Мурун канаганда алгачкы жардам

· Башты жерге салбай, мурунду бир аз ө йдө каратып, ашыкча кыймыл жасабоо керек.

· Оозго жана каң ылжаарга кан кирип кетпеш ү чү н башты бир аз алдыга созуу шарт.

· Андан соң мурундун таноосун манжалар менен 5 мү нө ттө й кысуу зарыл. Мунун алдында кебезди 3 пайыздык перекись аралашмасына бир аз малып, мурундун ичине салып койсо, кандын агышын тез басат.

· Желкеге жана мурундун кайкысына (эки кө здү н ортосу) муздак нерсени 20 мү нө тчө басыш керек.

· Кан агып жатканда чимкирү ү гө болбойт. Ал кандын агышын кү чө тү п жиберет. Ошондой эле ызы-чууга алдыруу жана ашыкча кыймыл да канды токтотууга тоскоолдук жаратат.

· Эгер оң таноодон кан чыгып жатса, оң колду бийик кө тө рү п, сол кол менен кан чыгып жаткан таноону басат. Ал эми сол жак таноодон кан кетсе, анда сол колду кө тө рү ү керек. Эгер эки таноодон тең кан чыгып жатса, анда эки колду кө тө рү п, жанындагы адам мурдун басып туруу зарыл.

Кайсы учурда дарыгерге кайрылуу керек?

· Эгер мурундан кан агып, аны басууга болгон биринчи аракет 10-20 мү нө т ичинде жыйынтык бербесе;

· Кан басымы жогорулар, кант диабети сыяктуу оорулары бар болсо;

· Оорусуна байланыштуу дайыма Аспирин, Гепарин, Ибупрофен ө ң дү ү дарыларды колдонуп жү рсө;

· Мурундан аккан кан кекиртекке кирип, куса баштаса;

· Кан агып баштаганда ө зү н жоготуп жыгылып калса же башы айланып, ө зү н жаман сезсе;

· Жыгылып же сокку жеп катуу жаракат алса;

· Мурунунан кан агуу тез-тез кайталана бергендер сө зсү з дарыгерге барып текшерилү ү сү керек. Мындай кө рү нү ш ар кандай оорулардын белгиси болуп эсептелет.

Алдын алуу

· Муруну кө п канаган адамдар бө лмө нү ө тө кургак кармабашы керек. Ө згө чө кышкысын жылыткычтарды иштеткенде сө зсү з алардын жанына суу коюу зарыл.

· Мурундун ичин, сыртын вазелин же жумшартуучу май менен шыбап, кан тамырлардын жумшарып туруусуна шарт тү зү ү керек.

 

Мурундан кан агуу

Мурундан кан агуу (эпистаксис) мурун бир нерсеге катуу урунганда же анын былжыр чели жабыркаганда (тытылса, сыйрылса жана башкалар), жугуштуу ооруларда, кан басымы жогорулаганда, жү рө к, бө йрө к, боор ооруларында, ошондой эле кээ бир кан оорусунда болот. Кээде атмосфера басымы, аба температурасы жана нымдуулугу ө згө ргө ндө, мурундун былжыр челин химиялык заттар кө пкө дү ү лү ктү ргө ндө (кесип зыяндуулугу), ошондой эле кү н ысыкта мурундун былжыр чели кургап, башка кан кө п келгенде да мурундан кан кетет. Мурун канаганда кан демейде сыртка агат. Айрым катуу оорулууда жана кичине балдарда кан кулкунга кетет. Бул учурда кан аралаш кусат.

Чаралар

Мурундан кан агууда тө шө ккө башын ө йдө жаздап жаткызып, суутектин ө тө кычкылына нымдалган кебезди же дакини тоголоктоп таноого тыгып, канды токтотууга аракет жасалат. Мурундун ү стү нө муздак сууга малынган чү пү рө к коюу, эгерде кан токтобосо кежигеге муздак басуу сунуш кылынат. Кан токтогондон кийин катуу кыймыл жасабай жатып, ө тө ысык тамак ичү ү гө болбойт. Эгерде кан токтобосо врач чакыруу зарыл. Мурундан кан агуу кайра-кайра кайталанса тигил же бул оорунун белгиси болушу мү мкү н, ошондуктан врачтык текшерү ү дө н ө ткө н оң.

 

 

Мурун кө ң дө йү нү н кө п кезигү ү чү ооруларына былжыр челинин сезгениши (Мурун бү тү ү ) кирет. Бул учурда мурун менен дем алуу кыйындап, ооз менен дем алууга туура келет. Тазаланбаган, муздак аба кулкун, жуткуч, кекиртек, бронхко кирип сезгентет. Мында дем алуу жолунун ар кайсы бө лү ктө рү ндө сезгенү ү процесси болот (Бронхит, Ларингит, Трахеит, Фарингит). Мурун менен дем алуу бузулганда жытты туура эмес кабыл алып же такыр сезбей калат, ү н бузулуп мурдунан сү йлө ө байкалат, ошондой эле организм тканына кычкылтек аз келет. Баланын оозу менен туура эмес дем алышы бет скелетинин, кө кү рө к клеткасынын, тиштин туура эмес ө сү шү нө; кө ң ү л коюу, эске тутуу, угуунун бузулушуна тү рткү болот. Ошондуктан дем алуу бузулганын байкар замат врачка кайрылуу керек. Мурунга же анын учуна чыйкан чыгышы мү мкү н (Чыйкан).

 

 Кээде кырсык болгондо, коопсуздук техникасы бузулганда мурун жабыркайт. Мындай учурда мурун сө ө гү сынып, деформацияланышы ыктымал, ошондой эле мурун тосмосу кыйшайып, бет, кө здү н тегереги шишип, кө гө рө т, мурундан кан агат. Бул учурда мурун менен дем алуу кыйындап, мурун тосмосунун былжыр челине кан куюлуп, гематома болот, ал чирип абсцесске айланып кетиши мү мкү н.
Кө п учурда балдар мурдуна бир нерсе (топчу, тыйын жана башкалар) салып алышат (Бө тө н нерсе), бул учурда мурун менен дем алуу кыйындайт. Мурун жабыркаганда врачка тезинен кайрылуу керек.

Дарылоо

Врач сунуш кылган дарылоо процедураларын аткаруудагы жалпы талап. Чимкиргенде чимкирик угуу жолуна кетип калбас ү чү н мурундун ар бир таноосун ө зү нчө чимкирү ү керек. Ө зү чимкире албаган кичине баланын мурдун буралган кебез менен тазалайт. Эгер чимкириги катып калса, кебезге вазелин же зайтун майын сыйпап, ичилчү соданын жылуу эритмеси менен тазалаган оң. Тамчылатуучу дары жылуу болуш керек. Оорулууну жаткырып же отургузуп, башын чалкалатып, дары тамчылатчу жагына кыйшайтып куюлат. Мындай абалда дары мурундун ортоң ку жолуна чейин жетип, гаймор кобулундагы ириң дин жакшы чыгышына тү рткү берет. Бул эрежени сактабаганда дарылоо натыйжасыз болот. Ошондой эле дарыны, анын дозасын жана кабыл алуу мө ө нө тү н врач гана белгилейт. Мурунга кү кү м дарыларды атайын аспаптын жардамы менен поликлиника жана ооруканада салат. Ал эми ү йдө бул дарыны мурундун улам бир бө лү гү нө чымчып салыш керек. Май дарыны болсо буралган кебездин жардамы менен мурунга сыйпайт.

 

7. Мурун бү тү ү .

Мурун бү тү ү — мурундун былжыр челинин сезгениши; мурундан былжыр суюктук кө п чыгып, дем алуу кыйындайт, мурун бү тү ү катуу кармаган жана ө нө кө т болот.

Пайда болгон себептери жана жү рү шү

Катуу кармаган мурун бү тү ү микроб козгогон ө з алдынча оору; кээде айрым жугуштуу (грипп, кызамык, скарлатина, кептө ө р жана башкалар) же аллергиялык оорулардын белгиси катары пайда болот. Суук тийү ү мурундун бү тү шү нө тү рткү болот. Катуу кармаганда адатта мурундун эки таноосу тең жабыркап, оорулуу чү чкү рө баштайт, тамагы жана кең илжээри кычышып, кээде эти ысыйт (37, 5°ка). Оору башталгандан бир нече сааттан (кө бү нчө 1 — 2 кү ндө н) кийин мурундан суу куюлуп, ү нү ө згө рү лө т (киң килдеп сү йлө йт), жыт сезбей калат. Чеке же кө з чарасы ооруйт. Айрыкча эмчектеги балдарда оор ө тө т.
Мурун менен дем алуунун кыйындашы баланын абалын начарлатат: бала чыргоолонуп, начар уктайт. Балдардын мурду бү ткө ндө сезгенү ү кулак, тамак, бронхторго, ө пкө гө чейин таралышы мү мкү н. Чоң адамдар ү чү н да мурун бү тү ү коркунучтуу. Врачтын кө рсө тмө сү н так аткарбаса сезгенү ү процесси ө нө кө ткө ө тү шү ыктымал. Ө нө кө т мурун бү тү ү катуу кармаган мурун бү тү ү нү н улам кармай беришинен, мурундун былжыр челин дайыма чаң жана газдын дү ү лү ктү рү ү сү нө н (кесиптик мурун бү тү ү ), аденоидде, мурундун туура эмес жайгашышынан (мурун сө ө гү кыйшайганда), мурундун кошумча кобулдарынын ириң дү ү сезгенишинен (гайморит, фронтит) жана башкалардан пайда болот.

Ө нө кө т мурун бү тү ү

Ө нө кө т мурун бү тү ү катуу кармаганга караганда бир аз жең илирээк ө тө т. Нерви бошоң жана ө тө жыт сезгич адамдарда аллергиялык же вазомотордук мурун бү тү ү кездешет. Мындай ноокастын капысынан мурдунан суу агып, кө зү кызарат жана башкалар.

Дарылоо.

Дарылоону врач жү ргү зө т. Былжыр челдеги шишикти азайтуу жана дем алууну жең илдетү ү ү чү н врач сунуш кылган кан тамырды тарытуучу суюк дарыларды мурунга тамызуу керек. Оорулуу катуу чимкирү ү гө болбойт, анткени инфекция ортоң ку кулакка кирип кетиши ыктымал. Оорунун алгач башталышында эле тө шө ккө жаткырып жакшы багуу, бал же дан куурайдын кыямы менен ысык чай берү ү керек. Алдын алуу ү чү н бала кезден денени чындоочу чараларды колдонуп, спорт менен машыгуу сунуш кылынат. Ү й шартында жана ө ндү рү штө ө здү к тазалыкты так сактоо чоң мааниге ээ. Чаң дуу жерде иштегендер маска тагынуу зарыл.

Мурдунан сү йлө ө .

Мурдунан сү йлө ө — мурун кө ң дө йү нү н ү н чыгарууга жана артикуляцияга катышуусу бузулуп, ү ндү н кескин начарлашы жана ү н тембринин ө згө рү шү. Мурдунан сү йлө ө мурун менен дем алуунун бузулушу менен коштолуучу мурун жана кулкун ооруларында болот. Мындай ооруларга полип, мурун тосмосунун кыйшайышы, аденоиддер жана башкалар кирет. Бул учурда ү н кү ң ү лдө п чыгып, «м» жана «н» тыбыштары «б» жана «д» болуп угулат. Кээде мурдунан сү йлө ө гө жумшак таң дайдын шал болуп, функциясынын бузулушу, жумшак жана катуу таң дайдын тубаса кемтиги же жабыркашы, ошондой эле кулкундун кептө ө рдө н жабыркашы себеп болушу мү мкү н. Мурдунан сү йлө ө нү ө з убагында дарыласа жакшы натыйжа берет. Балдардын Мурдунан сү йлө ө сү н логопедиялык кө нү гү ү лө рдү жасатуу менен оң досо болот. Бир катар ооруларды (мисалы, полип, мурун тосмосунун кыйшайышы, аденоид жана башкалар) хирургиялык операция жасап дарылоо керек. Таң дайдын жырыгы пластикалык операция менен оң долот.

 

Бү гү н ушул мезгилде жандануучу оору аталган гайморит тууралуу сө з кылабыз. Дарттын кү ң гө й-тескейи, келип чыгышы жана алдын алуунун жолдору кызыктырган болсо, анда кийинки макала сиз ү чү н.

8. Гайморит (С инусит )

Мурундун тегерегинде жайгашкан жаак беттин кө ң дө йчө лө рү нү н сезгениши гайморит деп аталат. Анын пайда болушуна сасык тумоо, ринит, суук тийү ү жана аллергиялык факторлор себеп болот. Башкача айтканда, ушул себептердин бирине чалдыккан соң жаак беттин кө ң дө йчө лө рү нү н ичиндеги былжыр эттер сезгенет, анан мурундан суу бө лү нү п чыга баштайт, бара-бара суюктукка ар кыл вирустар, грибоктор, бактериялар таасир этип ал ириң ге айланат. Бул процесс гайморит болот.

 

Гаймориттин белгилери

- Мурундан бырылдап суу куюлат

- Баш салаң дап ооруйт

- Мурун бү тө т

- Дем алуу начарлайт

- Азуу тиштер да оорушу мү мкү н

- Температура бериши мү мкү н

 

Гаймориттин тү рлө рү

Гайморит. Ринит, сасык тумоо, суук тийү ү сыяктуу кеселдер кү чө п, узакка созулуп кетсе кө п учурда гайморитти жаратат.

Ө нө кө т гайморит. Дарыланбай же толук дарылабай коюудан улам гайморит кармап, кайра басаң дай берген шартта ал оорунун ө нө кө т тү рү нө айланат. Ө нө кө т гайморит адатта колдонгон дары-дармектерди тоготпой калат. Мында гаймориттин эле белгилери узак убакытка созулат, мисалы, мурундун бү тү шү, баштын оорушу, бырылдап суу куюлуу, дем алуунун начарлашы. Дарылабаса

- Менингит;

- Кызыл жү гү рү к;

- Ангина;

- Бронхит;

- Рак сыяктуу оорулар жаралат.

 

⇐ Предыдущая12345Следующая ⇒

Поделиться: