugü n ayı n kaç ı?

H. Kası m ayı nı n ü ç ü.

S. Ne diyorsun sen? Bugü n kası mı n ü ç ü mü? Ş urada iki gazete var. «Cumhuriyet»le «Akş am». İ kisi de sabah gazetesi. Getir bana birini. Evet evet, gel yanı ma.

H. İ ş te, al. «Aksam» gazetesi.

S. Kendin aç, bak. Gö rü yor musun? Dö rt Kası m tarihli

gazete değ il mi?

H. Evet, galiba doğ rusun.

S. Ş imdi gö tü r yerine.

H. Peki, ama soruma yanı t vermiyorsun.

S. Yani? Hangi soruna?

H. Niye spor yapı yorsun burada.

S. Ayı n altı sı nı bekliyorum.

H. Ayı n altı sı nda ne var?

S. Spor kulü bü nde bir maç baş lı yor. Ş imdi durmadan, her gü n ç alı ş mak gerek. Dinlenmek yok¹.

H. Ö yle mi? Tenis maç ı, değ il mi?

S. Evet, ö yle.

H. Maç gü ndü zü n mü baş lı yor?

S. Hayı r, daha geç, saat yedide. Sen de uğ ra. Seni

herkesten ç ok bekliyorum, H. Teş ekkü r ederim, fakat boş vaktim yok.

Dinlenmek yok! — Никакого отдыха!

S. Dersine mi ç alı ş ı yorsun? Yoksa bu gece bir yere mi gidiyorsun?

H. Hem dersime ç alı ş ı yorum, Kası mı n onunda bir sı nav veriyoruz, hem de baş ka bir iş im var, bitirmek istiyorum.

S. Acele bir iş mi?

H. Evet.

S. ö yleyse ne duruyorsun burada? Git, iş ine bak.

H. Doğ rusun. Artı k gidiyorum. Spor salonundan bu defa konser salonuna. Hoş ç a kal.

S. İ yi geceler!

УПРАЖНЕНИЯ

18. Ответьте на следующие вопросы:

1. Kaç yı lı ndayı z? 2. Ne ayı ndayı z? 3. Bugü n ayı n kaç ı? 4. Kaç yaş ı ndası nı z? 5. Kardeş iniz var mı? Ondan kaç yaş bü yü ksü nü z?

6. Elinizde ne tarihli «Milliyet» gazetesi var? 7. Aileniz hangi kentte
oturuyor? 8. Moskova'nı n en ü nlü meydanı hangisi (hangi
meydan)? 9. Asya — Afrika ü lkeleri okulu ile Dilbilim ü niversitesi
Moskova'nı n neresinde (M. nı n hangi semtinde) bulunuyor?
10. Rusya hü kü meti hangi konakta ç alı ş ı yor? 11. Kentimizde kaç
tiyatro var? 12. Arkadaş ı nı zı Bolş oy tiyatrosuna mı gö tü rü yor­
sunuz, Kremlin (kongre) sarayı na mı? Yoksa baş ka birine mi?

13. Ç aykovski adlı konser salonuna kiminle ve neyle gidiyorsunuz?

14. Moskova'nı n en bü yü k yü ksek okulu hangisi? 15. Moskva
nehrinin ö tesinde ne gö rü yoruz?

19. Переведите на русский язык следующие предложения:

1. Lermontov anı tı Sadovaya caddesinde bulunuyor. 2. Adamı ü niversiteye taksiyle gö tü rü yorlar. 3. İ stanbul'da ü nlü bir Galata kö prü sü vardı r. 4. Hava serin, pencereyi aç ma. 5. Bu arkadaş herkesten iyi sı nav veriyor. 6. O daha geç saatte geliyor, bekle.

7. Bizimle birlikte kü ltü r sarayı nda konser dinlemek istiyor.

8. Bugü n ne mü zesine gidiyoruz? 9. En enteresan futbol maç ı
budur. 10. Arkadaş ı m bir iş adamı dı r, ç ok ç alı ş ı yor. 11. Nehrin

ö tesini gö rmü yorum. 12. Ş u meş hur bilim adamı ile beraber akademiye mi gidiyorlar? 13. Bay profesö r dersi bitiriyor. Onunla konuş mak istiyor musunuz? 14. — O, ne binası o? «National» oteli mi ö yle yü kseliyor? — Evet, bu otel bitiş ik binalardan ç ok daha yü ksektir 15 Aramı zda en istidatlı ö ğ renci odur. 16. Bir yı lda ya 365 ya da 366 gü n var (Bir yı l ya 365 ya da 366 gü ndü r) 17. Ayları n bazı ları nda 30, bazı ları nda da 31 gü n vardı r.

20. Используя указанные ниже слова, noc т po йт e предложения, в ко-
торых употреблялись бы следующие грамматические явления:

а) относительный изафет — meydan, fabrika, yaş, semt,
mü ze, bulvar, abide, kü ltü r, akademi;

б) винительный падеж —nehir, mektup, aç mak, getirmek,
yanı t, roman, sormak, dinlemek;

в) послесог ile — uğ raş mak, otobü s, birlik, acele, konuş mak,
kulü p;

г) степени сравнения — iş lek, ü niversite, bilmek, geç irmek,
ü nlü, ay.

21.     Переведите на турецкий язык следующий отрывок:

Москва — столица Российской федерации. Это — очень большой город Он гораздо больше других наших городов. Сюда отовсюду приезжает очень много людей. Взрослый или ребёнок — все знают Красную площадь. Здесь нахо- дится мавзолей, храм Василия Блаженного, исторический музей, магазин ГУМ. Наше правительство работает в цен­тре города. Москва — большой культурный и научный центр Здесь много театров, концертных залов, музеев, двор­цов культуры, библиотек, институтов. Разумеется, и пред­приятий здесь много.

Наш институт находится далеко от центра города, в Гагаринском районе, на улице Лобачевского. Эта улица не является одним из центральных проспектов, но здесь не­прерывно мчатся автомобили, довольно оживленная ули- ца. Сейчас мы стоим на проспекте Вернадского. Смотри, видишь новое пятиэтажное здание? Там наш институт,

Ежедневно я приезжаю сюда на метро. Здесь ходят (дей­ствуют) автобус и троллейбус № 34, но я всегда иду пеш­ком. Я никогда не опаздываю на урок. Здесь я покупаю газеты. Сейчас со мной газета «Куранты» за 21 ноября. У тебя есть вопрос? Спрашивай. Нет, там не гостиница. Там возвышается главное здание университета имени М. В. Ло­моносова. Ты знаешь, в Москве и в (целом) мире нет более крупного высшего учебного заведения. За университетски­ми зданиями расположен большой сад. Еще дальше Моск­ва-река. Есть у тебя еще вопросы? Нет? Если так, до сви­дания. Я спешу. В девять часов у нас начинаются спортив­ные занятия. Наш преподаватель дает нам в месяц восемь занятий (уроков).

⇐ Предыдущая891011121314151617Следующая ⇒

Поделиться: