Межгосударственное сотрудничество в области рационального использования и охраны водных ресурсов

1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк шекарасын белгiлейтiн және (немесе) қиып өтетiн жер үстi және жер асты сулары трансшекаралық сулар болып табылады. Трансшекаралық суларды пайдалану мен қорғау тәртiбi осы Кодекспен, Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк шекара туралы заңдарымен және Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттармен белгiленедi.

Қазіргі уақытта, Қазақстанда жер үсті суларының 52% -ы сырттан келеді. Осындай трансшекаралық мемлекеттерге Қытай, Өзбекстан, Қырғызстан, Ресей республикалары жатады.

Трансшекаралық суларды пайдалану және қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастықтың негiзгi бағыттары:

1)Қазақстан Республикасының халықаралық шарттар жасасу негiзiнде трансшекаралық суларды пайдалану және қорғау саласындағы мүдделерiн қорғау;
2) Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттар бойынша Қазақстан Республикасының мiндеттемелерiн орындау;

3) шекаралас елдердiң трансшекаралық сулар бойынша мемлекетаралық қатынастары бөлiгiнде су заңдарын үйлестiру мен жақындастыруға қатысу;
4) трансшекаралық суларды пайдалану және қорғау саласындағы ғылыми-техникалық ынтымақтастық, бағдарламаларды, нормаларды, стандарттарды, жобаларды және мониторингтi бiрлесiп әзiрлеу және iске асыру болып табылады.

Кейбір мемлекетаралық өзендер бассейні

Бассейн	Мемлекеттер саны	Бассейннің ауданы (км2)
1	2	3
Нил	10	2850
Заир	9	37
Нигер	9	180
Замбези	8	1420
Волга	6	390
Оранжевая	4	950
Сенегал	4	340
Лимпопо	4	385

АРАЛ ТЕҢІЗІ БАССЕЙНІ МЕМЛЕКЕТАРАЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ: КЕЛІСІМДЕР

18 ақпан 1992 ж. - «Мемлекетаралық өзендердің су ресурстарын пайдалану мен қорғауды бірігіп басқару ісіндегі ынтымақтастық келісім»

26 наурыз 1993 ж. - «Арал өңірінде экологияны дұрыстау және әлеуметтік – экономикалық дамытуды жетілдіруде, Арал теңізі мен осы өңірдің проблемаларын шешуді бірігіп жүргізу туралы келісім»

9 сәуір 1999 ж. - «Мемлекетаралық Аралды Құтқару Қоры (МАҚҚ) мен оның ұйымдарының күзеті туралы келісім»

Қалыптасқан жағдайды мен принциптерін су болудың шынындап және мемлекетаралық өзендердің де су ресурстарын бөлудегі бүрынғы құқықтық құжаттар негізін қатысушы жақтан төменгіге келісті:

- Өңірдегі су ресурстардың ортақтығын және бір тұтастығын мойындап, Қатысу жақтар су пайдалануға бірдей құқығы бар, суды ұтымды пайдалану мен қорғауда бірдей жауаптылықты қамтамасіздеу ;

- Келісуші жақтар су ресурстарын пайдалану мен қорғауды келісілген тәртіп пен белгіленген үлгілерді қатаң сақтауға міндетті;

- Келісімге қатысушы әр жақ өз территориясында, келісілген су мөлшеріне және су көздерін ластап , соның салдарынан басқа мемлекеттердің мақсатына кері әсер ететін, немесе оларға залал келтіретін істерді болдырмауға міндеттенеді;

- Келісушілер, Арал теңізінің кеуіп қалуына байланысты экологиялық шараларды бірігіп жүргізуді, су жағдайына байланысты әр жылға санитарлық талапқа керекті су көлемін бекітуді міндетіне алады. Өте суы тапшы жылдары сумен жабдықтау үшін арнайы шешім қабылданады;

- Даулы су мәселелері республикалардың сушаруашылық ұйымдар басшылары бірігіп шешеді, керек болған жағдайда осы мәселені шешуге бейтарап өкілдерін қатыстырады;

- Алынған келісім, тек барлық келісуші жақтардың бірігіп қаралуымен өзгертілуі немесе толықтырылуы мүмкін;

- Осы келісім, қол қойылғаннан күннен кейін күшіне кіреді.

ҚАЗАҚСТАН МЕН РЕСЕЙ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ КЕЛІСІМІ:

27 тамыз 1992 ж. «Мемлекетаралық су объектілерін бірігіп пайдалану және қорғау туралы келісім»

 

ҚАЗАҚСТАН МЕН РЕСЕЙ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ
КОМИССИЯ ҮЛГІСІ

 

ҚАЗАҚСТАН МЕН РЕСЕЙ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ
КЕЛІСІМ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

 

- Мемлекетаралық су объектілері деп шекара жасайтын немесе шекараны кесіп өтетін жербеті мен жерасты суларын айтады;

- Екі жақ бұрынғы жасалып және бекітілген келісімдерді мойындайды;

- Сушаруашылық және су қорғау шараларын келісіп жүргізеді;

- Судан болатын шығынды төлеуге келіседі (шығынның мөлшерін біріккен эксперттік топтар анықтайды);

- Өзен бойындағы келісілген тұстардағы судың саны мен санасы ортақ әдістермен анықталады;

ҚАЗАҚСТАН МЕН РЕСЕЙ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ КЕЛІСІМ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Нақтылы мәселелерді шешуді эксперттік жұмыс топтары ұсынады;

Комиссияның қабылдаған шешімдер екі жақтың барлық экономика салаларының су пайдаланушылары міндетті түрде орындауға тиісті болады.

ҚАЗАҚСТАН МЕН ҚЫТАЙ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ КЕЛІСІМ:

12 қыркүйек 2001 ж. «Қазақстан Республика Үкіметі мен Қытай Халық Республика Үкіметі арасындағы трансшекаралық өзендерді пайдалану мен қорғау жөніндегі ынтымақтас келісімі».

ҚАЗАҚСТАН МЕН ҚЫТАЙ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ КОМИССИЯ ҮЛГІСІ:

БІРЛЕСКЕН КОМИССИЯ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ	ҚЫТАЙ ХАЛЫҚ РЕСПУБЛИКАСЫ
Төраға	Төраға
Төраға орынбасары	Төраға орынбасары
Төраға орынбасары	Төраға орынбасары
Барлығы - 3	Барлығы - 3

ҚАЗАҚСТАН МЕН ҚЫТАЙ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ
КОМИССИЯНЫҢ ЖҰМЫС ТӘРТІБІ

-Мәжіліс, кезекпен, жылына бір рет қатысушы жақтың территориясында өтеді;

- Мәжілісті, қабылдайтын жақтың төрағасы және соның басқаруымен өткізіледі;

- Екі жақ көмекке эксперттерді алуға болады және оларды мәжіліс кезінде іске қоса алады;

- Мәжілістерде осы келісімді орындау мәселелерін талқыланады, оның сыртында трансшекаралық өзендерді пайдалану мен қорғау мәселесіне байланысты істер қаралады.

ҚОРТЫНДЫ

- Сушаруашылық комплекстерді басқаруға – тұтастық керек;

- Аймақтағы экологиялық жағдайды қалыптастыру – ортақ мақсат;

- Су ресурстарын басқару, суды тұтыну, суды бөлу мәселелері бірімен бірі тығыз байланысты;

- XXI ғасырда орын алып отырған экологиялық қиындықты тек біріккен және бірлескен қимыл су проблемасын дұрыс шешуге мүмкіндік береді.

 

Осн.: (1,2, 3,4 )

Доп.:(6, 7,8 )

Контрольные вопросы:

1.Определение рационального использования водных ресурсов.

2.Требования, обеспечивающие рациональное использование, охрану и улучшение состояния вод.

3.Требования по сокращению сброса загрязняющих веществ в водные объекты.

4.Обоснование комплексных попусков для обеспечения требований отраслей экономики и охраны окружающей среды.

5.Цели и задачи рационального использования водных ресурсов.

6. Принципы рационального использования водных ресурсов.

7.Задачи научного обеспечения рационального использования и охраны водных ресурсов

Тема лекции 6 - Х алықаралық сукөздері . Регулирование видов использования международных водотоков

Вопросы освоения, распределения и использования водных ресурсов превратились в крупную экономическую, социальную, и даже политическую проблему. Разногласия между израильтянами и палестинцами, а также между Турцией, Сирией и Ираком свидетельствуют об этом, так же как и решение Международного суда по делу Габчиково-Надьмарош и недавнее принятие Генеральной Асамблеей Конвенции о праве несудоходных видов использования международных водотоков. В данной главе внимание сосредоточено на появлении этого нового многостороннего документа и высвечиваются некоторые связанные с этим проблемы. Однако прежде чем рассматривать эти вопросы, необходимо вспомнить о том, что трансграничные воды могут выполнять отнюдь не одну функцию.

Во-первых, международные водотоки могут использоваться для обозначения международных границ. Хотя верно, что такие воды образуют единое целое и, теоретически должны рассматриваться как таковые, в равной степени верно и то, что они представляют собой естественное средство для разделения различных общин людей и их территорий.

Во-вторых, те международные водотоки, которые являются судоходными, можно использовать в качестве международных транспортных путей. Как таковые они могут иметь большое экономическое значение для прибрежных государств и, возможно, для других стран. Они будут особенно важны для тех прибрежных государств, которые не имеют выхода к морю. Поэтому полезно выделить особо правила судоходства по международным водотокам.

В-третьих, и это уже было подчеркнуто, такие водные пути могут использоваться не для судоходства, а для таких целей, как рыболовство, ирригация, выработка гидроэлектрической энергии.

Тот факт, что большинство международных водотоков могут обеспечить несколько видов использования, причем подобная ситуация может случиться и в отношении морской среды, вызывает два вопроса. Во-первых, речь идет о приоритетности различных видов использования: имеется ли какой-либо вид деятельности, например судоходство, если водный путь является судоходным, который должен пользоваться неотъемлемым приоритетом по сравнению с другими видами использования, таким, например, как выработка электрической энергии? Второй связанный с этим вопрос состоит в том, имеют ли некоторые пользователи приоритет по сравнению с другими пользователями. Можно ли, например, сказать, что Египет, процветание которого с незапамятных времен зависело от Нила, пользуется признанными правами в отношении большей части водных ресурсов Нила по той причине, что исторически он был первым пользователем, и поскольку он экономически зависит от использования этих вод?

Другой проблемой, которая все чаще возникает при использовании международных водотоков, особенно при их разнообразном использовании, являются те нагрузки, которые создаются для окружающей среды таких водотоков и их экосистем. Если находящееся выше по течению прибрежное государство использует, например, водоток для целей орошения, то его поток будет сокращен и неравномерен, а вода, вернувшаяся в водоток после орошения, может быть повышенной солености и тем самым наносить ущерб прибрежным государствам или государству, находящимся ниже по течению.

⇐ Предыдущая1234567Следующая ⇒

Поделиться: