Кыймыл аракеттин пайда болушуш (кантип кыймылдайбыз?)

Бир адам кыймылдай алышы ү чү н скелет системасынан тышкары, бир булчуң системасы да керек. Скелетти тү згө н бү т сө ө ктө р булчуң дарга уланган. Булчуң жыйрылганда сө ө ктө рдү тартып, аларды кыймылдатат. Натыйжада булчуң менен сө ө ктө р чогуу иштеп, басышыбызга, отурушубузга, турушубузга жана дагы кө птө гө н кыймылдарды жасашыбызга шарт тү зө т. Кайра кү нү мдү к жашооң узда жасаган кыймылдарың ыздан мисал келтирели. Курсагың ыз ачты жана тамак жеш ү чү н колуң узду оозуң узга алып бардың ыз, сизди чакырган кишини кароо ү чү н артың ызга бурулдуң уз, колуң уздагы китеп жерге тү штү, алуу ү чү н ийилдиң из, эрте менен саатың ыздын коң гуроосу иштеди, ө йдө болуп, коң гуроону ө чү рү ү ү чү н созулдуң уз. Бир адам кү нү мдү к жашоосунда денесин колдонуп бул кыймылдарды жана ушуга окшогондорду сансыз жолу кайталайт. Жана бү т мындай кыймылдар учурунда булчуң дары менен сө ө ктө рү н чогуу колдонот. Тагыраак айтканда, бир адам булчуң -скелет системасынын бир-бири менен координациялуу иштеши натыйжасында гана баса алат, сү йлө й алат, тамак жей алат, отура алат, жата алат...

Кыймылдашыбызга шарт тү згө н булчуң системабыз сө ө ктө рдү н тү зү лү шү менен функцияларын, ошол сыяктуу сө ө ктө р да булчуң дарыбызды ө тө жакшы таанып, бир-биринин «тилин тү шү нү шө т». Отургубуз келгенде тизенин муунунан бү гү лү шү менен бирге буттун булчуң дары да кыймылга келип жыйрылат. Биз натыйжада эч кыйынчылыксыз отуруп, турабыз. Булчуң сө ө ктү эң ың гайлуу орогондуктан, булчуң жыйрылышы ү чү н керектү ү бү т шарттар эң ың гайлуу даярдалган болот. Булчуң да сө ө ктө н сыйрылып кетпейт, сө ө к да булчуң ду айрып салбайт. Бир-биринен толук айырмаланган бул эки кыртыш, эки башка комплекстү ү система бир-бири менен кемчиликсиз кызматташтыкта болушат.

Thanks to the perfect structure in the skeleton, you can move in a variety of ways. On the left is shown the form assumed by the knee during bending and stretching; and below, the way the palm turns around the forearm axis and folds in on itself.

 

Бул кызматташтык кантип пайда болгон? Адам денесиндеги бир аздан соң терең ирээк карала турган бул кемчиликсиз системалар кантип пайда болгон?

Эң биринчиден, бир адамдын ө тө маанилү ү функцияларын аткара алышы ү чү н толугу менен бар болушу, б.а. бир заматта пайда болушу керек экени анык. Ошондуктан дене системаларынын убакыттын ө тү шү менен, ар кандай кокустуктар натыйжасында ө зү нө н-ө зү келип чыккан болушу мү мкү н эмес. Мындан тышкары, булчуң же сө ө к сыяктуу кыртыштардын кабардар болуу, билү ү, болжолдоо, кызматташтыкка баруу сыяктуу касиеттерге ээ боло албашы анык.

Thanks to our mobile joints, we experience no difficulty and feel no pain in moving, because our joints possess a special creation. There is a space between the joints, filled with fluid that serves to lubricate the joints and prevents the bones from wearing down. Allah has no partners in creation.

A. KNEE JOINT
B. SECTION OF KNEE JOINT

1. Thigh bone
2. Kneecap
3. Head of Pelvic bone

4. Tibia
5. Pelvic bone

Майлоо системасы

Cavity containing Joint fluid
2. Joint cartilage
3. Membrane outside the bone

Сө ө ктө р дененин ичинде жайгашкан жерине жараша ар кандай ө згө чө лү ктө болушат. Мисалы, тынымсыз кыймылдап турган кээ бир сө ө ктө рү бү з кыймылсыз жерлердеги сө ө ктө ргө караганда башкача колдоого муктаж болушат. Буга мисал катары муундарыбызды берсек болот. Омурткабызды тү згө н шакекчелер, сандарыбыздагы, колдорубуздагы, билек же буттарыбыздагы муундар ар бир кыймылыбызда бир-бири ү стү ндө айланышат. Тынымсыз кыймылдап тургандыктан, колдоо системаларына муктаж болушат. Муну мындай бир мисал менен тү шү ндү рү ү гө болот.

Кандайдыр бир механикалык аспап иштеп жатканда, кыймылдаган бө лү ктө рдү н бир-бирине тийген жерлеринде сү рү лү ү болот. Сү рү лү ү болгон жерлерде кыска убакыттан соң жешилү ү келип чыгат жана натыйжада тетиктер бузулат. Мунун алдын алуу ү чү н механикалык бө лү ктө р дайыма майланып турат. Жө нө кө й бир эшик ашык-машыгынан жогорку технологиялуу бир автомобиль моторуна чейин бү т кыймылдуу механикалык системаларда майлоо талап кылынат. Бирок майлоо эскирү ү нү н толук алдын ала албайт, болгону созуктурат. Мисалы, автомобильдердин мотору ар беш миң километрде бир майланып турганына карабастан, баары бир эскирет. Ошондуктан мотор тетиктерин белгилү ү убакытта алмаштыруу керек болот.

Бирок адамдар менен жаныбарлардын муундары ө мү р бою кыймылдаса да, эч качан кароону же майлоону талап кылбайт. Болгондо да, бир адамдын ө мү рү ндө болжол менен 100 миң километр басканын эске алсаң ыз, бул механикалык системанын жасаган ишинин кереметтү ү тарабын жакшыраак тү шү нө сү з.

Муундарыбыздын кө мө гү болбогондо, кыймылдай алмак эмеспиз. Себеби бү т дене кыймылдарыбыз муундардын бир-бири ү стү ндө гү кыймылы натыйжасында болот. Бир баскетбол матчы учурунда оюнчулар денелериндеги бү т сө ө ктө рдү, муундарды жана булчуң дарды колдонушат. Колдордун топту кармашы, чуркоо, топту ыргытуу... Муундардын бул кыймылдар учурундагы кызматы кандай?

 

1. Flat joint
2. Trachlear joint
3. Socket joint
4. Hinge joint
5. Saddle joint
6. Ball joint

 A. No axis
B. Single axis
C. Double axis
D. Multi-axis

 

a. Wristbone
b. Arm bone
c. Elbow bone
d. Forearm bone

e. Finger bones
f. Short bones in the hand

g. Metacarpal bone no. 1
h. Head of Arm Bone

Муун эки сө ө к бир-бирине жакындаган бү т жерде болушу мү мкү н. Муундун кызматы – сө ө ктө р бир-бирине сү рү лбө шү ү чү н араларындагы аралыкты мү мкү н болушунча алыс кармоо. Ошондо гана тизелер, чыканактар, билектер эч кыйынчылыксыз кыймылдай алышат. Эгер муундун ө згө чө тү зү лү шү жана арадагы чектилке (буфердик аймак) болбогондо, адамдар да роботтор сыяктуу ү зү к-ү зү к баскычтар менен жана кыйынчылык менен кыймылдашмак.  

Муундардагы мындай касиет жө нү ндө илимпоздор кө п жылдардан бери изилдө ө лө рдү жү ргү зү шү ү дө. Ө згө чө эмгектенү ү учурундагы сү рү лү ү нү н алдын алуу ө зү нчө бир изилдө ө темасы. Максат болсо адам денесиндеги бул кемчиликсиз системаны роботторго да колдонуу. Изилдө ө чү лө р анализдеринде кызыл ашыктарда сү рү лү ү нү н болбошун башында муундагы суюктуктар себептү ү деп ойлошкон. Бирок кийинчерээк бул суюктуктун сү рү лү ү гө жолтоо боло турган бир кү чү жок экени аныкталды. Бул темада изилдө ө лө рү н терең деткенде илимпоздор жогорку бир долбоор мисалын кө рү штү. Муундардын сү рү лү ү бети ичке жана кө ң дө йлү ү бир кемирчек катмары менен капталган эле. Ал катмарлардын астында болсо интенсивдү ү бир суюктук бар эле. Сө ө к муундун бир жерине басым жасаса, ал суюктук кө ң дө йлө рдө н сыртка атылып, муундун бетин май сыяктуу тайдырат.

Кө рү нү п тургандай, адам кыймылдай алышы ү чү н бү т тараптан кемчиликсиз бир долбоор бар.

Скелет системасынын жү к кө тө рү ү жө ндө мү

Скелеттин бир бү тү н катары укмуш функционалдуу болушунан тышкары, скелетти тү згө н сө ө ктө рдү н ички тү зү лү шү да кереметтү ү. Денени кө тө рү ү жана коргоо сыяктуу маанилү ү кызматты аркалаган сө ө ктө рү бү з бул ишти эч кыйынчылыксыз орундата турган кү ч-кубат жана бекемдикте жаратылган. Ал тургай, бул багытта ар тараптуу коопсуздук чаралары кө рү лү п, дененин кабылышы ыктымал болгон оор шарттарга ылайык бир долбоор жасалган.

Денебиздин жү к кө тө рү ү кубаттуулугу эң жогору болгон сө ө ктө рү нү н бири – бул кашка жилик. Кашка жилик тик турганда 1 тонна салмакты кө тө рө ала турган кубаттуулукка ээ. Ар бир кадам таштаганда бул сө ө гү бү згө дене салмагыбыздын ү ч эсесиндей бир жү к тү шө т. Ал тургай, таяк менен бийик секирген бир атлет жерге тү шкө ндө кашка жиликтин ар бир сантиметр квадраты 1400 килограммдык бир басымга кабылат. Денедеги сө ө ктө р кыймылдап жү ргө нү ң ү здө, жатканың ызда, отурганың ызда, дайыма оор бир салмакка жана басымга туш болушат. Отурган жериң изден туруп, басып баштадың ыз же тескерисинче бир жерге отурдуң уз. Сиз эч ойлонбой жасаган мындай кыймыл-аракеттер учурунда чындыгында денең изде ө тө системалуу иштеген, комплекстү ү скелет долбоору ишке киришет.

Сө ө ктө рдө гү укмуш долбоорду толугураак тү шү нү ү ү чү н тө мө нкү дө й салыштыруу жасайлы. Адамзат колдонгон эң бекем жана колдонууга ың гайлуу материалдардын бири – бул болот. Себеби болот бир тараптан бекем, экинчи тараптан болсо ийкемдү ү бир зат. Бирок сө ө ктө р катуу болоттон да бекемирээк. Болгондо да, сө ө к болоттон 10 эсе ийкемдү ү рө ө к. Сө ө ктө р болоттон салмагы жагынан да артыкчылыкка ээ. Бир болот каркас адам скелетине салыштырмалуу 3 эсе оор.

Бир эле болот эмес, адамзат колдонгон ар кандай материал сө ө ктө ргө салыштырганда ө тө кү чсү з болуп калат. Бирдей салмактагы кү чтө ндү рү лгө н цементке салыштырганда сө ө ктө р тө рт эсе кө п жү к кө тө рө алат.

Денедеги жандуу кампа: сө ө ктө р

Кө п адамдар сө ө ктө рдү жансыз заттар деп ойлойт, бирок сө ө ктө р – тышкы катмарынан тышкары, жандуу кыртыштар. Бул кыртыштардын ичинде микроскопиялык тамырлар, нерв тармактары жана жилик чучугу болот. Адам денесиндеги сө ө ктө р ошол эле учурда кампа кызматын да аткарат. Кальций жана фосфор сыяктуу ө тө маанилү ү заттарды сактап коюп, кандайдыр бир учурда керек болгондо сактап койгон ал заттарды кайра денеге беришет.

Эгер Денеде Кальций Жок Болсо Эмне Болмок?

Кальций денеде айланадан чогулган сигналдарды нервдерге жеткирү ү деген ө тө маанилү ү кызматты аркалайт. Кальцийсиз сигналдар нервдерге жете албайт. Бул адамдын толук шал (паралич) болуп, ички органдарынын иштебеши деген мааниге келет, ал болсо ө лү мгө алып барат.

1. Narrow Cavity
2. Body 3. Joint Cartilage
4. Spongy structure

5. Neck
6. Yellow bone tissue

Кальцийдин Денедеги Мааниси Муну Менен Чектелбейт.

Бир жериң из кесилгенде, кыска убакыттан соң ал жерде кан уюп, канаганы токтойт жана натыйжада кан жоготуудан кө з жумушуң узга бө гө т коюлат. Бул ө тө маанилү ү бир чара. Эгер кан уюбаса эмне болмок? Асты тешилген бир чаканын ичиндеги бү т суунун чака бошогонго чейин ал тешиктен сыртка агышы сыяктуу, денең издеги кичинекей бир тешиктен да бү т каның ыз чыгып кетмек. Бирок адам денесинде кандын уюшун камсыз кылган кереметтү ү бир механизм бар (терең ирээк маалымат ү чү н Кандын уюшу бө лү мү н караң ыз). Бул механизм адамды ө лү мдө н сактайт. Мына ушул механизмди ишке киргизген эң негизги факторлордун бири – кальций. Сө ө ктө рдө жыйнап коюлган кальций болбогондо, каның ыз уюмак эмес.

Сө ө к клеткаларынын кальций кармоо жө ндө мү

1. Low C++ level in the blood
2. Thyroid activity is prevented.
3. The parathyroid gland is stimulated.
4. Calcitonin secretion is reduced.
5. Parathormone secretion is increased.
6. Osteoclast activities increase.
7. Osteoclasts increase the secretion of C++ from the bone into the blood.
8. The absorption of calcium from the small intestine rises.
9. Loss of calcium through urine is prevented.
10. The level of calcium in the blood rises.
11. The thyroid gland is stimulated.
12. The secretion of parathormone is prevented
13. Osteoclast activities are prevented.
14. Calcitonin secretion is reduced.
15. Calcium absorption from bones is reduced

Сө ө к клеткаларынын кальций жана фосфор кампасы кызматын аткараарын айтып ө ттү к. Бул жерде дагы бир ө тө маанилү ү жагдай бар. Кө зү же кандайдыр бир сезү ү органы жок бир сө ө к клеткасы кандагы миң деген ар кандай заттын арасынан кальцийди жана фосфорду оң ой эле айырмалайт. Анан эч жаң ылбай бул атомдорду кармайт.

Бир адам дагы алдына коюлган ар кандай элемент чаң дарын –эгер бул багытта билим албаган болсо- айырмалай албайт. Бир столдун ү стү нө кальций, фосфор, темир, цинк ж.б. элементтер майдаланган абалда коюлган жана сизден ал аралашманын ичинен кальций чаң чаларын айырмалоо талап кылынды дейли; кандайдыр бир сезү ү органы жок, бул багытта эч билим албаган сө ө к клеткасы жасаган иштен татаалдыгын бул мисалдан жакшыраак тү шү нө аласыз.

Сө ө к клеткасы ошондой эле башка дене клеткалары сыяктуу ө тө тил алчаак болот. Ага «кальцийди топтоп, сактап кой» деген буйрук келгенде (кальцитонин гормону), ага ошол замат моюн сунат. Эгер ага «сактап койгон кальцийди чыгар» деп айтылса (паратгормон), бул буйрукка да моюн сунат.69 Сө ө к клеткасы бийик аң -сезим, жө ндө м, жоопкерчилик жана дисциплина тү шү нү гү менен тү нү -кү нү ө з кызматын жасайт.

Кан клеткасын ө ндү ргө н машина: Жилик чучугу

Сө ө ктө рдү н ортолорунда кенен бир боштук бар. Ал боштуктун ичинде кан ү чү н керектү ү заттарды ө ндү ргө н жилик чучугу болот. Чучук май, суу, эритроциттер жана лейкоциттерден турат. Кээ бир сө ө ктө рдө болсо дээрлик толугу менен майдан турган «сары чучук» болот. Кызыл чучукта денени азыктандырчу жана инфекциялардан денени коргоочу кан клеткалары ө ндү рү лү п, сакталат.

Кызыл чучукта ө ндү рү лгө н эритроциттердин курамындагы гемоглобин молекулалары кычкылтекти ө пкө лө рдө н алып бү т клеткаларга таратышат. Эгер кызыл чучуктагы кан ө ндү рү шү бир азга азайса, денедеги клеткалар кычкылтек жетишсиздигинен ө лү шө т. Ошондуктан жилик чучугундагы ө ндү рү штү н ү згү лтү ксү з жасалышы шарт. Мынчалык маанилү ү бир иште кемчилик кетирилбеши ү чү н денеде ар кандай чаралар кө рү лгө н.

Бул чараларды согуш убагында душман чабуулунун жү рү шү нө жараша ө згө ртү лгө н стратегияларга салыштырууга болот.

Дене инфекциялар менен согушуп жатканда, кызыл чучукта ө ндү рү лү п, коргонууга пландалган кан клеткалары колдонулат. Бирок бул клеткалар дайыма жетиштү ү болбошу мү мкү н. Кээде душман кү тү лгө ндө н кү чтү ү рө ө к бир чабуулга ө тө т. Мындай жагдайда дене коң гуроо кагат. Эми коргонууну кү чө тү п, чабуулга да ө тү ү керек болот. Бул этапта сары чучук ишке киришет. Бирок башында да айтылгандай сары чучук жалаң майлардан турат. Демек майлар коргонууда эмне ишке жарашы мү мкү н? Албетте, коргонууда майлар кызмат кылбайт. Денедеги негизги кызматы майды жыйнап, сактап коюу болгон сары чучук кызыл чучук жетишпей калганда, ө згө чө кырдаал сигналын алып бир заматта коргонуу жасоочу кан клеткаларын ө ндү рү п баштайт. Максат – душманга каршы кызматташып, кү чтү бир жерге топтоп, согушта жең ишке жетү ү.

 

1. Joint Cartilage
2. Spongy Tissue
3. Hard Tissue
4. Yellow Marrow Tissu

5. Yellow Marrow
6. Membrane Outside Bone
7. Feeder Arteries

 

 

Муну бү т жандыктардын келип чыгышын кокустуктарга таяндырган дарвинисттик логика эч качан тү шү ндү рө албайт жана эч качан буга жооп таба албайт. Себеби кызматташтык тү зү п, душманга каршы чогуу кү рө шү ү нү чечкендер – акылы, логикасы жана мээси жок сө ө к ичиндеги суюктуктар. Ошондой эле, бул суюктуктар ошол кезге чейин колдонбогон бир ө згө чө лү гү н колдонуп, башка кызматтарды аткарып кирү ү дө.

Булардын баары жаратылууну апачык далилдейт. Аллахтын тең дешсиз жаратуусунун ушул сыяктуу мисалдары Аллахка бурулуу жана Анын улуулугун, кудуретин тү шү нү ү ү чү н бир себепчи болот.

Билген жана билбеген канчалаган жогорку ө згө чө лү ктө р менен бирге жаратылган адамдын милдети болсо – ага бү т тараптан кемчиликсиз бир дене берген Аллахка шү гү р кылуу.

Ө зү н-ө зү оң догон таш блок

Сө ө ктө р таштай катуу тү зү лү штө болушат, бирок ошого карабастан сө ө ктө р да кээде сынат. Бирок сынган жердеги сө ө к белгилү ү убакыттан соң ө зү н-ө зү айыктырат.

Сө ө ктө рдү н бошураак (бекем эмес) –бул ү чү н сө ө ктө рдү н азыраак кальций сакташы жетиштү ү болот- жана кичине эле кыйынчылыкта сынып кала турган тү зү лү штө болгонун элестетели. Мындан тышкары, сө ө ктө рдү н «ө зү нө н-ө зү кайноо» касиети да жок дейли. Албетте, бул адам ү чү н ө тө оор жана азаптуу болмок. Сынган сө ө ктө р кайнабаганы ү чү н майыптыктар, ал тургай, ө тө маанилү ү жердеги сө ө ктө рдү н бат бат сына бериши натыйжасында ө лү мдө р келип чыкмак.

Бирок адамзат бул жерде байкабаган, кээде ал жө нү ндө эч ойлонбогон бир сый-жакшылык менен бирге жаратылган. Эң башта олуттуу кырсыктардан тышкары сө ө ктө р оң ойчулук менен сынбайт. Мындан тышкары, кандайдыр бир себептен сынган сө ө ктө р кыска убакыт ичинде кайнайт.

1. Substance Forming Around Broken Bone
2. Fracture Site
3. Embedded Osteoblasts (Bone-Producing Cells)

 4. Osteoblast
5. Osteoclast (Cells That Shape Bones)
6. New Bone Tissue

 

Сө ө к сынганда ө зү н ошол замат оң доп башташы жана оң догон соң мурдакы абалынан бекемирээк болуп калышы ө тө кереметтү ү кубулуш. Илимпоздор адам денесиндеги сө ө ктө рдү тү згө н зат сымал бир затты ө ндү рө алуу багытында эмгектенишү ү дө. Бирок бү гү нкү кү нгө чейин эч бир инженер сө ө ктө й кү чтү ү, бирок жең ил жана натыйжалуу, сө ө ктө й тынымсыз чоң ойгон, болгондо да ө зү н-ө зү майлаган, жабыркаганда болсо ө зү н оң догон бир затты иштеп чыга алышкан жок.

Сө ө к клеткаларынын ө тө маанилү ү кызматы

1. Osteocyte
2. Lacuna
3. Cytoplasmic Osteocyte Extensions
4. Osteocyte Extensions
5. Osteon 6. Haversian Canal
7. Soft Tissue
8. Hard Tissue
9. Blood Vessel

Денеде бир канча тү рдү ү сө ө к клеткасы бар жана алардын баарынын сө ө к ичиндеги кызматтары бир-биринен айырмаланат. Бирок жыйынтыгында баарынын ортоктошуп иштээрин кө рө бү з. Сө ө ктө рдү жаң ылаган сө ө к жасоочулар – бул остеобласт клеткалары. Остеобласт клеткалары белокту минерал менен катуулаштырып, тынымсыз сө ө ктө рдү жаң ылайт. Остеокласт деп аталган башка бир сө ө к клеткасы болсо кан менен сө ө к кыртыштары арасында азык алмашууну камсыз кылып, сө ө к ичиндеги калдыктардын сыртка чыгарылышында роль ойнойт.

Остеокласттардын дагы бир милдети болсо – бул сө ө ктү н ички бетин, жилик чучугу боштугун жана кө ң дө йлү ү сө ө к кыртышындагы боштуктарды бузуп, сө ө ктү н формасы менен боюнун ө згө рү шү н жана барган сайын жетилген кө лө мгө жетишин камсыз кылуу. Бир тараптан тышкы беттерде иш-аракет жү ргү зү п, сө ө ктү н бетиндеги дө мпө ктө рдү кичирейтет. Натыйжада тулку бойдун жоондугу бү т жерде бирдей болот.71

Остеокласттар сө ө ктү бузуп жатканда остеобласт клеткалары да бош турбайт жана скелетти тү зү ү ү чү н жаң ы сө ө к жасап баштайт. Бала кезде остеобласттардын жумушу оорураак болот, себеби чоң оюу ө тө ылдам болгондуктан, сө ө к жасоо аны бузуудан кө бү рө ө к болушу керек. Бирок скелет белгилү ү бир жетилү ү дең гээлине жеткен соң жасоо жана бузуу процесстери бир-бирине тең елип баштайт. Бул тең салмактуулук натыйжасында сө ө ктү н формасы менен кө лө мдө рү ө згө рбө йт, ошондой эле кандагы жана кыртыштар арасы суюктуктагы кальций кө лө мү да жө нгө салынган болот.

Ар бир адамдын сө ө ктө рү ндө болгон бул клеткалар бирдей кызматтарды аткарышат. Бул эч ө згө рбө йт. Баары сө ө к бетин кантип кичирейтү ү нү билишет. Баш сө ө гү ндө гү сө ө ктө р менен кашка жиликтин арасындагы айырманы билип сө ө ктө ргө кандай форма берээрин, качан узарууну токтотоорун, ичке жана жоондугунун канчалык болоорун билишет. Бала кезди да билишет. Ал убакта кө бү рө ө к жумушу бар экенин билгендей иш-аракет жү ргү зү шө т. Кальций кө лө мү нү н кайсы жаш периодунда канчалык болушу керектигин да билишет.

Кө рү нү п тургандай, сө ө к клеткалары бир-бирин ө тө жакшы таанып, пландуу иш-аракет жү ргү зү шө т. Качан ө ндү рү шкө, качан башка бир ишке ө тү ү керек экенин ө тө жакшы жө нгө салышат. Муну бир заводдогу ө ндү рү ш программасына окшотууга болот. Ал программаларда ө ндү рү штү н кемчиликсиз жү рү шү негиз тутулат. Программа керегинен ашыкча ө ндү рү ш жасап товарлардын кампаларда топтолушуна да, ө ндү рү штү н аз болуп муктаждыкка жетпей калышына да жол бербеши керек. Заводдордо муну менен алектенген пландоочулар бар. Ал кишилер дайыма кү нү мдү к же жумалык программаларды даярдап, заводдо тең салмактуу ө ндү рү ш жасалышы ү чү н эмгектенишет.

Сө ө к клеткаларынын кальцийдин кө лө мү н белгилү ү бир тең салмактуулукта туруктуу кармоого аракет кылышы да мына ушуга окшошот. Заводдогу жабдыктардын ролун сө ө ктө ө ндү рү ш жасаган остеокласт жана остеобласт клеткалары аткарат. Бул клеткалар ушунчалык тең салмактуу иштегендиктен, остеобласт ө ндү рү ш жасап жатканда, остеокласт ашыкча ө ндү рү штү н алдын алуу ү чү н тескери иш-аракет жү ргү зө т. Бир-бири менен байланышы укмуш. Эч качан тең салмактуулук бузулбайт жана натыйжада сө ө ктө дайыма жетиштү ү кө лө мдө кальций болот.

 

⇐ Предыдущая12345Следующая ⇒

Поделиться: