Оид ба мавзeи «Тавсиф ва таснифоти системаи нархи иrтисоди бозоргонb»

1. Мавзeъ[ои омeзиши системаи нархи иrтисоди бозоргонb:

а) таснифот ва нархи иrтисоди бозоргонb

б) вазифа[ои мукаммалгардонии системаи нарх

в) таносуби нарх[ои озод ва танзимшавандаи давлатb

г) rоида[ои умумии амал ва истифодаи нарх[о

u) таснифот, исло[от, вазифа[о, таносуб[о, rоида[ои амал ва

истифодаи нарх[о

 

2. Системаи нархи иrтисоди бозоргонb:

а) маxмeи нарх[ои дар xараёни исте[солот истифодашаванда

б) маxмeи нарх[ои дар xараёни таrсимот истифодашаванда

в) маxмeи нарх[ои xараёни мубодилот истифодашаванда

г) маxмeи нарх[ои дар xараёни исте[солот, таrсимот, мубодилот ва

истеъмолот истифодашаванда

u) маxмeи нарх[ои дар xараёни исте[солот ва таrсимот

истифодашаванда

 

3. Шарт[ои асосии системаи нархи иrтисоди бозоргонb:

а) бевосита алоrаманд бо иxроиши вазифа[ои иrтисодb

б) иxроиши вазифа[ои иrтисодb ва итоатмандb доштан

в) бевосита алоrаманд, иxроиши вазифа[ои иrтисодb, итоатмандb,

дигаргуншавb ва ба [амдигар пайвасткунb.

г) дигаргуншавb ва ба [амдигар пайвасткунb

u) ба [амдигар пайвастшавb ва итоатмандb доштан

 

4. Таснифоти системаи нархи иrтисоди бозоргонb:

а) гардиши молро таъминкунанда, тариф[ои хизматрасонb

б) дар нуrта[ои в, г ва u овардашуда

в) амалашон аз ваrт ва минтаrа вобаста

г) хароxот[ои наrлиётро ба[исобгиранда ва [аракати молро

ифодакунанда

u) дар та[лил[ои иrтисодb истифодашаванда, озод ва манъ шуда

{АФТАИ ДА{УМ

Мавзeи 11. МО{ИЯТИ АМАЛИ НАРХ{ОИ ИRТИСОДИ БОЗОРГОНB

НАRША:

11.1. Наrш ва мавrеи нарх[ои гардиши исте[солотро

таъминкунанда, амалашон аз ваrт, минтаrа ва хароxоти наrлиёт

вобаста

11.2. Мо[ияти нарх[ои дар фаъолияти дохилию беруниrтисодb

истифодашаванда ва озодамалкунанда

11.3. Вазифа[ои мукаммалгардонии системаи нарх

11.1. Наrш ва мавrеи нарх[ои гардиши исте[солотро таъминкунанда, амалашон аз ваrт, минтаrа ва хароxоти наrлиёт вобаста

Мо[ияти намуд[ои ало[идаи системаи нарх дар доираи исте[солоти бозоргонb бояд омeхта шуда, амали он[о дар вазъият[ои гуногуни иrтисодb ба[огузорb гардад. Дар он мавrеъ ва наrши му[имро нарх[ои гардиши молро таъминкунанда, амалашон аз ваrт, минтаrа ва хароxоти наrлиёт вобаста, xараёни [аракати молро дар доираи исте[солот ифодакунанда иxро менамояд.

Аз рeйи таснифоти додашуда ба нарх[ои гардиши молро таъминкунанда нарх[ои яклухт, хариди яклухти ма[сулоти кишоварзb, чакана, ма[сулоти сохтмон, шартномавb, озоди яклухт, озоди чакана ва тариф[ои хизматрасони[ои мухталиф дохил мешаванд.

Ба нарх[ои амалашон аз ваrт вобаста нарх[ои зерин дохил мешаванд: доимb, муваrrатb, мавсимb ва якмаротибагb.

Нарх[ои амалашон аз минтаrа вобаста дар миrёси як гурe[, но[ия ва ша[р[ое, ки аз xи[ати табиию иrтисодb ба [амдигар монанданд, муайян карда шуда, истифода мегардад, ки он[о xум[уриявb, [исобb, минтаrавb, ма[аллb ва байнидавлатb мешаванд.

Ба нарх[ои хароxоти наrлиётро ба[исобгиранда нархи яклухт бо шарти [аракати ма[сулот аз исте[солкунанда то истеъмолкунанда дохил мешавад. Дар таxрибаи нархгузории иrтисоди бозорогнb якчанд намуди ин нарх[о амал доранд. Баррасb бо наrлиёти ро[и о[ан бо шарт[ои «франко – истго[и равона (со[ил)», «франко – истго[и rабул», «франко – анбор», ва «франко – корхона» xараён мегирад. Бо ро[и обb шарт[ои «франко – ФАС», «франко – ФОБ», «франко – СИФ» истифода мешавад. Франко вожаи франсавb буда, маънояш «xой» мебошад.

Нарх[ои аз xараёни [аракати мол вобаста нарх[ои яклухти корхона, яклухти саноатро ва чаканаро дар бар мегиранд. Дар шароити иrтисоди бозоргонb амали он[о ма[дуд шуда, тан[о муносибат[ои дохили хоxагиро инкишоф меди[ад.

 

11.2. Мо[ияти нарх[ои дар фаъолияти дохилию беруниrтисодb истифодашаванда ва озодамалкунанда

 

Дар системаи нархи иrтисоди бозоргонии Xум[урии Тоxикистон наrш ва мавrеи му[имро нарх[ои дар тадrиrот[о (та[лил[о)-и иrтисодb, мушо[ида[ои оморb ва xараёни ба[исобгирии бухгалтерb истифода бурдашаванда ишuол менамояд. Нарх[ои xорb, муrоисавb, [исобb ва наrшавb аз зумраи он[о мебошад.

Ба нарх[ои озод амалкунанда нарх[ои зерин дохил мешаванд: ауксионb, тиxоратb, [удудb, лаuжанда, каталогb, соф, харидор, фурeшанда, паушалb, биржавb, шартномавb, озоди яклухт ва озоди чакана.

Фаъолияти беруниrтисодии мамлакат ва сохтор[ои иrтисодии он дар асоси нарх[ои воридотb (харидор), содиротb (фурeшанда) ва шарт[ои махсуси муносибат[ои тиxоратb ва молрасонb инкишоф меёбад. Омeзиши амали нарх[ои беруниrтисодb дар мавзeи нарх[ои xа[онb баррасb шудааст.

Дар шароити иrтисодb нарх[ое мавxуданд, ки амали он[о ма[дуд ё манъ карда шудаанд, аз он xумла ба он[о нарх[ои монополb ва демпингb дохил мешаванд. Нарх[ои монополb дар натиxаи амали якxояи як гурe[ исте[солкунанда xорb карда мешавад. Бар зидди он [укумат дар асоси барнома[ои махсуси сиёсати нархb мубориза мебарад. Нархи демпингb ин чунин нархест, ки дар [ангоми зиёда аз 20% паст кардани сат[и нархи xа[онb xорb мегардад ва истифодаи он дар асоси Кодекси «муrобили демпингb» манъ карда шудааст. Зеро махсус паст кардани сат[и нарх ва ба бозори xа[онb баровардани ма[сулот амали uайриrонунии фурeшанда ба шумор меравад. Дар натиxаи ин амали [уrуrb истеъмолкунанда поймол гардида, фурeшанда дар бозор мавrеи усутвор ишuол менамояд ва дар оянда онро инкишоф меди[ад, ки мувофиrи маrсади монополи нархb мебошад.

Тариф[ои хизматрасони[ои исте[солb ба худ хос мо[ият[ои иrтисодb доранд. Асосан, ду шакли тариф[о мавxуд аст: а) хизматрасонии исте[солb ва б) хизматрасонии а[олb. Дар шароити иrтисоди бозоргонb тариф[ои давлатb ва озод амал мекунанд. Мо[иятан, тариф[ои хизматрасони[ои исте[солb ба нарх[ои яклухт ва хизматрасонии а[олb ба нарх[ои чакана баробар аст. Аз xи[ати назариявb тариф[ои озоди хизматрасони[ои исте[солb ба нархи озоди яклухт ва тариф[ои озоди хизматрасони[ои а[олb ба нарх[ои озоди чакана баробар буда, дар инкишофёбии муносибат[ои бозоргонb наrши му[им мебозад.

 

11.3. Вазифа[ои мукаммалгардонии системаи нарх

Маълум аст, ки исло[оти иrтисодb бо маrсади бартараф намудани таъсири манфии бe[рони шадиди иrтисодb равона карда мешавад. Аз сол[ои 70-ум сар карда, равия[ои ноустувор дар тараrrиёти иxтимоb ва иrтисодии Xум[урии Тоxикистон зу[ур карда буданд. Охири сол[ои 80 – ум бошад, таъсири ноустувории он[о хеле барзиёд гардида, ба бe[рони шадиди иxтимоb ва иrтисодb оварда расонд. Дар натиxаи он на тан[о нишонди[андаи умумии тараrrиёти иxтимоию иrтисодb, балки самаранокии сат[и инкишофи исте[солотро муайянкунанда, аз xумла сифати ма[сулот, [осилнокии ме[нат, бозде[ии фонд[о ва [осилнокии замин паст шуданд.

Вазифа[ои асосии мукаммалгардонии системаи нарх дар консепсияи тараrrиёти иxтимоb ва иrтисодb дар Xум[урии Тоxикистон бо таври зерин муайян шуда буданд:

1. Тавассути нарх хароxоти зарурии ме[нати xамъиятие, ки барои исте[сол ва фурeши ма[сулот мувофиrи сифат ва хусусият[ои истеъмолии он сарф мегардад, бояд пардохт гардад.

2. Системаи нархи иrтисоди бозоргонb дар вобастагии намуд[ои гуногуни онро таъминкунанда бунёд гардида, инкишоф ёбад.

3. Амали нарх баландбардории сифат ва хусусият[ои истеъмолии ма[сулотро [авасманд гардонад.

4. Нарх мустаrилияти пурраи иrтисодии молисте[солкунандаро таъмин намояд.

5. Дар xараёни инкишофёбии муносибат[ои бозоргонb чунин механизми нархгузорие истифода бурда шавад, ки вай барои беасос баландшавии нарх ро[ нади[ад.

6. Системаи нарх маrоми истеъмолкунандаро дар xараёни нархгузорb бояд баланд бардорад, яъне [укмфармоии исте[солкунандаро бояд бар[ам ди[ад.

7. Ро[[ои пешравии xараёни илмию техникb, истифодаи технологияи нав, инкишофи муносибат[ои молию пулb, вобастагии xараён[ои такрористе[солот ва тиxорат бо воситаи нарх [авасманд карда шавад.

8. Нарх дар сифати механизми асосии идоракунии исте[солот ва иrтисодиёти миллb мавrеи худро муста[кам гардонад.

9. Усул ва услуб[ои аз нуrтаи назари илмb асоснок муайян кардани нарх[ои танзимшавандаи давлатb ва озод васеъ истифода шаванд.

10. Ба истифодабарии ро[у услуб[ои бозоргонb, аз он xумла ауксионb, [удудb ва лаuжанда а[амияти махсус дода шавад.

11. Системаи нархе xорb карда шавад, ки вай барои бунёди бозори истеъмолb, яъне бозори ма[сулот[ои озуrаворb ва uайриозуrаворb мусоидат намояд.

12. Xараёни аз монополияи давлатb озодшавии нарх маrсаднок таъмин гардида, баъзе мол[ои даромадноки баландтарин дошта ба ихтиёри давлатb гузаронида шавад.

13. Таносуби оrилонаи нарх[ои танзимшавандаи давлатb ва озод xорb гардида риоя карда шавад, ки он баробарвазнии бозорро таъмин намояд.

14.  Интизоми давлатии нарх rатъиян риоя карда шуда, дар xараёни инкишофёбии он ро[[ои танзими иrтисодb, ба монанди бакафолатгирb, ба[удудгирb, ниго[дорb ва ёрии бевоситаи пулb истифода гардад.

АДАБИЁТ: 5, 10, 12, 15, 17, 20, 32, 33, 46, 56, 62, 64.

Савол[ои тести оид ба санxиши дониши донишxeён:

Оид ба мавзeи «Мо[ияти амали нарх[ои иrтисоди бозоргонb»

1. Нарх[ои гардиши молро таъминкунанда:

а) яклухт, чакана, шартномавb, яклухти озод, чаканаи озод, хариди

ма[сулоти кишоварзb, ма[сулоти сохтмонb ва тариф[о

б) яклухт, чакана, шартномавb ва ма[сулоти сохтмонb

в) чакана, шартномавb, яклухти озод

г) шартномавb, яклухти озод ва яклухти чакана

u) яклухти озод, яклухти чакана ва хариди ма[сулоти кишоварзb

 

2. Нарх[ои амалашон аз ваrт вобаста:

а) доимb ва муваrrатb

б) доимb, муваrrатb, мавсимb ва якмаротибагb

в) муваrrатb ва мавсимb

г) мавсимb ва якмаротибагb

u) муваrrатb ва доимb

 

3. Нарх[ои амалашон аз минтаrа вобаста:

а) xум[уриявb, [исобb ва минтаrавb

б) [исобb, минтаrавb ва ма[аллb

в) xум[уриявb, [исобb, минтаrавb, ма[аллb, байнидавлатb ва

xа[онb

г) минтаrавb, ма[аллb ва байнидавлатb

u) ма[аллb, байнидавлатb ва xа[онb

 

4. Нарх[ои хароxоти наrлиётро ба[исобгиранда, франко:

а) истго[и rабул, истго[и равона ва FOB (ФОБ)

б) истго[и равона, анбор ва FAS (ФAC)

в) анбор, FOB (ФОБ) ва корхона

г) истго[и rабул, истго[и равона, анбор, корхона FOB (ФОБ), FAS

(ФАС) ва SIF (СИФ)

u) FOB (ФОБ), корхона ва SIF (СИФ)

 

5. Нарх[ои xараёни [аракати молро ифодакунанда:

а) нархи исте[солкунанда ( корхона) ва со[а

б) нархи со[а ва корхона

в) нархи корхона, со[а ва яклухт

г) нархи яклухт, чакана ва со[а

u) нархи корхона, со[а ва чакана

{АФТАИ ЁЗДА{УМ

⇐ Предыдущая3456789101112Следующая ⇒

Поделиться: