Архитектура Аудит Военная наука Иностранные языки Медицина Металлургия Метрология Образование Политология Производство Психология Стандартизация Технологии |
Сан есiм – Nomina numeralia ⇐ ПредыдущаяСтр 9 из 9
Латын сан есiмдері 4 топқа бөлiнедi. 1. Сандық түрi қанша? деген сұраққа жауап бередi. 2. Реттiк түрi нешiншi? деген сұраққа жауап бередi. 3. Бөлшек түрi қаншадан? деген сұраққа жауап бередi. 4. Үстеу түрi қанша рет? деген сұраққа жауап бередi. Сан дық сан есім : I. unus, una, unu – бiр-1 II. duo, duo e, duru – екi-2 ІІІ. tres, tria – үш-3 IV. quattuor – төрт-4 V. quinque – бес-5 VI. sex –алты-6 VII. septem – жетi-7 VIII. octo – сегiз-8 IX. novem – тоғыз-9 X. decem – он-10 XI. undecim – он бiр-11 XII. duodecim – он екi-12 XIII. tredecim – он үш-13 XIV. quattuordecim – он төрт-14 XV. quindecim – он бес-15 XVI. sexdecim – он алты-16 XVII. septendecim – он жетi-17 XVIII. quoseviginti – он сегiз-18 XIX. undeviginti – он тоғыз-19 XX. viginti –жиырма-20 XXI. unus et viginti – жиырма бiр-21 XXX – triginta – отыз-30 XL – quadraginta – қырық- 40 L – quinquaginta – елу-50 LX – sexaginta –алпыс-60 LXX – septuaginta – жетпiс-70 LXXX – octoginta – сексен-80 XC – nonaginta – тоқсан-90 C – ceptum – жүз-100 CC – duocenti – екi жүз-200 CCC – trecenti – үш жүз-300 CD – quadringenti – төрт жүз-400 D – quingenti - бес жүз-500 DC – sescenti – алты жүз-600 DCC – septingenti – жетi жүз-700 DCCC – octingenti – сегiз жүз-800 CM – nongenti – тоғыз жүз-900 M – mille – мың-1000 MM – duomille – екi мың-2000 Реттік сан есім Primus, a, um – бiрiншi Secundos,a,um- екiншi Tertius,a,um- үшiншi Quartus,a,um- төртiншi Quintus,a,um- бесiншi Sextus,a,um- алтыншы septimus,a,um- жетiншi Octavus,a,um- сегiзiншi Nonus,a,um- тоғызыншы Decimus,a,um- оныншы Бөле ктік сан : 1. singuli, ae, a – бiрден 2. bini, ae, a – екiден 3. terni, ae, a – үштен 4. quaterni, ae, a – төрттен 5. quini, ae, a – бестен 6. seni, ae, a – алтыдан 7. septeni, ae, a – жетiден 8. octoni, ae, a – сегiзден 9. noveni, ae, a – тоғыздан 10. deni, ae, a – оннан Ү стеу сан есімі: 1. semel – 1 рет 2. bis – 2 рет 3. ter – 3 рет 4. quater – 4 рет 5. quinguies – 5 рет 6. sexies – 6 рет 7. septies – 7 рет 8. octies – 8 рет 9. nivies – 9 рет 10. decies – 10 рет Есiмдiк – Promonium Өздік есімдік І. жақ – ego - мен nos- біз ІІ.жақ –tu - сен vos - сендер ІІІ.жақ латын тілінде жоқ, оның орнына сол сөзі үш текте қолданылады. Медицина терминалогиясында жиі қолданылатын есімдіктер: 1. pro me – өзiме (егер дәрiгер рецептi өзiне жазса) pro auctore – авторға жазса 2. per se – таза түрiнде (дәрiгер дәрiгерлердiң физикалық - химиялық қасиеттерiн бiлгендiктен, оларға дәрiханадан дәрi таза түрiнде берiлуге болады.) "per se"- сөзi рецептке жазылса, қолға беруге болады. Iodum per se – йод таза түрiнде Sulfur per –se – күкiрт таза түрiнде 3. Da tales doses – осы мөлшерде берiлсiн. Мысалдар: Da tales doses 20- осы мөлшерде берiлсiн 20 дана. Үстеу – Adverbium Латын тiлiнде үстеу 2-ге бөлiнедi: 1. Өздік үстеу 2. сын есiмнен құралады. Үстеу қай уақытта, қай жерде, ненiң , қалай ғ болғандығын хабарлайды.
Бастапќы түрi : ana - тең ut – қалай statim – тез, дәл уақытында saepe – жиi cito – тез, жедел citissime – өте жылдам quantum satis – қанша қажет болса bis – екi есе Құралған түрi: Үстеу сын есiмнен құралады, I-II жiктеуде сөз негiзiнде "е" не "о" жалғау арқылы жасалады. Мысалы: Rectus – recti, reсt, recte – тiке. Citus - citi, cit, cito - тез. III – жiктеуде сөз негiзiне "iter" не "er" жалғанады. Simplex – жай. Simpleciter - жайырақ. Recens – recentis, recenter – жаңа дайындалған. Рецепте жи i қолданылатын үстеулер :
Cito – тез Satis – керектi Caute – абайлап Statum - сол уақытта кешiкпей Quantum – керегiнше Ana – тең Maxime – ең көбi Subtilissime – өте ұсақталған Optime – ең жақсы түрiнде Minutim – майда Recenter – жаңа дайындалған Frigide – суық Multum – көп Sic – және, тағы bene – жақсы aseptica – асептика Студенттерд i ң өзд i к жұмысына арналған жаттығулар Оқылу ерекш i л i ктер i. Екп i н . Оқылу ереш i л i ктер i н еске түс i р i ңдер . 1 . I-дауысты дыбысы И немесе Й болып оқылады.
2. У-дауысты дыбысы И-болып оқылады.
3. ае және ое дифтонгтары э-болып оқылады. Ау және еу -болып оқылады. 4. Латын тiлiне аударыңдар.
5. Сөздердi тауып жазыңдар. _____________________ ura – сынық _____________________ ura – таза _____________________ ura – ойық _____________________ ura – саңылау _____________________ ura – тесiк _____________________ ura – қосылыс _____________________ ura – байланыс _____________________ ura – ажырау _____________________ ura – ажыратқыш _____________________ ura – тұндырма
6. Сөздердi орнына тауып, латыншасын жазыңдар. 1.Бiлiк 2.Шынтақ сүйек 3.Қалта 4.Жауырын 5.Қабық 6.Артерия 7.Желке 8.Үлкен жiлiк 9.Ойық 10.Анемия Грек терминоэлементтерi 1.Терминдер мағынасын түсiндiрiңдер. a)
b)
c)
2.Терминдер жасаңдар. a) Операция жолымен кесiп алып тастау мағынасын беретiн -ectomia сөзiмен терминоэлементтердi жазыңдар.
b) Кесу, ашу мағынасын беретiн -tomia сөзiмен терминоэлементтердi жазыңдар.
с) Опреация жолымен тiгiс жасау мағынасын беретiн –rhaphia сөзiмен терминоэлементтер жазыңдар.
d) Қабыну мағынасын беретiн -itis, itidis, f жұрнағымен терминдердi жазыңдар.
3. Латын тiлiнде жазып, терминоэлементтер мағынасын түсiндiрiңдер.
4.Латын тiлiне аударыңдар. Ұйқы безiнiң гипертрофиясы, қуықтың созылмалы қабынуы, өт көпiршiгiнiң жедел қабынуы, қызыл еттiң атрофиялық қабынуы, жоғарғы қанды қысым
2 септеу түрi. Ер тегi (m) 1. Сөйлемдердiң дұрыс түрiн жаз және септiк бойынша толтырыңдар. а) Nom.sg в)Nom.pl
c)
2. Жалғауларын қойып, септiк түрiн анықтаңдар. Morb____infectios____ - инфекциялық аурулар Tract____nervos____ - проекциялық жүйкелiк жолдар Canc____ventricul____ - асқазан iсiгi Muscul____obligu____intern___ - iшкi қисық бұлшық ет Nucle____nerv____trigemin___ - үш басты жүйке ядросы Fund___ocul___ - көз түбi Sulc___spinal___intern___ - iшкi жұлындық жүлге Tunic___extern____bulb___ocul___ - көз шарасының сыртқы қабығы 3. Қазақ тiлiне аударыңдар. А) В)
С)
D)
4. Қ азақ т i л i не аударыңдар . Musculus deltoideus Tubuli renales contorti Labium minus pudendi Cavum uteri Fundus ventriculi Tubuli seminiferi recti
5. Қажеттi сөздермен латынша жазып толтырыңдар.
1.Вирус 2.Сыртқы 3.Ядро 4.Кеуде 5.Тармақ 6.Сары ауру 7.Рак 8.Жатыр 9.Бөлiк 10.Несепағар 11.Жүлге
Грек терминоэлементтерi. 1. Терминдер мағынасын түсiндiрiңдер. а) b)
c) d)
a. Қан ағу мағынасын беретiн –rrhagia сөзiмен терминоэлементтер жаз.
b) Операция жолымен кесiп алып тастау мағынасын беретiн –ectomia сөзiмен терминдер жаз.
c) Қабыну деген мағынаны -itis, itidis, f жұрнағымен терминдердi жаз.
3. Терминоэлементтердi латын тiлiнде жазып мағынасын түсiндiрiңдер.
4. Латын тiлiне аударыңдар. Лимфалық түйiндердiң жедел қабынуы. Диабетикалық полинервит. Жатырдың экстрипациясы. Бронхты спазм. Созылмалы қабыну. Трахея мен бронхтың жедел қабынуы 2-септеу түрi. Орта тек. 1.Қажеттi түрге тауып қойыңдар. a) Nom.sg b) Nom.pl
c)
2. Зат есiмдердiң сөздiк формасын анықтап, аудар.
3. Жалғауларын қойып, септiк түрiн анықта. hemisphaer____dext____cerebr___ - мидың оң жақ жарты шары. fractura___apent___cran___ - бас сүйегiнiң ашық сынығы. cav___nas___ - мұрынның қуысы. muscul___antebrash___ - иық бұлшық еттерi ligament___lat___uter___ - жатырдың кең байламы. palat___dur___ - қатты таңдай. capitul___humer___ - иық сүйектiң байламы. anaemia organ___ - мүшелер анемиясы.
4. Қазақ т i л i не аударыңдар . a) b)
c) d)
5. Латын тiлiне аударыңдар. 1. Жатырдың дөңгелек байламы. 2. Сары байлам. 3. Кастор майы. 4. Иық сүйектiң басы. 5. Анатомиялық мойын. Сөздердi аяқтаңыз. ________________ -ium – иық ________________ -ium – иық алды ________________ -ium – тұтқа ________________ -ium – кеңiстiк ________________ -ium – аналық жыныс безi ________________ -ium – жүрек алды ________________ -ium – дәрi-дәрмек ________________ -ium – отырғыш
6. Қай сөз қай клеткаға сәйкес келетiнiн табыңдар. 1. Мойын. 7. Мазь. 2. Сауықтыру. 8. Аяќ-ќол. 3. Тiк iшек. 4. Пластырь. 5. Залалсыз. 6. Бұйректiк.
Грек терминоэлементтерi.. 1. Терминдер мағынасын түсiндiрiңдер. a)
b) electroencephalograpia electroencephalogramma (EEG) encephalitis encephalomyetilis encephalomalacia
с) Oxigenium, i, n оттегi, ал ох(у) сөз бөлiгiмен берiлген терминоэлементтер ненi бiлдiредi.
2. Қабыну деген мағына беретiн –itis, -itidis f сөзiмен терминдер жасаңдар. 1. Жiңiшке iшектiң. 2. Он екi елi iшектiң. 3. Тоқ iшектiң. 4. Тiк iшектiң. 5. Ерiннiң. 6. Жатыр түтiгiнiң. 7. Жүрек бұлшық етiнiң. 8. Жүректiң сыртқы қабығының. 9. Жүректiң iшкi қабығының. 10.Мидың. 11.Аналық жыныс безiнiң.
проктоспазм акромегалия ректоскопия дуоденотомия овариектомия уранопластика аденит краниотомия хейлорафия
1. Эпидемиялық энцефалит. 2. Асқазан, жiңiшке және тоқ iшектiң жедел қабынуы. 3. Аналық жыныс безiн операция жолымен алып тастау.
1-2 септеу түрiндегi сын есiм және өткен шақтағы есiмше. 1. –osus, a , um ae, жұрнағы көмегiмен зат есiмдерден сын есiм жаса. Aqua,ae f – су ______________________ Arteria, ae, f – артерия ______________________ Caverna, ae, f – үңгiр ______________________ Spina, ae, f – шөңге, тiкен ______________________ Fibra, ae, f – талшық ______________________ Squama, ae, f – қабыршақ ______________________ Vena, ae, f – вена ______________________ Nervus, i, m – жүйке ______________________ Mucus, i, n – кiлегей ______________________ Oleum, i, n – май ______________________ 2.–icus, a, um жұрнағы көмег i мен зат ес i мнен сын ес i м жаса . Anaemia, ae, f - анемия _________________ Haemorrhagia, ae, f - қан құйылу _________________ Lympha, ae, f - лимфа _________________ Epidemia, ae, f - эпидемия _________________ Chirurgia, ae, f - хирургия _________________ Ischium, ii, n - шондақай _________________ Tynpanum, i, n - датыл _________________
3. Зат ес i м мен сын ес i мд i байланыстырып аударыңдар .
4. Зат есiм мен сын есiмдi дұрыс тауып байланыстыр және аудар.
5. Клетка i ш i не қажетт i сын ес i мд i тауып қойыњдар . 1. Отырғыштық. 7. Несептік. 2. Нервтiк клетка. 8. Еріндік. 3. Көлденең. 4. Ми. 5. Қызыл. 6. Қара. 3- септеу түрi. 1.Буын санына қарай зат есiмдердi бөл және аударыңдар.
2. Зат есiм негiздерiн тауып атау және iлiк септiктерiнiң көпше түрiн жасаңдар. Gen.pl:
3. Зат есiмдердi сәйкестендiрiп сын есiмдермен байланыстыр, қазақ тiлiне аударыңдар.
4. Қазақ тiлiне аударыњдыр. а) b)
c) d)
e) aplasia renis dextri erosio cervicis uteri fractura capitis femoris dextri cor hypertonicum deviato septi nasi
5. Латын т i л i не аударыңдар . 1. Жүктiлiктi тоқтату. 2. Қанды безгек. 3. Өлiм себебi. 4. Ортаңғы құлақ сүйектерi. 5. Ми шайқалғаннан кейiнгi жағдай. 6. Жүректiң сол жағын кеңейту. 3-септеу түрi. (жалғасы). 3-септеу түрi жұрнақтары. 1. Латын тiлiне аударыңдар. А) dexter, tra, trum; sinister, tra, trum В) қабырға, бетi, бөлiк. С) В-бөлiгiнде берiлген сөздердi берiлген сым есiмдермен байланыстыр. 2. Сөйлемдерд i i л i к септ i г i н i ң жекеше түр i не қойыњдар .
3.Берiлген сөздердiң сөздiк формасын жазыңдар. a) Nom.sg. b) Nom.pl.
c) Ер тегiндегi (m) сөздердi жекеше және көпше түрлерде қойыңдар.
d) Әйел тегi (f) сөздерiн жекеше және көпше түрлерге қойыңдар.
e. Орта тек (n) сөздерiн жекеше жәнне көпше түрлерге қойыңдар.
4.Сөздi және сөз тiркестерiн толықтырыңдар. a) ________________ tio – тыңдау тәсiлi ________________ tio – сезу тәсiлi ________________ tio – көрсеткiш ________________ tio – қабыну ________________ tio – тiрiлу ________________ tio – емдеу b) _______________ tio – бауырдың қабынуы ________________ tio – бадамша бездiң қабынуы ________________ tio – ұйқы безiнiң қабынуы ________________ tio – асқазанның қабынуы ________________ tio – ауыздың қабынуы ________________ tio – құлақтың қабынуы
с) post operation __________ - опреациядан кейiн infection __________ - инфекциядан кейiн resection __________ - резекциядан кейiн infusion ___________ - құюдан кейiн transfusion__________ - қан құюдан кейiн transplantation __________ - трансплантациядан кейiн
d) _______________ - oma - бұлшық еттiк ұлпаның iсiгi ________________ - oma – эпительдiк ұлпаның iсiгi ________________ - oma – шемiршек iсiгi ________________ - oma – сүйек iсiгi ________________ - oma – байланыстырушы ұлпа iсiгi
5.Қазақ тiлiне аударыңдар. Stenosis laryngis acuta. Dilalatio lateris sinistricordis. Adhaesiones pleurae circumscriptae. Incarceratio herniae. Concuassatio pedis. Degeneratio retinae pigmentosa. Suppuratio post vulnus incisum. Interruptio graviditatis.
6. Латын т i л i не аударыңдар . Несептiң тоқтап қалуы (жүрмей қалуы) Мидың шайқалуы Өңештiң веналарының кеңейуi Өкпенiң эмфиземасы Бауырдың атрофикалық циррозы Жамбас-бөкселiк буындардың iштен туа шығуы
7. Сөздерд i ң орнын тауып клеткаға орналастырыңдар .. 1.ұшы, төбесi 2.тамыр 3.қан құю 4.инфекция 5.күйiк 6.жара 7.сұйықтық 8.iш, құрсақ 9.жарақат 10.сұқ саусақ 11.шүйде Грек терминоэлементтерi. 1.Терминдер мағынасын түсiндiрiңдер. a)
b)
c) d)
2.Терминдердi жасањдар. a. arthr (0) - буын мағынасын беретiн теримноэлементпен сөз тiркестерiн жасаңыз буындардың қабынуы көптеген буындардың қабынуы барлық буындардың қабынуы жамбас-бөкселiк буындардың созылмалы қабынуы буындарды тексеру операция жолымен буынды қалпына келтiру
b) ectomia – операция жолымен кесiп алып тастау мағынасын беретiн сөзбен терминдер жасаңдар.
d) mycosis – саңырауқұлақшамен ауру мағынасын беретiн сөзбен терминдер жасаңдар. Терiнiң Тырнақтың Саңырқулақшамен ќұлақтың ауруға шалдығу бронхтың
d. itis, itidis - қабыну мағынасын беретiн ж±рнақпен терминдер жасаңдар
2.Латын тiлiнде жазыңдар
3.Латын тiлiне аударыңдар. Қуық пен бүйрек калқаншасының жедел қабынуы, iш пердесi қуысын ашқан кездегi жағдай, жүктi әйелдердiң бүйрек ауруы, он жақ бүйректi кесiп алып тастау, аппендикстiң жедел қабынуы, қан құрамында қанттың болуы, пульстiң жиi соғуы, ортанғы құлақтың iрiңдi қабынуы, төтенше пневмоторакс 3-септеу түрi грек жұрнақтары 1. Еске тұсiрiңдер. a) Itis, itidis - қабыну жұрнағымен берiлген сөздер әйел тегiнде (f), сөздердiң жалғауларын қойыңдар. Bronchitis_________________ Gastritis chronic____________ Peritonisis diffus____________ Colitis ulceros______________ Otilis medi_________________ Appendics perforativ_____________ Meningitis seros _________________ Cholecystisis calculos _____________ Post+Acc.- сөз тiркестерiн аудар, жалғауларын қойыңдар. Post encephalit ________ epidemic _________ Endocardit __________ infectios ___________ Stomatit ___________ulceros _____________ Pleurit ____________excudativ____________ Myocardit__________toxic_______________ b) ma, matis; ema, matis; oma, matis жұрнақтарымен берiлген сөздер, әруақытта орта текке жатады. Жалғауларын толықтырыңдар. Oedema acut _______________ Emphusema chronic__________ Systema nevros_____________ Glaucoma primar ____________ Coma diabetic_______________ Eczema allergis______________ Propter+Acc.- сөз тiркестерiн аударыңдар. Porter traum_________mechanic__________ Myom________uter_______________ Carcinom_______hepat____________ Adenom________pulmon__________
c) osis, is; asis, i; esis, is; isis, is – ж9рнақтарымен берiлген сөздер әр уақытта әйел тегi. Жалғауларды толықтырыңдар. dosis curativ________________ crisis hypertonic______________ neurosis hysteric_____________ paralysis progressiv____________ prognosis optim_______________ haemorrhoides extern___________ stenosis acut__________________ necrosis pancreatic_____________ mononucleosis infectios_________ stomatomycosis diffus__________ post toxicos _________________ cris____________________ thrombos_______________ anamnes________________ cyanos_________________ 2. Жекеше және көпше т ү рдег i формаларын тауып орнына қойыњдар . a) Nom.sg. b) Nom.pl.
c)
3.Қазақ тiлiне аударыңдар. а) b)
с) d)
4. Латын тiлiне аударыңдар.. Ас қорыту жүйесi, өкпе мен мидың iсiнуi, ұшбасты нервтiң параличi (сал болуы), бастың гематомасы, кеуде, клеткасын ашу, қолқалық қақпаның стенозы бас сүйегi негiзiнiң сынығы, бауыр артериясының аневризмасы.
3-септеу түрi. Сын есiмдер 1. –alis, e -aris, e - жұрнақтары қатысты, тиiстi деген мағынаны бередi. Берiлген сөздерден осындай мағына беретiн сын есiмдер жазыңдар.. Arteria, ae, f - артерия ____________________alis, e Maxilla, ae, e – жоғарғы жақ ____________________alis, e Mandibula, ae, f – төменгi жақ ____________________alis, e Dorsum, i, n – арқа ____________________alis, e Occiput, itis, n – шүйде ____________________alis, e Frons, frontis, f – маңдай ____________________alis, e Latus, eris, n – бiр шетi ____________________alis, e Pectus, oris, n – кеуде ____________________alis, e Abdomen, inis, n – iш, құрсақ ____________________alis, e Pulmo, onis, m - өкпе ____________________alis, e Ren, renis, m – бүйрек ____________________alis, e Articulatio, onis, f - буын ____________________alis, e
2. formis, e - ұқсас , тәр i зд i мағынасын беред i, осы жұрнақпен сын ес i мдер жасаңдар . ____________formis, e – крест тәрiздi (crux, crucis, f - ) ____________formis, e – орақ тәрiздi (falx, falcis, f - ) ____________formis, e – жiп тәрiздi (fulum, i, n - ) ____________formis, e - алмұрт тәрiздi (pirum, i, n - ) ____________formis, e - құрт тәрiздi (vermis, is m - ) ____________formis, e - кеуек тәрiздi (fungus, i, m - )
3. –bilis, e – мүмк i нд i к пен қаб i лет i н б i лд i рет i н жұрнақ , осы жұрнақпен сын ес i м жасаңдар ..
4.Жекеше және көпше түрлерiн тауып орнына қойыңдар.
5.Қазақ тiлiне аударыңдар а) b)
с) d)
Шырайлар 1.Қажеттi формаларға қойыңдар.
2.Берiлген сын есiмдердi күшейтпелi шырайға қойыңдар.
3.Берiлген сын есiмдердi зат есiмдермен байланыстырыңдар..
4.Дұрыс жауабын табыңдар. a)vas interus iшкi қан тамыры b)vas interum c)internus vas a)incisura ischiadica maior үлкен отырғышты ойық b)incisura ischiadica maiora c)incisura ischidica maius a)ligamentum cruciatus anterior алдыңғы крест тәрiздi байлам b)ligamentum anterium cruciatum c)ligamentum cruciatum anterius
a)linea superior temporalis жоғарғы самайлық сызық b)linea temporalis superior c)linea temporalia superioris a)musculus membra inferiora төменгi дене бөлiгiнiң бұлшық еттерi b)musculi membrum inferius c)musculi membri inferioris a)linea superior nuchae жоғарғы желкелiк сызық b)linea nuchae superior c)linea nuchae superioris
5. Қарама - қарсы мағына берет i н терминдерд i жазыңдар . musculus pectoralis maior ↔ musculus pectoralis __________ ligamentum longitudinale posterius ↔ ligamentum longitudinale________ canalis palatinus minor ↔ canalis palatinus __________ apertura thoracis inferior ↔ apertura thoracis _________ membrum superius ↔ membrum _________ vena iugularis externa ↔ vena iugularis ________ arteria interossea anterior ↔ arteria interossea________ tuberculum posterius ↔ tuberculum ___________
4- ш i септеу түр i 1. Қажетт i түр i н тауып қойыңдар . a) Nom.sg. b) Nom.pl.
2.Берiлген зат есiмдердiң септеу түрiн және тегiн анықтањдар.
3. Қазақ тiлiне аударыңдар. a. b)
c) d)
e)
4. Жалғауларын толықтырыңдар . Post infarct ________ myaocard _______ Insult ________ cerebr _________ Abort _________ incomplet _______ Part _________ praematur _______ Collaps ________ Ad us ____________ extern ______ us ____________ intern ______ us ____________ veterinar _____ Pro us ____________ extern _______ us____________ intern ________ us ____________ veterinar ______
5.Клеткаға керек сөздi тауып қойыңдар. 1.Туу, босану 2.қойнау, шұнқыр 3.қисық, қитар 4.мүйiз 5.соңы, ақыры 6.жағдай, күйi, хошы 7.күй, жағдай 8.қолдану, пайдалану 9.сезiм Грек терминоэлементтерi 1.Терминдер мағынасын түсiндiрiңдер. a. b)
с) d)
2.Терминдер жасаңдар. a. para- нормадан ауытқу мағынасын бередi, осы префикспен терминдер жасаңдар.
Осы префикспен терминдер жасаңдар. Естiмеу Көрмеу Иiс сезбеу Дәм сезбеу Аппитеттiң болмауы Пульстiң болмауы
3.Терминдердi латын тiлiнде жазып, мағынасын түсiндiрiңдер.
4. Қ азақ тiлiне аударыңдар. Anaesthesia localis Status post anorexiam neurosam Ruptura abscessus hepatis Paralysis plexus brachialis Abortus habitualis Obturatio ductus hepatici Refluxus gastrooesophagialis Abscessus serebri otogenicus Prophilaxis anticariosa
5-шi септеу тұрi 1. Қ азақ тiлiне аударыңдар. a. b)
Клиникалық терминологияға арналған жаттығулар 1.Терминдердi талдап, мағынасын түсiндiрiңдер: 1. Adenitis. 2.Aetiologia. 3. Logopedia 4. Gastralgia 5. Lumbalgia 6. Apathia 7. Sympathia 8. Antipathia 9. Pathalogia 10. Capillaropathia 11. Arthritis. 12. Arthrosis. 13. Endocardium. 14. Pericardium. 15. Endocarditis 16. Osteoma 17. Periosteum. 18. Synostosis. 19. Chondritis 20. Synchondrosis 21. Syndesmosis 22. Syndesmologia 23. Cystoma 24. Cholecustis. 25. Acholia 26. Cholecystopathia 27. Osteochondrosis 28. Osteoarthritis.
2. Терминдерд i аяқтањдар : 1. Без iсiгi - … oma. 2. Ауру себебiне әсер етушi - … tropus. 3. Сәби (бала) қабiлетiн бузылуын емдеу - … paedia. 4. Iшкi бездер бөлiнуi туралы iлiм - endocrino… 5. Жансыздандыру маманы – anaesthesio … 6. Жүйке ауруы – neur … 7. Ауруды болдырмау – an … inum. 8. Iшкi бездердiң бөлiну секрециясы ауруы - endecrino … 9. Қан тамырлары ауруы – anagio … 10. Жүрек қалтасы айналасының қабынуы – peri …. 11. Жүректiң iшкi беткейiнiң сұр қабығы – endo…ium. 12. Iшкi сүйек қабығы - end…um. 13. Сүйектi кесу - …tomia. 14. Сүйекке пластикалық операция жасау - …plastica. 15. Бiр ғана буынның қабынуы – mon… . 16. Буын ауруы – algia…. 17. Шемiршек қабығының қабынуы – haem…osis. 18. Сүйектiң шемiршектi ұлпамен байланысы - … oma. 19. Буынға қан құйылу – peri … itis. 20. Шемiршектi ұлпа iсiгi – syn … osis. 21. Сүйектiң байламмен байланысы – syn … osis. 22. Сүйектiң сүйектi ұлпамен байланысы – syn … osis. 23. Байлам туралы iлiм - … logia. 24. Несептi тексеру (қарау) - … oscopia. 25. Өт көпiрiшiгi – chole …. 26. Өт көпiршiгiнiң қабынуы - …. cystisis. 27. Өт айдаушы дәрiлер – remedia … agoga. 3. Бер i лген мағынамен терминдер жасаңдар : 1.Буынның қабынуы. Қуықтың қабынуы. Өт көпiршiгiнiң қабынуы 2.Қолқаның ауруы. Буын ауруы. Бастың ауруы. (cephale - бас). 3.Сүйектердiң аурулық жағдайы. Жүректiң аурулық жағдайы. Қан тамырларының аурулық жағдайы. 4.Адам туралы iлiм (anthropos - адам). Жүрек туралы iлiм. Ауру себептерi туралы iлiм. 5.Адамды зерттеушi маман (anthropos - адам). Терi ауруларын зерттеушi маман (derma, dermatos – терi). 4. Терминдерд i ң мағынасын түсінд i р i ңдер : 1.Angiologia 2.Angioma 3.Angiomatosis 4.Cholangitis 5.Trombophlebitis 6.Phebolithus 7.Phlebectasia 8.Gastroectasia 9.Capillarectasia 10.Laryngostenosis 11.Stenocardia 12.Epidermis 13.Dermatologia 14.Dermatisis 15.Gerontologia 16.Geriatria 17.Paediatria 18.Paediater 19.Therapia 20.Psychotherapia 21.Physiotherapia 22.Oxygenotherapia 23.Serotherapia 24.Orthopaedia 25.Physiologia 26.Apophysis 27.Diaphysis.
5. Терминдерд i аяқтањдар : 1.Тамырлы нервоз - …. neurosis. 2.Қан тамырларының аурулық жағдайы - ….pathia. 3.Қан тамырларының рентгенографиясы - ….graphia. 4.Веналардың рентгенографиясы - ….graphia. 5.Венаның қабынуы - ….itis. 6.Венаны ашу (кесу) - ….tomia. 7.Венаны кеңейту – pleb…. 8.Артерияны кеңейту – arteri…. 9.Лимфалық тамырларды кеңейту – lumph…. 10.Трахеяны кеңейту – tracheo…. 11.Терi қысымын зерттеушi маман – logus. 12.Терiнi зақымдаушы вирус – pua….ia. 14.Кәрiлiктi зерттеушi маман-дәрiгер - ….logia. 15.Дәрiгердiң жауапсыздығынан пайда болу - ….iater. 16.Балалар ауруларын емдеу - ….iatria. 17.Кәрi кiсiлер ауруларын емдеу - ortho…. 18.Туберкулездi зерттеушi маман-дәрiгер – phthis…. 19.Туберкулездi емдеу – phthis…. 20.Рентген сәулесiмен емдеу – roentgeno…. 21.Қанмен емдеу – haemo…. 22.Ауамен емдеу – aero…. 23.Табиғи жолмен емдеу - ….therapia. 24.Төменгi милық өсiндi – huro….
6. Бер i лген мағынасымен терминдер жасаңдар : 1.Қан тамырларының қабынуы. Тамырлардың қабынуы. Қуықтың қабынуы. Терiнiң қабынуы. Венаның қабынуы. 2.Бронхтың кеңейуi. Асқазанның кеңеюi. Қан тамырларының кеңеюi.. 3.Бронхтың тарылуы. Қарын қалтқысының тарылуы (привратник желудка). 4.Туберкулез және оны емдеу туралы iлiм (phthisis, is f - туберкулез). Кәрiлiк аурулары және оларды емдеу туралы iлiм. Психикалық аурулар және оны емдеу туралы iлiм. 5.Туберкулездi емдеушi маман. Балалар ауруларын емдеушi маман. Күн сәулесiмен емдеу. Су көмегiмен емдеу. Дәрiлiк өсiмдiктер көмегiмен емдеу. 7. Терминдерд i аударып , мағынасын түс i нд i р i ңдер : 1.Granulocytis 2.Cytodiagnostica 3.Phagocytus 4.Phagocytosis 5.Aphagia 6.Erythema 7.Erythropoesis. 8.Leucoderma 9.Leucocytus 10.Leukaemia 11.Glykaemia. 12.Glycolysis. 13. Glycerinum 14.Corglyconum 15.Macrophagus 16.Anaemia. 17.Haemotherapia 18.Hypoglykaemia. 19.Hydroemia 20.Hydrotherapia 21.Lipaemia 22.Lipoma 23.Throbopenia 24.Leucopenia 25.Haemolysis 26.Haemolyticus 27.Spasmolyticus 28.Hydrolysis 29.Erythropoesis 30.Leucopoesis 31.Metastasis 32.Remedia haemostatica 33.Hyperglycaemia. 8. Терминдерд i аяқтаңдар : 1.Жасуша дамуы, құрылымы туралы iлiм - ….logia. 2.Сүйекмилық жасуша – myelo….. 3.Бактерияларды жұтушы клеткалар - ….cyti. 4.Жұтудың әлсiреуi - micro…. 5.Жұтудың қиындауы – dys…. 6. Қызыл жасуша – histo …. 7. Қызыл жасуша - ….cytus. 8. Қан құрамында эритроциттiң жетiспеушiлiгi – ….pemia. 9. Ақ қан түйiршiктерi - ….cyti. 10. Қан құрамында лейкоциттiң болуы - ….aemia. 11. Қан құрамында лейкоциттiң көп болуы - cytosis. 12. Қанда қанттың болуы – aemia. 13. Несеп құрамында қанттың болуы - ….suria. 14. Өз қанымен емдеу – auto…..therapia. 15. Қан құрамында бактерияның болуы – bacteri…. 16. Қан құрамында судың көп болуы - ….aemia. 17. Қаннан пайда болу - ….genes. 18.Сумен емдеу - ….therapia. 19.Сутегi – genium. 20.Буынға судың жиналуы - ….arthrosis. 21.Майлы ұлпадан шыққан iсiк. - ….oma. 22. Майлы коректенудiң бұзылуы - ….dystrophia. 23. Қан құрамында лимфоциттердiң көбеюi – lympho…. 24. Қан құрамында нейтрофилдердiң аз болуы – neutro…. 25. Жүректi операция жолымен босату – cardio…. 26 Спазмды болдырмау – spasmo…. 27. Несептiң жиналуы – uro…. 28. Несептi құрушы – uro…. 29. Қан ағудың тоқтауы - haemo. 30. Төменгi мүшелерде қанның тоқтап қалуы - hypo…. 9. Бер i лген мағыналармен терминдер жасаңдар . 1.Қан құрамында ақ түйiршiктердiң көп болуы. Қанның улануы. Қан құрамында өттiң болуы. Қан құрамында майдың болуы. 2.Қанда эротрициттiң жетiспеуi. Қанда лейкоциттердiң жетiспеуi 3.Қанның бұзылуы. Жүйкенi операция жолымен босату. Өкпе ұшын операция жолымен босату. Өкпенi операция жолымен босату. 4. Эротрициттiң құрылуы(дамуы). Гранулоциттердiң құрылуы (granulocytus, i m - гранулоцит). 10.Терминдер мағынасын түсiндiрiңдер. 1.Raentgenogramma. 2.Encephalogrammo 3. Roentgenographia 4.Electroencephalographia 5.Myogramma 6.Bronchographia 7.Bronchoscopia 8.Esophagoscopia 9.Cystoscopia. 10.Cromatopsia 11.Biopsia 12.Myositis 13.Myocardium 14.Myocarditis 15.Myoma 16.Adenomyoma. 17.Myocardiopathia 18.Histocytus 19.Histolysis 20.Histologia 21.Cardiosclerosis 22.Phlebosclerosis 23.Nephrosclerosis 24.Pyelonephritis 25.Nephrolithialis 26.Nephritis. 27.Pyelonephritis. 28.Pyelitis 29.Pyelocustisis 30.Pyelographia 31.Urologia 32.Urologus 33.Anuria 34.Dysuria. 35.Uropoeticus 36.Haemoturia. 37.Uraemia 38.Urolithiasis 39.Choleclithiasis 40.Phlebolithus 41.Anastomosis 42.Stomatologus. 43.Gatrostomia 44.Choledochostomia. 11. Теминдерд i аяқтаңдар . 1.Бұлшық ет жұмысының графикалық көрiнiсi – myo…. 2. Вена пульсының дұрыс соқпауы – phlebo…. 3. Несепағардың рентгенографиясы – uro…. 4. Өт көпiршiгi рентгенографиясы – cholecysto…. 5. Тiк iшектi зерттеу (қарау) – recto…. 6. Көздi тексеру (қарау) – ophthalmo…. 7. Қуықты қарау – cysto…. 8. Затты сары түсте көру – xanth…. 9. Өлiктi өзi тексеру – aut…. 10. Бұлшық ет туралы iлiм, - …logia. 11. Бұлшық ет ауруы …pathia. 12. Жатыр бұлшық етi - …metrium. 13. Бұлшықеттiк ұлпа iсiгi - ….oma. 14. Бұлшық ет ауруы – algia. 15.Ұлпалар туралы iлiм - ….logia. 16. Ұлпалардың құрылуы, дамуы - ….genesis. 17. Бүйректiң қатаюы – nephro…. 18. Артерияның қатаюы – arterio…. 19. Бүйректi алып тастау – ectomia. 20. Бүйректiң қабынуы - ….itis. 21. Бүйректiң ауруы - ….pathia. 22. Бүйректiң төмен түсуi - …ptosis. 23. Бүйрек астауының қабынуы - ….itis. 24. Бүйрек астауы мен бүйректiң қабынуы - ….nephritis. 25. Бүйрек астауының кеңеюi - ….ectasia. 26. Несептiң аз бөлiнуi – olig…. 27. Несепте бактерияның болуы – bacteri…. 28.Несептiң құрылуы, жиналуы - ….poesis. 29. Өтте тас жинау ауруы – chole….iasis. 30.Тоқ iшекке жасанды тесiк жасау – colo…. 31. Асқазанда тоқ iшекпен байланыстыру – gastroentero…. 12. Бер i лген мағыналармен терминдер жасаңдар : 1.Қанды тексеру нәтижесi. Вена қабырғасының ауытқуы. 2.Тамырлар рентгенографиясы (phone - дыбыс). Қуық рентгенографиясы. Жүрек дыбысын тексеру нәтижесi. 3.Жұтқыншақты тексеру. Азқазанды тексеру. Бронхтарды тексеру. 4 Артериялардың қатаюы. Венаның қатаюы. Өкпенiң қатаюы. 5. Зәрмен iрiңнiң бөлiнуii (pyon – iрiң). Зәрмен қанның бөлiнуi. Зәрмен белоктың бөлiнiп шығуы (albumen, inis n - белок). Зәрдiң тоқтап қалуы. 6.Асқазанға жасанды тесiк жасау. Бүйрекке жасанды тесiк жасау. 13. Бер i лген терминдер мағынасын түс i нд i р i ңдер : 1.Endocrinologus. 2.Pantocrinum 3.Colitis 4.Colostomia. 5.Gastroenterocolitis 6.Enteritis 7.Dysenteria 8.Enteroptosis. 9.Nephroptosis 10.Gastroptosis 11.Cholecystopexia 12.Esophagotomia 13.Pelviotomia 14.Osteotomia 15.Gastrotomia 16.Adenectomia 17.Gastertomia 18.Nephrectomia. 19.Monoplegia 20.Monomorphus 21.Mononuclearis 22.Polynucrealis 23.Polymorphus 24.Polymyositis 25.Polyglandularis. 26.Panplegia. 27.Panophthalmitis 28.Ophthalmoscopia 29.Ophthalmologus. 30.Rhinoscopia. 31.Rhinoscleroma. 32.Otorhinolaryngologus. 33.Otosclerosis. 34.Otisis. 14. Терминдерд i аяқтаңдар : 1.Iшкi бөлiнулер ауруы - …. …. pathia. 2.Iшкi бөлiну бездерi туралы iлiм – endo….logia. 3.Жiңiшке iшек пен асқазанның қабынуы – gastro … . 4.Жiңiшке iшекпен тоқ iшектiң қабынуы - … ….itis. 5.Асқазан iшек жолы туралы iлiм – gastro….logia. 6.Асқазан мен аш iшектi операция жолымен бiрiктiру – gastro…..stomia. 7.Тоқ iшекке жасанды тесiк жасау - ….stomia. 8.Тоқ iшектiң төмен түсуi - ….ptosis. 9.Iшкi мүшелердiң төмен түсуi – splanchno …. 10.Жатырды бекiту – hystero…. 11.Жүрек айналасы қалтасын ашу – periocardio …. 12.Трахеяны ашу – tracheo …. 13.Аппендикстi алып тастау – append … 14.Бүйректi кесу – nephro … 15.Өкпе бөлiгiн алып тастау (жеңiл) – lob … 16.Бiр буынның қабынуы - ….arthritis. 17.Көптеген буындардың қабынуы - ….arthritis. 18.Барлық буындардың қабынуы - ….arthritis. 19.Жалғыз болудан қорқу - ….phobia. 20. Бiрнеше жүйкелердiң бiрден қабынуы – neuritis. 21. Елдiң бәрiне аурудың тарауы, - ….demia. 22.Көз аурулары туралы iлiм - …. logia. 23.Көздiң барлық қабығының қабынуы - ….itis. 24.Мұрынның қабынуы– itis. 25.Мұрынға пластикалық операция жасау - ….aortisis. 26. Есту түтiгiмен дабыл жарғағын тексеру(қорғау) – ….scopia. 27. Құлақтың саңырауқұлақшамен залалдануы - ….mucosis. 15. Бер i лген мағыналармен терминдер жасаңдар : 1.Бауырдың төмен түсуi. Тоқ iшектiң төмен түсуi. Көк бауырдың төмен түсуi. 2. Iшектi құрсақ қабырғасына бекiту. 3. Кеуде клеткасын ашу (lapare - Iш). Iштi ашу. Венаны кесу 4. Бадамша бездi алып тастау. (tonsilla, ae f –миндалина) Жемсауды алып тастау. (struma, ae f – зоб). Көк бауырды алып тастау. 16. Терминдер мағынасын жазыңдар . 1.Dystrophia 2.Osteodystrophia 3.Autotroficus. 4.Autoinfectio. 5.Allergenum. 6.Autohaemotherapia. 7.Autopsia. 8.Allergia. 9.Synergia 10.Chirurgia. 11.Heteromorphus 12.Autogenes. 13.Heterogenes. 14.Homogenes. 15.Homolateralis. 16.Histogenes 17.Histogenesis. 18.Hydrogenium. 19.Dystonia 20.Solutio isotonica. 21.Tonometria. 22.Hypotonia. 23.Thermotherapia. 24.Thermoreceptor 25.Monomorphus. 26.Polymorphismus. 27.Metomorphosis. 28.Syndromum. 29.Adynamia. 17. Терминдерд i аяқтаңдар : 1.Қоректенудiң шамадан тыс болуы – hyper …. 2. Майлы қоректенудiң бұзылуы - ….plastica. 3. Басқа мүшенi қондыру (пересадка) – plastica. 4. Ұлпаға немесе мүшеге пластикалық операция жасау - plastica. 5. Өз қолымен емдеу - ….serotherapia. 6. Өз мүшесiмен пластикалық операция жасау– transplantatio. 7. Басқа адам мүшесiмен пластикалық операция жасау - ….plantatio. 8. Организм қабiлетiнiң төмендеуi – hyp …. 9. Бiрге әрекет етудiң бұзылуы, – dyssyn …. 10. Дәрiгер қатесiнен пайда болу – iatro …. 11. Гликогеннiң құрылуы – glyco …. 12. Ұлпалар тонусының бұзылуы – dys …. 13.Бұлшық еттiң тонусының бұзылуы – mya …. 14. Жылу көмегiмен емдеу – dia …. 15.Пiшiнсiз (формасыз) – a …us. 16. Адам құрылысын зерттейтiн ғылым - ….logia. 17. Ауру алды, - periodus pro ….alis. 18. Бер i лген мағыналармен терминдер жасаңдар : 1. Ұлпалар қоректенуiнiң бұзылуы. өлпалардың жеткiлiксiз түрде қоректенуi. Ұлпалар мен мүшелер қоректенуiнiң жеткiлiксiз болуы. 2. Реактивтiлiктiң болмауы. Организм реактивтiлiгiнiң артуы. Организм реактивтiлiгiнiң бұзылуы. Организм реактивтiлiгiнiң төмендеуi. Мүшелер әрекетiнiң бiрдей болуы. 3. Организм iшiнде пайда болған. Iштен сыртқы әсер нәтижесiнде пайда болуы. Қаннан пайда болған. Мұрында пайда болған. 4. Ұлпалар мен мүшелер қысымының болмауы. Артериялық қысымның төмендеуi. Артериялық қысымның жоғарлауы. Дененiң қызуы. Дене температурасының түсуi. 19. Терминдер мағынасын түс i нд i р i п жазыңдар : 1.Anoxia. 2.Anoxaemia. 3.Peroxydum. 4.Oxygenotherapia. 5.Spondylosis deformans. 6.Spondylotomia. 7.Myelographia 8.Osteomyelitis. 9.Encephalomyelitis. 10.Polioncephalitis. 11.Encephalogramma. 12.Macrocephalia. 13.Mesenterium. 14.Hydrocephalia. 15.Encephalomalagia. 16.Microorganismus. 17.Microbiologia. 18.Mesogastrium. 19.Hydrophilus. 20.Spasmophilia. 21.Photophobia. 22.Hydrophobia. 23.Monophobia. 20. Терминдерд i аяқтаңдар : 1.Оттегi - ….genium. 2. Қышқылдану - ….datio. 3.Омыртқаның қабынуы - ….itis. 4.Омыртқа аралық буындардың қабынуы - ….arthritis. 5. Жұлынның қабынуы - ….itis. 6.Сүйектi ми жасушасы - ….cytus. 7.Жұлынның сұр затының қабынуы - ….myelitis. 8.Мидың сұр затының қабынуы - ….polia. 9.Бас ауруы – algia. 10.Көзбен көру- ….scopicus. 11. Көзбен көре алмау(кiшi зат) - ….scopicus. 12.Затты үлкейтiп көрсету - ….opsia. 13. Үлкен бас - ….cephalus. 14. Қалыпты өлшемдегi бас – ….cephalus. 15. Кiшi бас – ….cephalus. 16. Артерияның ортаңғы қабығының қабынуы - ….arteriitis. 17. Жасушалардың негiзгi бояулармен боянуы – baso …. 18. Биiктiктен қорқу – acro …. 21. Бер i лген мағыналармен терминдер жасаңдар : 1.Жұлынның жұмсаруы. Сүйектiң жұмсаруы. Мидың жұмсаруы. 2. Қан ағуға бейiмдi болу. Тырысқақ ауруына бейiмдiлiк. 3.Судан қорқу. Жүрек ауруынан қорқу.
Фармацевтiк терминологияға арналған жаттығулар I. Қатты дәрiлiк форма: Ал: Ацетисалция қышқылының Цинкофеннiң бiрдей 0,3 Барбитолдың 0,05 Кодеиннiң фосфатының 0,02 Араластырылсын, ұнтақ жасалынсын Осындай мөлшерде 12 данасы берiлсiн Белгiленсін: Күнiге 1 ұнтақтан 2-3 рет
Ал: Атропиннiң сульфатын 0,015 Ақ майдың 4,0 Тазартылған суды керегiнше, араластыр пилюлалар 30 данасы жасалынсын. Берiлсін. Белгiленсін. Ұйқы алдында 1 таблеткадан.
Ал: Фитиннiң 1,5 Осындай мөлшерде 8 данасы таблеткаларда Берiлсiн. Белгiленсін. Күнiне 1 таблеткадан 4 рет
Ал: Плазмоцидтiң 0,01 Менакриннiң гидрохлоридiнiң 0,1 Араластырылсын, ұнтақ жасалынсын Осындай мөлшерде 15 данасы берiлсiн Белгiленсін: 1 ұнтақтан күнiне 2 рет (ересектер үшiн)
Ал: Анальгиннiң 0,05 Осындай мөлшерлерде 10 данасы таблеткаларда берiлсiн. Белгiленсiн: Күнiге 1 таблеткадан 2-3 рет
Ал: Үшжапырақ жапырақтарының 15.0 Жалбыз жапырақтарының 10,0 Кориандраның өнiмiнiң 5,0 Араластырылсын. өсiмдiк жиынтығы жасалынсын. Берiлсін. Белгiленсін.
ІІ. Жұмсақ дәрiлiк формалар: Ал: Протеиннiң кұмiсiнiң 1,5 Мырыштың тотығының Крахмалдың бiрдей 0.5 Вазелиннiң 10,0 Араластырылсын. Берiлсін. Белгiленсін: көз қабағының жиегiне жазу үшiн арналған мазь.
Ал: Валерианның экстрактының 0,015 Какао-майы керегiнше Араластырылсын, кынаптық кiшi шарлар жасалынсын Осындай мөлшерде 10 данасы берiлсiн. Белгiленсін: Түнге қарай 1 кiшi шардан iшу керек
Ал: Опиумның экстрактының 0,005 Какао-майы керегiнше, Араластырылсын, балауыз жасалынсын Осындай мөлшерде 8 данасы берiлсiң Белгiленсін: Түнде 1 балуаздан Хлороформның Ақ майдың Оливка майының бiрдей 30,0 Араластырылсын: сұйық май жасалынсын Берiлсін Белгiленсін. Түнде терiнi ысқыла
Ал: ¦нтақ тәрiздi таза дала шөбiнiң Сусыз ланолиннiң Вазелиннiң бiрдей 10,0 Карбол қышықылының ертiндiсiнiң 0,25% Х тамшының Араластырылсын, паста жасалансын Берiлсін. Белгiленсін: Iрiңдi таңбаны емдеуге.
Ал: Талии пластырының 3% 30,0 Берiлсін. Белгiленсін, жараққаттанған жерге жағу керек.
III. Сұйық дәрiлiк формалар Ал: Желатиннiң 2,0 Натрий хлоридiнiң ертiндiсiнiң 100,0 Араластырылсын. Тазартылсын. Берiлсін. Белгiленсін. Терi асты инъекциясы үшiн.
Ал: Дала шөбi тұнбасының 15,0; 200,0 нан Берiлсін. Белгiленсін: 1 ас қасықтан күнiне 2-4 рет.
Ал: Жалбыз суының Хлороформ суының бiрдей 100,0 Резоциннiң 4,0 Индия опиiнiң экстрактының 0,2 Араластырылсын. Берiлсін. Белгiленсін. Күнiне 3 рет 1 шай қасықтан.
Ал: Миндалдың тәттi ұрығының 200,0 Тазартылған судың 200,0 дейiн Араластырылсын, эмульсия жасалынсын Берiлсін Белгiленсін. Күнiге ас қасықтан 3 рет.
Ал: Термопис шөбiнiң тұнбасының 0,5; 150 нен Берiлсін. Белгiленсін: 1 ас қасықтан күнiге бiрнеше рет.
Ал: Сутегi перекисiнiң концентриленген ертiндiсiнiң 3,0 Тазартылған судың 10,0 Араластырылсын. Берiлмін. Белгiленсін: Күнiне құлаққа екi тамшыдан.
Латын афоризмдерi, қанатты сөздер және мақал - мәтелдер Ab exteiriibus ad interiora сыртқы ортадан iшкi ортаға қарай Ab hoc et ab hoc олай да, бұлай да Ab imo pectore шынай, шын жүректен Ab initio әу бастан Ab ovo usgue ad mala басынан аяғына дейiн Ab origine әуелден, ең басынан Absgue omni exceptione ешбiр күдiксiз Abusus in Baccho шарап iшуге құмарлық Acta diurna бүгiнгi оқиғалар, хроника Actum atgue tractatum орындалды, іс нєтижесі талқыланды A contrario қарсы дәлел Ad adsurdum орынсыз шешiмге келтiру Ad avisandum алдын ала ескерту үшiн Ad extremitates тым орынсыздық, шектен шығу Ad exemplum мәселен, мысалы Ad corgitandum et agendum адам ойланып әрекет жасау үшiн homo natus est дүниеге келген Ad disputandum талқылауға арналған Ad gloriam даңқы үшiн Ad fontes дерек көздерiне, түпнұақаға қарау Ad hos дәл осы жағдайда, дәл осы мақсат үшiн, орынды Ad honores ар-ожданымыз үшiн Ad hominem адамына сәйкес Ad instaitam өтiнiш бойынша, өкiнiшке орай Ad Kalendas Graecas шектеусiз мерзiмге, ешқашан Ad libitum қалауынша, таңдауынша Ad litteram сөзбе – сөз Ad memorandum есте сақтау үшiн Ad notam байқайтын жағдай Ad referendum баяндама жасау үшiн Ad rem iстiң байыбына барып, жұмыс жүргiзу Ad tertium үшiншiден Ad unguem нақтылықпен Ad usum internum iшуге арналған Ad usum externum жағуға арналған Ad usum қолданысқа Ad usum proprium жеке пайдалануға арналған Ad valorem құндылығына сәйкес, бағасына орай Ad vocem айта келгенде Age, si quid agis бiлгенiңдi iсте ! Alias басқаша, өзгеше Alit aemulatio ingenia бәсеке-жарыс ақылға ақыл қосады Aliena vitia in oculis habemus, басқаның кемшiлiгiн көргiшпiз де, a tegro nostra sunt өзiмiздiкiн көрмеймiз Alibi басқа жерде Aliis feceris, good tibi fieri non vis өзiң жаратпағанды басқаға iстеме Altera pars екiншi (қарсы) жағы Alter ego менiң сыңарым (екiншi мен) Amans sui sine rivali өркөкiрек өзiне жан теңгермей Amicus certus in re incerta cernitur шын дос қиын-қыстау Amicus cognoscitur amore, more, дос сүйiспеншiлiгiмен, мiнезiмен, ore, re сөзiмен, iсiмен белгiлi болады
Amicus humani generis адам баласының досы Amicus laedere nejocoquidem licet дос көңiлiне тiптi қалжыңмен де тиюге болмайды Amicus Plato, sed magis amica Платон маған қымбат,бiрақ ақиқат veritas онан да қымбат; шындық бәрiнен жоғары Amor tussique non celantur махаббат пен ауруды жасыра алмайсың Anni currentis осы жылы Anni futur келесi жылы Antiquo more ескi салт бойынша Aperto libro сол орыннан, еш дайындықсыз A pedibus usgue ad caput бастан аяқ A prima facie бiр көргеннен A posteriori тәжiрибе негiзiнде Arbor vitae өмiр жолдары Argumentum ad ignorantiam бiлмейтiн адамға арналған дәлел Ars longa, vita brevis est өнер өрiсi кең, өмiр қысқа Ars Phoebea дәрiгерлiк өнер Arte – шеберлiкпен, тамаша Arte et humanitata, labore өнермен, адамға деген сүйiспеншiлiкпен, et scientia еңбекпен және бiлiммен A solis ortu usque ad occasum таңның атысы, күннiң батысы Audaces fortuna juvat батыл жанға тағдыр демеу бередi Audiatur eraltera pars мәселенiң басқа жағы да қағыс қалмасын Aurea mediocritas бел ортасы, алтын орта Auscultare disce, sinescis loqui сөйлей бiлмесең, тыңдай бiл Aut vincere, aut mori не жеңiс не өлiм Auferte malum ex vobis арадағы зұлымдықты аластаңдар Avis rara сирек кездесетiн құс
Пайдаланған әдебиеттер
1. Алфавитный указатель // Международная классификация болезней: Пересмотр 1975 г.: - Женева, 1983. – Т.2. – 585 с. 2. Карузин П.И. Словарь анатомических терминов. – М.; Л., 1928. – 292 с. 3. Машковский М.Д. Лекартственные средства: В 2 ч. – Мн., 1987. – Ч. 1. – 543 с.; Ч. 2. – 576 с. 4. Международная анатомическая номенклатура с официальным списком русских эквивалентов. – 4-е изд. – М., 1980. – 240 с. 2. Международная анатомическая номенклатура. – 5-е изд., перераб. и доп. – М., 1986. – 318 с. 3. Международная гистологическая номенклатура / Под ред. Ю.Н. Копаева. – Киев, 1980. – 110 с. 4. Терминологический словарь: Термины и смысловое содержание определений основных понятий в области лекарственных средств и клинической фармакологии // Приказ МЗ СССР ғ 692 от 2 июля 1980 г. 5. Чернявский М.Н. Краткий очерк истории проблем упорядочения медицинской терминологии // Энциклопедический словарь медицинских терминов : В 3 т. – М., 1984. – Т. 3. – с. 410-425. 6. Чернявский М.Н. Латинский язык и основы фармацевтической терминологии: Учебник для фармацевт. ин-тов – 2-ое изд. – М., 1984. – 320 с. 7. Чернявский М.Н. Терминология медицинская // БМЭ: В 30 т. - М., 1985. – Т. 25. – с. 4. 8. Чернявский М.Н., Михайлов С.С., Бахрушина Л.А. Вопросы унификации и стандартизации латинксих терминов в связи с 5-м изданием международной анатомической номенклатуры // Архив анатомии, гистологии, и эмбриологии. – М., 1987 г. – ХСИ. – Вып. 2. – с. 96-98. 9. Энциклопедический словарь медицинских терминов: В 3 т. – М., Ahrens G. Naturwissenschaftliches und medizinisches Latein. – Leipzig, 1978. –356 s. 10. Книпоич М.Ф. Словарь медицинской терминологии (латинско-украинско- русский). Киев, 1948. 11. Едидович Е.С. Краткий словарь медицинских терминов. М., 1955. 12. Арнаудов Г.Д. Медицинская терминология на пяти языках. София, 1979. 13. Рақышев А. Анатомия терміндерінің сөздігі. Алматы, 1994. 14. Рақышев А. Международная анатомическая номенклатура. Алматы, 2003.
Мазмұны:
Кіріспе ------------------------------------------------------------------------------------- 3 бет 1 сабақ. Латын алфавиті. Фонетика. Дауысты дыбыстың оқылуы. Дифтонгтар мен дауыссыз дыбыстың оқылу ережелері. -------------------------9 бет 2 сабақ. Буынның ұзақ және қысқа оқылуы. Екпін ережесі. Анатомиялық терминдердің құрылымы. ------------------------------------------ 13 бет 3 сабақ. Зат есім. Зат есімнің сөздік формасы, жіктелуі. Зат есімнің негізін, тегін анықтау --------------------------------------------------- 19 бет 4 сабақ. Сын есім. Сын есімнің грамматикалық категориясы, 2 тобы. Сөздік формасы. Зат есім мен сын есімнің байланысу жолдары. ------------ 23 бет 5 сабақ. Сын есімнің салыстырмалы және күшейітпелі шырайлары.------- 28 бет 6 сабақ. 1- 5 сабақтарға байланысты жаттығулар------------------------------- 36 бет 7 сабақ. Латын тілі тектерінің грамматикалық белгілері туралы мәлімет - 38 бет 8 сабақ. 3-жіктеу әйел (f)-тегіндегі зат есімдер --------------------------------- 43 бет 9 сабақ. ІІІ жіктеудегі n-тегіндегі зат есімдер ----------------------------------- 46 бет 10 сабақ. Атау септігі көпше түрдегі зат есімдер ------------------------------- 49 бет 11 сабақ. Көпше түрдегі І, ІІ, ІІІ, IV, V септеу. Зат есімдердің және сын есімдердің ілік септігі (Genetivuspluralis) --------- 54 бет 12 сабақ. Анатомиялық-гистологиялық терминология бойынша қорытынды бақылау жұмыстарына дайындық--------------------------------------------------- 58 бет 13 сабақ. Жалпы сөз құрылымы туралы түсінік. Сөз құрамы. Морфемалар түрлері. Морфемалық талдау. ------------------------------------------------------- 59 бет 14 сабақ. Сөз құрау. Ерікті және еріксіз терминдік элементтер. Сөз құраудың кейбір ерекшеліктері. Клиникалық терминология ----------- 66 бет 15 сабақ. Клиникалық терминологиядағы ossis,lass,ismus,oma жұрнақтары71 бет 16 сабақ. Префикация ----------------------------------------------------------------- 76 бет 17 сабақ. Ұлпалардың, мүшелердің және жыныс мүшелері атауларын білдіретін грек-латын дублеттері. Функциональды және патологиялық жағдайларды, процесстерді білдіретін дара терминоэлементтер ------------------------------- 83 бет 18 сабақ. Сөз құрау (жалғасы). Әртүрлі физикалық қасиеттерін, сапаларын білдіретін дара терминоэлементтер ------------------------------------------------ 87 бет 19 сабақ. Клиникалық терминдерге арналған жаттығулар -------------------- 90 бет 20 сабақ. Фармацевтік терминология. Басты фармацевтік терминдер ------ 93 бет 21 сабақ. Етістіктің грамматикалық категориясы. Сөздік формасы, негізі. Белгісіздік рай. Шартты, бұйрық райлар------------------------------------------100 бет Рецепте жиі қолданылатын етістіктер. ------------------------------------------- 103 бет 22 сабақ. Табыс-шығыс септіктері және олардың рецепте қолданылатын жалғаулары. ---------------------------------------------------------------------------- 106 бет 23 сабақ. Рецепт, оның құрылымы. Рецептегі қосымша белгілер ---------- 109 бет 24 сабақ. Химиялық элементтер атаулары. Қышқылдар. Оксидтер ------- 113 бет 25 сабақ. Тұздар атаулары. Рецептегі қысқартулар.--------------------------- 118 бет 26 сабақ. Сан есім, үстеу, есімдік, шылау, жалғаулық. ----------------------- 127 бет Студенттердің өзіндік жұмыстарына арналған жаттығулар. Оқылу ерекшеліктері. Екпін. ------------------------------------------------------- 131 бет Клиникалық терминологияға арналған жаттығулар -------------------------- 159 бет Фармацевтік терминологияға арналған жаттығулар ------------------------- 166 бет Пайдаланылған әдебиеттер ------------------------------------------------------- 193 бет Мазмұны --------------------------------------------------------------------------------195 бет
Жанатаев Қазақбай Әбдуәліұлы Латын тілі.
Оқу құралы.
Бас редакторы: М.А. Шегебаев Тех. редакторы: Б.С. Бегалиев Басылым редакторы: Е.Д. Оразбаев Коркемдеуші редактор: Б.С. Биболат Корректор: Р.А. Түрғынбаев
Басылуға 15.01.2014 ж. қол қойылды. Пiшiнi 60 80 1/6 Колемi 16 баспа табақ. Тапсырыс 5/30 Таралымы-500. Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ- Түрiк Университетi компьютер бөлiмiнде басылды. Түркістан қаласы Б.Саттарханов даңғылы
@ Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ- Түрiк Университетi
|
Последнее изменение этой страницы: 2019-04-19; Просмотров: 418; Нарушение авторского права страницы