B. Materialnoprawne wskazanie konwencji

 

124. Wyżej omówione zostały zagadnienia związane ze stosowaniem umów międzynarodowych z zakresu prawa kolizyjnego jako źródła powszechnie obowiązującego prawa. Postanowienia konwencji mogą jednak wyznaczać prawa i obowiązki stron nawet wtedy, gdy albo nie ma ona takiego charakteru (gdyż nie obowiązuje w danym państwie), albo gdy dany stan faktyczny nie jest objęty jej zakresem sytuacyjnym. Stanie się tak, jeżeli strony dokonają materialnoprawnego³¹¹ wskazania danej konwencji. Ten przejaw autonomii woli stron podlega oczywiście ocenie z punktu widzenia statutu kontraktowego. Zagadnienie to dotyczy jednak umów międzynarodowych ustanawiających merytoryczne prawo jednolite, co uzasadnia jego skrótowe potraktowanie.

B.1. Reguły Hasko-Visbijskie i Reguły Hamburskie

 

125. Najbardziej doniosłego praktycznie przykładu materialnoprawnego wskazania konwencji dostarcza instytucja konosamentu morskiego. Prace nad ujednoliceniem norm regulujących tę instytucję podjęte w ramach International Law Association zaowocowały przyjęciem stosownego projektu zatytułowanego "Reguły Haskie, 1921". Miało to miejsce na konferencji, która odbyła się w 1921 r. w Hadze. Projekt był pomyślany jako zespół przepisów, co do których liczono, że zostaną inkorporowane przez przewoźników do treści zawieranych umów. Nadzieje te wprawdzie zawiodły, ale projekt przekształcono w konwencję o ujednostajnieniu niektórych zasad dotyczących konosamentów, która została podpisana 25 sierpnia 1924 r. w Brukseli³¹². Na jej określenie, powszechnie używa się, związanej z jej genezą, nazwy "Reguły Haskie". Jedną z przyczyn nowelizacji tej konwencji były problemy z interpretacją art. X wyznaczającego zakres jej zastosowania [131]. Przepis ten zmieniono w Protokole brukselskim z 23 lutego 1968 r.³¹³ Ponieważ podstawą projektu tego ostatniego były Reguły Visbijskie opracowane na konferencji, która odbyła się w Sztokholmie w czerwcu 1968 r., konwencję brukselską w nowym brzmieniu nazwano Regułami Hasko-Visbijskimi³¹⁴.

Zgodnie z art. X pkt c postanowienia Reguł Hasko-Visbijskich znajdą zastosowanie do każdego konosamentu dotyczącego przewozu towarów między portami położonymi w dwóch różnych państwach, jeżeli umowa zawarta lub udokumentowana tym konosamentem przewiduje, że podlega ona Regułom lub prawu państwa, w którym one obowiązują. Od odpowiedniej redakcji konosamentu zależy więc, czy Reguły Hasko-Visbijskie będą wiązały strony umowy jako przepisy prawa właściwego³¹⁵, czy też normy inkorporowane do kontraktu na podstawie wskazania materialno-prawnego³¹⁶.

126. Do powstania kolejnej umowy międzynarodowej regulującej transport morski doszło w ramach prac UNCITRAL. Dnia 31 marca 1978 r. w Hamburgu podpisano konwencję ONZ w sprawie przewozu towarów morzem - tzw. Reguły Hamburskie ³¹⁷. Mają one znacznie szerzej określony zakres zastosowania niż Reguły Hasko-Visbijskie³¹⁸. Jednakże lektura art. 2 ust. 1 lit. d i e Reguł Hamburskich wykazuje, że tworzą one łącznie sformułowanie użyte już uprzednio w art. X lit. c Reguł Hasko-Visbijskich. Tym samym dotychczasowy dorobek doktryny i orzecznictwa może być dalej wykorzystywany.

B.2. Konwencja genewska o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów z 19 maja 1956 r.

 

127. Problem, kiedy konwencja stosowana jest jako źródło powszechnie obowiązującego prawa, a kiedy jako inkorporowany do umowy przez wskazanie materialnoprawne zespół norm, pojawia się w związku z CMR. Zagadnienie to komplikuje nieco osobliwa konstrukcja przewidziana w art. 6 ust. 1 lit. k w związku z art. 7 ust. 3 CMR. Na jej podstawie włoski Sąd Kasacyjny w dwóch wyrokach błędnie orzekł, że w braku klauzuli art. 6 ust. 1 lit. k stosuje się nie CMR, ale prawo właściwe wskazane przez włoskie normy kolizyjne p.p.m. z uwzględnieniem wyboru prawa dokonanego przez strony³¹⁹.

Niewątpliwe jednak umowy nieobjęte zakresem zastosowania konwencji mogą podlegać jej przepisom przez materialnoprawne odesłanie do nich. Na tej podstawie CMR może być zastosowana w państwie niebędącym jej stroną, o ile jest to zgodne z normami kolizyjnymi fori³²⁰. Na tej zasadzie dopuszczalne jest włączenie postanowień CMR do umów przewozu, które nie mają charakteru międzynarodowego, co jednak nie wyłącza stosowania krajowych przepisów iuris cogentis³²¹.

⇐ Предыдущая12345678910Следующая ⇒

Поделиться: