B. Jednoczesne stosowanie normy konwencyjnej i ustawowej

 

109. Jak już wcześniej wskazano, bezpośrednie stosowanie konwencyjnej normy kolizyjnej przesądza o wyłączeniu stosowania normy ustawowej [94]. Inaczej jednak stanie się w wypadku, gdy postanowienia normy traktatowej odsyłają do regulacji krajowej. Wówczas do danego stosunku prawnego znajdzie zastosowanie jednocześnie konwencja i ustawa.

Przykładu takiej sytuacji dostarcza art. 15 ust. 1 zd. 2 konwencji londyńskiej o ograniczeniu odpowiedzialności za roszczenia morskie z 19 listopada 1976 r. Dopuszcza on ustanowienie przez państwa-strony tej umowy międzynarodowej ograniczenia zakresu jej zastosowania przez wyłączenie w całości lub w części pewnej kategorii osób. Takie częściowe wyłączenie przewiduje wobec wierzyciela zagranicznego art. 97 § 2 k.m., który odsyła w tym zakresie do prawa jego zwykłego miejsca zamieszkania [611-622] lub jego głównej siedziby. Właściwość tego prawa zależy od tego, czy ustanawia ono ograniczenie odpowiedzialności za roszczenia morskie na poziomie niższym niż powołana konwencja. Zatem zawarta w tym przepisie "zmaterializowana" norma kolizyjna znajdzie zastosowanie na mocy konwencyjnego odesłania do prawa krajowego.

C. Jednoczesne wskazanie prawa właściwego na podstawie dwóch umów międzynarodowych

 

110. Pierwszeństwo konwencji przed ustawą polega na stosowaniu tej pierwszej bez względu na treść drugiej. W przypadku norm kolizyjnych nie będzie też miało znaczenia, że in casu norma konwencyjna i ustawowa (przy uwzględnieniu innych norm krajowego systemu prawa prywatnego międzynarodowego) wskazują jako właściwe prawo tego samego państwa.

Wypada teraz sprawdzić, jak należy postąpić w sytuacji, w której właściwość tego samego prawa wskazują dwie konwencyjne normy kolizyjne, a przy tym nie obowiązuje żadna inna norma, która rozstrzygałaby ich kwestię zbiegu [203-205]. Przede wszystkim trzeba rozważyć możliwość kumulatywnego stosowania postanowień takich konwencji. Wydaje się, że a priori  nic nie stoi na przeszkodzie dopuszczenia jako podstawy prawnej wskazania kilku konwencyjnych norm kolizyjnych, jeżeli tylko ich zastosowanie prowadzi ostatecznie do właściwości tego samego prawa, dla tej samej kwestii prawnej. Z punktu widzenia wypełnienia zobowiązania międzynarodowego jest to rozwiązanie jak najbardziej poprawne, ponieważ spełnione w ten sposób zostaną wszystkie, choć różne zobowiązania międzynarodowe dotyczące stosowania ustanowionych wspólnie norm kolizyjnych. Tą drogą osiągnięty zostanie też zasadniczy cel norm kolizyjnych prawa prywatnego międzynarodowego, czyli rozstrzygnięcie kolizji praw, czy też mówiąc precyzyjniej: rozgraniczenie zakresów zastosowania kilku systemów prawnych. Istotne jest to, aby dla tej samej kwestii ostatecznie właściwe było to samo prawo, nie zaś identycznie sformułowana norma kolizyjna. Warto to zobrazować kilkoma przykładami.

111. Jeżeli Węgier przyjechał do Polski samochodem zarejestrowanym w swoim ojczystym kraju i zderzył się z pojazdem zarejestrowanym w Polsce, prowadzonym przez Polaka zamieszkałego w Polsce, wówczas zarówno na podstawie art. 3 konwencji haskiej o prawie właściwym dla wypadków drogowych z 4 maja 1971 r., jak i art. 45 B ust. 1 umowy polsko-węgierskiej właściwe będzie prawo polskie jako lex loci delicti commissi. Normy wyrażone w tych przepisach nie mają jednakowej treści, różni je zwłaszcza zakres sytuacyjny, jednakże in casu obejmują one w całości kwestię deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej osób kierujących pojazdami. Przede wszystkim jednak obie te normy operują identyczną podstawą łącznika, którym jest miejsce wystąpienia zdarzenia wywołującego szkodę.

Może jednak dojść i do takiej sytuacji, gdy pozostające w zbiegu normy kolizyjne wskażą to samo prawo, nawet jeżeli uznają za miarodajne inne okoliczności. Tak będzie na przykład, jeżeli na polskich drogach dojdzie do wypadku z udziałem tylko jednego zarejestrowanego na Węgrzech pojazdu, którym poruszali się Węgier i Polka - oboje zamieszkali na Węgrzech. Dla roszczeń deliktowych między nimi na podstawie art. 45 B ust. 2 umowy polsko-węgierskiej właściwe będzie prawo polskie jako wspólna lex domicilii. W tej sytuacji także prawo polskie jako właściwe wskaże art. 4 ust. 1 lit. a konwencji haskiej z 4 maja 1971 r. o prawie właściwym dla wypadków drogowych, ale już jako prawo państwa, w którym został zarejestrowany pojazd.

W obu wypadkach brak jest normy rozstrzygającej o pierwszeństwie jednej z tych konwencji. Nie stanowi jej zwłaszcza art. 15 konwencji haskiej z 4 maja 1971 r. [301-309] Szczęśliwie w obu wskazanych wyżej sytuacjach brak jest też konfliktu konwencji [203-206], gdyż możliwe jest kumulatywne zastosowanie dwóch norm konwencyjnych, skoro prowadzą one do właściwości tego samego prawa.

112. Takie rozwiązanie zbiegu postanowień umów międzynarodowych jest wynikiem szczególnego rodzaju dyspozycji normy kolizyjnej, która wskazuje właściwość prawa dla rozstrzygnięcia danego stanu faktycznego, nie przewidując sama sposobu jego rozstrzygnięcia. Tak więc kumulatywne stosowanie konwencyjnych norm kolizyjnych nie spowoduje komplikacji przy rozstrzyganiu konkretnej sprawy na płaszczyźnie merytorycznej. Trzeba jednak zauważyć, że tendencje do tzw. koordynacyjnego stosowania konwencji pojawiły się także w międzynarodowym postępowaniu cywilnym. Przykładem próby takiego rozstrzygnięcia zbiegu norm konwencyjnych jest wyrok TSWE w sprawie polskiego statku "Tatry"²⁸³ [305].

12345678910Следующая ⇒

Поделиться: