Тэктаничныя пакровы (шаръяжы). Тэктаничная трэшчыннаватасць.

Тектонический покров представляет собой горизонтальный, пологий или волнистый крупный надвиг с перемещением до мно­гих десятков или даже сотен километров. Покровы называются также шарьяжами (франц. charriage — наволок). Последний тер­мин введен М. Бертраном (1884)

Покровы возникают и развиваются в основном в подвижных геосинклинальных поясах и распространены практически во всех геосинклинальных складчатых системах.

В покровных структурах различают следующие морфологичес­кие элементы: перемещенные массы, получившие название аллох­тона, и их основание, не испытавшее сколько-нибудь существен­ных перемещений — автохтон.

Аллохтон от автохтона отделен поверхностью срыва или воло­чения.

Вдоль поверхностей смещения при движении аллохтона обра­зуются тектонические брекчии, но известны покровы, отделенные от автохтона узкими, едва заметными по­верхностями трения.

Породы верхней части автохтона, в сущности, никогда не оста­ются на месте и часто оказываются передвинутыми на то или иное расстояние, сохраняя при этом вещественные и пространственные связи с подлинным автохтоном. Такие перемещенные на неболь­шие расстояния части автохтона в основании дигитаций носят наз­вание пар автохтона.

В теле покрова различают тыльную, срединную (щит, панцирь) и лобовую, или фронтальную, части. Область, откуда начинается перемещение покрова, называют его корнями. Последние устанав­ливаются по сходству фаций аллохтона с фациями одновозрастных пород, находящихся в неперемещенном состоянии в тылу покрова, или по крутому, нередко вертикальному залеганию сильноперемя­тых, пережатых пород, нарушенных многочисленными разрывами (рубец). Фронтальная часть или тело покрова могут быть расчле­нены процессами эрозии, от них отделяются участки, утратившие непосредственную связь с аллохтоном, называемые экзотиче­скими останцами, или клиппами. При горном рельефе в долинах рек или в местах высокого гипсометрического положения поверх­ности шарьирования эрозия может удалить весь аллохтон и обна­жить породы автохтона или паравтохтона. Такие участки авто­хтона, окруженные породами аллохтона, называются тектоничес­кими окнами.

покровах чехла

покровов основания

офиолитовые покровы

Доскладчатые

Соскладчатые покровы

Послескладчатые

Компрессионные покровы

Тэктанічныя трэшчыны – дыз’юнктыўныя парушэнні горных парод утвораныя ў выніку тэктанічных дэфармацый.

М.В.Гзоўскі ў працах, прысвечаных вывучэнню дыз’юнктыўных дэфармацый парод, дэталёва апісаў фізічныя асновы ўтварэння тэктанічных разрываў у аднародным асяроддзі:

1. Вырашальнымі пры дэфармацыі горных парод і ўтварэнні разрываў з’яўляюцца памеры геалагічных цел і петраграфічныя асаблівасці парод.

2. Дыз’юнктыўнае парушэнне ўтвараецца ў выніку рэалізацыі тэктанічных напружанняў, велічыні якіх змяняюцца ў залежнасці ад працягласці дзеяння напружанняў, варыяцыі температуры і ціску.

3. Утварэнне разрыва заўжды прыводзіць да змянення поля напружанняў. Адбываецца яго аслабленне ў адных месцах і ўзмацненне ў іншых. Пасля ўтварэння трэшчыны змяняецца арыенціроўка восяў напружанняў, што прыводзіць да ўтварэння новых расколаў.

4. У адным месцы могуць утварыцца адна ці больш спалучаных пар плоскасцяў скола ў залежнасці ад змянення лакальнага напружанага стану. Трэшчыны адрыву звычайна арыентаваны пад вуглом не больш за 45⁰ да напрамку дзеяння пары сіл (расцягнення і сціскання).

5. Тэктанічныя напружанні, якія дзейнічаюць ў зямной кары рэалізуюцца на працягу даволі доўгага часу. Пры гэтым дыз’юнктыўныя нарушэнні праходзяць некалькі этапаў свайго фарміравання: а) утварэнне асобных невялікіх разрываў; б) павелічэнне памераў трэшчын да разломаў; в) злучэнне асобных разломаў у адзін вялікі глыбінны разлом, які развіваецца, як тэктанічная адзінка пэўны час да поўнага затухання тэктанічных рухаў уздоўж яго.

6. За час фарміравання вялікіх разломаў можа адбывацца змена накірунку і моцы напружанняў, у выніку чаго сколы могуць змяняцца адрывамі і наадварот.

 

 

⇐ Предыдущая45678910111213Следующая ⇒

Поделиться: