Тарзи нархгузорb дар саноат

{ар со[аи мухталифи иrтисодиёти миллb хусусият[ои ба худ хос дорад, ки [ангоми нархгузорb бояд ба эътибор гирифта шаванд. Аз ин нуrтаи назар омeзиши тарзи нархгузорb ба ма[сулот[ои саноатb, кишоварзb, саноати коркард, сeзишворию барrb ва дигар со[а[о зарурати му[им пайдо мекунад. Нархгузорb дар [амаи со[а[ои мухталиф тибrи методологияи ягона, дар асоси модели бунёд ва инкишофи иrтисоди бозоргонb xараён мегирад. Вале механизми дар амал татбиrи он гуногун аст ва вобаста ба шароити иrтисоди бозоргонии Xум[урии Тоxикистон xорb карда мешавад.

Xараёни нархгузорb аз нарх[ои ма[сулоти саноатb ибтидо мегирад, зеро саноат со[аи базавии иrтисодиёти миллb ба шумор меравад. Нарх[ои ма[сулоти саноатb [амчун rисми таркибии системаи нархи иrтисоди бозоргонb [исобида мешаванд.

Равия[ои асосии мукаммалгардонии системаи нархи ма[сулоти саноатb дар шароити иrтисоди бозоргонb ба таври зерин муайян шудаанд: ривоxи xараёни интенсивии тараrrиёти саноат, захиракунии самаранок, паст кардани масоле[ uунxоиш, барruунxоиш ва истифодаи технологияи бепартов аст.

Бо гузариш ба иrтисоди бозоргонb асоснок кардани нарх[ои ма[сулоти саноатb ба истифодаи услуб[ои махсус зарурат пайдо мекунад. Зеро инкишофи равияи uайрихароxотии нархгузорb ба ма[сулоти саноатb талаб менамояд, ки сифат, манфиатнокb ва xаб[а[ои истеъмолии ма[сулот нисбат ба баландшавии нарх зиёдтар афзуда, ба беасос зиёдшавии хароxот ро[ дода нашавад, зарарнокb пурра бартараф карда шавад, маrоми истеъмолкунанда дар xараёни нархгузорb пурзeр гардад.

Барои ба[оди[b хусусият[ои истеъмолии ма[сулот меъёр[ои арзишb истифода бурда мешавад. Ба он[о меъёри хароxот, фоида, [аrrи пардохти истифодаи захира[ои табиb ва rувваи корb дохил карда шудаанд. Нарх[о аз рeйи меъёри хароxоти инфиродии барои ма[сулоти аниr сарфшаванда, ки пастшавии арзиши аслии ма[сулот, бе[таршавии сифат ва xаб[а[ои истеъмолии онро ба эътибор мегирад, муайян карда мешавад.

Дар асоси меъёр[о, методологияи [исоби арзиши аслb ва тартиби муайян кардани фоида таuйир ёфта, тарзи нави [исоби фоидаи истифодабарии захира[ои ме[натb ва фонд[ои асосb дар со[аи саноат ва корхона[ои он истифода бурда мешавад.

Xараёни нархгузорb дар со[аи мошинсозb хусусият[ои ба худ хос дорад. Дар ин со[а нарх xараёни тезнавшавии исте[соли ма[сулоти нави дорои нишонди[анда[ои баланди самаранокии иrтисодb доштаро бояд [авасманд намояд. Тарзи муайян кардани нархи [удудb (Н[) мавrеи му[имро ишuол менамояд, зеро бо воситаи он самараи иrтисодии ма[сулоти нав бе[тар ба инобат гирифта мешавад:

 

Н[ = Нб + Си * Км

дар ин xо: Нб – нархи базавb;

    Си – самараи иrтисодb;

    Км – зариби манфиатнокии самараро ифодакунанда.

            

17.2. {усусият[ои нархгузорb дар со[аи кишоварзb

Кишоварзb дар тараrrиёти иrтисодиёти миллии Xум[урии Тоxикистон наrши [алкунанда мебозад. Кишоварзb со[аи rадимтарин, анъанавb ва асосb [исобида мешавад. {аxми ма[сулоте, ки аз ашёи кишоварзb бароварда мешавад, дар таркиби боргардиши чакана [иссаи зиёдро ташкил мекунад, ки аз рeйи он ба маrоми со[а ба[о додан мумкин аст.

Кишоварзb, ки со[аи асосии комплекси агросаноатиро (КАС) ташкил менамояд, омeзиши масъала[ои нархгузорb дар [удуди он мувофиrи маrсад аст. Нарх[ои дар КАС истифодашаванда ба [амаи дигар нархи ма[сулот[о таъсири калон мерасонад ва дар бунёди системаи нархи иrтисоди бозоргонb наrши му[имро иxро мекунад. Он[о дар таъмин намудани таносуби нарх[ои хариди ма[сулоти кишоварзb, яклухт ва чаканаи мухталиф мавrеи му[имро ишuол менамоянд.

Нархгузорb дар миrёси комплекси агросаноатb дар асоси ба [исоб гирифтани хусусият[ои хоси тараrrиёти кишоварзb бояд xараён гирад. Ин хусусият[о аз он иборат аст: а) замин [амчун воситаи асосии исте[солот; б) xойивазшавии замин uайримконпазир; в) мавсимнокии исте[солоти со[аи растанипарварb; г) вобаста будани натиxаи исте[солот аз боду [аво, иrлим ва [осилхезии замин; u) бо туфайли тараrrиёбии со[аи кишоварзb таъминшавии мустаrилияти озуrавории мамлакат ва д) афзалиятнок донистани тараrrиёти кишоварзb пешравии иrтисодиро муайян менамоянд.

Нарх[ои комплексии агросаноатb системаи муайянро ташкил меди[ад, ки ба он нархи хариди ма[сулоти кишоварзb, нархи яклухти саноатb, тарифа[ои хизматрасонb, нарх[ои [исобb, шартномавb, бозорb, чаканаи танзимшаванда ва озод дохил гардидааст. Мо[ияти он[о дар мавзeи системаи нарх шар[ дода шудаанд.

Дар арафаи исло[оти нархгузорb маълум гардида буд, ки системаи нархи комплекси агросаноатии собиr Итти[оди Шeравb ба талабот[ои замона xавоб дода наметавонад. Сабаб[ои асосии ин вазъиятро ба таври зерин эзо[ додан мумкин аст. Чи rадаре ки хоxаги[о ма[сулоти зиёд исте[сол карда ба давлат фурeшанд, он[о [амон rадар зиёд зарар медиданд. Хусусан, вазъияти иrтисодии минтаrа[ои ашёбароранда бад буд. Зеро бо системаи нархи xорb rисми зиёди даромади миллии он[о ба манфиати минтаrа[ои ма[сулоти ни[оb исте[солкунанда аз нав таrсим мегардид. Дар натиxа бо сарфи ме[нати якхела минтаrа[о ба сат[и тараrrиёти нобаробари иrтисодb ноил мешуданд.

Илова бар он, дар натиxаи амали нодурусти системаи нархи xорb, номутаносибии нарх[о, [осилнокb ва музди ме[нат, мубодилоти эквивалентb вайрон гардид, дотатсияи давлатb зиёд шуд, ки он то ба 25% [иссаи даромади миллb расид. Муносибат[ои молию пулb инкишоф наёфт ва мустаrилияти иrтисодии хоxаги[о таъмин нагардид.

Барои он ки нархгузорb дар со[а[ои комплекси агросаноатb ба шароити иrтисоди бозоргонb мутобиr карда шавад, вазифа[ои зерин бояд иxро гарданд: а) нарх[ои xорb ба хароxоти xамъиятb наздик бошад; б) таносуби нарх[ои гуногуни со[а бо дигар нарх[ои иrтисодиёти миллb ва xа[онb риоя гардад; в) бозори истеъмолии ма[сулоти кишоварзb бунёд ёбад; г) мустаrилияти пурраи иrтисодии хоxаги[о таъмин шавад; u) нарх[ои шартномавb ва озод истифодаи васеъ ёбад; д) муносибат[ои молию пулb тараrrb намояд ва е) xандирии системаи нарх таъмин шуда, нарх[о оид ба истифодаи захира[ои табиb xорb карда шаванд. Он[о ба бе[тар кардани [олати молиявии со[аи кишоварзb ва вазъияти иxтимоии истеъмолкунандагон, бунёди бозори ма[сулоти озуrаворb ва таъмин намудани таносуби талабот ва пешни[од мусоидат мекунанд. Иxроиши ин вазифа[о ба худтаъминоти мамлакат бо озуrа замина мегузорад.

Дар системаи нархи иrтисоди бозоргонb ма[сулоти комплекси агросаноатb тартиб ва xорb кардани нарх[ои шартномавb, озоди яклухт, озоди чакана ва танзимшавандаи давлатb мавrеи му[имро ишuол менамояд.

 

АДАБИЁТ: 2, 10, 14, 15, 18, 20, 51, 56, 61, 66, 82.

 

Савол[ои тести оид ба санxиши дониши донишxeён:

 

Оид ба мавзeи «Тарзу хусусият[ои асосии нархгузорb дар саноат ва

Кишоварзb»

 

1. Равия[ои асосии мукаммалгардонии системаи нархи ма[сулоти

саноатb:

а) ривоxи xараёни интенсивии тараrrиёти саноат

б) дар нуrта[ои а, в, г ва u оварда шуда

в) захиракунии самаранок

г) паст кардани масоле[uунxоиш ва барruунxоиш

u) истифодаи технологияи бепартов

 

2. Нишонди[анда[ои rоидаи uайрихароxотии нарх:

а) баландбардории сифати ма[сулот ва маrоми истеъмолкунанда

б) бе[тар кардани манфиатнокии ма[сулот

в) сифат, манфиатнокb, хусусият[ои истеъмолии ма[сулот,

фоиданокb ва маrоми истеъмолкунанда

г) бе[тар кардани хусусият[ои истеъмолии ма[сулот

u) баланд бардоштани маrоми истеъмолкунанда ва таъмин

намудани фоиданокии ма[сулот

 

3. Меъёр[ои ба[оди[ии хусусият[ои истеъмолии ма[сулоти

саноатb:

а) меъёр[ои хароxот ва фоида

б) меъёр[ои фоида ва [аrrи пардохти захира[ои табиb

в) меъёри [аrrи пардохти rувваи корb, меъёр[ои хароxот , фоида,

[аrrи пардохт[ои гуногун

г) захира[о ва rувваи корb

u) дар нуrта[ои а, б, в ва г овардашуда

 

4. Нишонди[анда[ои фоидаи ма[сулоти базавии саноатиро

муайянкунанда:

а) фоидаи музди ме[нат ва зариби фоида аз рeйи музди ме[нат

б) маблаuи хароxот барои ниго[дории таx[изот ва зариби фоида

аз рeйи фоидаи фонд[ои асосb

в) фонди музди ме[нат ва маблаuи хароxот барои ниго[дории

таx[изот

г) дар нуrта[ои а, б, в ва u овардашуда

u) фонди музди ме[нат ва зариби фоидаи он, маблаuи хароxот оид

ба ниго[дории таx[изот ва зариби фоидаи он

 

5. Намуд[ои нархи ма[сулоти саноатb:

а) нархи яклухт ва чакана

б) нархи яклухти озод, озоди чакана ва xорb

в) нархи шартномавb ва давлатb

г) нархи корхона, базавb ва муrоисавb

u) [амаи нарх[ои овардашуда ва uайра

Мавзeи 18. ТАРТИБУ УСЛУБ{ОИ НАРХГУЗОРB ДАР СОХТМОН, КОМПЛЕКСИ СEЗИШВОРB-БАРRB ВА ТАДRИRОТ{ОИ ИЛМB

НАRША:

18.1. Тартиби нархгузорb ба ма[сулоти сохтмон

18.2. Xаб[а[ои асосии нархгузорb дар комплекси сeзишворию

барrb

18.3. Услуби нархгузорb ба ма[сули илмию техникb

 

18.1. Тартиби нархгузорb ба ма[сулоти сохтмон

Сохтмон хусусият[ои хоси тараrrиётро дорост, ки тартиби нархгузории онро муайян менамояд. Хусусият[ои нархгузорb ба ма[сулоти сохтмон, омил[ои ба сат[и нарх таъсиркунанда ва намуди нарх[ои истифода бурда мешуда бояд омeхта шаванд.

{ангоми нархгузорb дар ин со[а арзиши инфиродии мавзеи ало[идаи сохтмон бояд муайян гардад, ки xараёни хеле мураккаб аст. Ба мавзеъ[ои сохтмони бино, иншоот[ои исте[солb, маъмурb, истиrоматb, таъиноти маданb – маишb ва амсоли он[о дохил мешаванд, ки арзиши он[о аз рeйи нархнома[ои давлатb ва шартномавb муайян мегарданд.

Ба сифати нархи асосии ма[сулоти сохтмонb – арзиши сметавии кор[ои сохтмонию васлгардонb rабул шудааст. Асоси онро хароxоти кор[ои xустуxeb, [уxxат[ои лои[авb ва нархнома[о ба [исоби 1 м.кв. майдони истиrоматb (майдони умумb) ва масо[ати исте[солии (тибrи во[иди иrтидор: тонна, rуттии шартb, xуфт, метри тeлонb, [арфи чопb ва uайра) 1 м3 [аxми кори сохтмонb ташкил меди[ад.

Дар xараёни нархгузорb ба ма[сулоти сохтмонb мавrеи му[имро тарзи тартиб додани арзиши кор[ои xустуxeb, арзиши сметаи кор[ои сохтмонию васлгарb, тартиби муайян кардани меъёру нархнома[ои гуногун ишuол менамояд.

Тарзи тартиб додан ва механизми xорb кардани нарх[ои шартномавb дар сохтмон яке аз масъала[ои му[имтарини нархгузории озод ба шумор меравад, ки он дорои хусусият[ои хос аст. Барои муайян кардани нарх[ои шартномавb, [исоб[ои сметавb ё арзиши [исобии сохтмон истифода меёбад. Системаи нишонди[анда[ои ба[оди[ии сат[и техникb ва сифати [уxxат[ои лои[авb – сметавb тартиб ва тасниф мегардад.

Дар сохтмони асосb маxмeи нарх[ои шартномавb вобаста ба намуд ва таъиноти ма[сулот, яъне илмию техникb, сохтмонb ва саноатb истифода бурда мешавад. {ар як намуди масоле[и сохтмон ба худ мувофиr хусусияти муайянкунии таркиб, тартиби ба мувофиrа ва тасдиr кардани нарх[ои шартномавb дорад. Нарх[ои шартномавb тибrи хароxоти исте[сол ва фурeши ма[сулот, сифату хусусият[ои истеъмолии он ва rобилияти пардохта тавонистани талабот муайян карда мешавад.

Маrоми му[имро принсип, усул ва услуб[ои нархгузории шартномавb (озод) ба масоле[и сохтмон ва тарзи xорb кардани он ишuол менамояд. Асос[ои нархгузории озодро дастуруламал ва нишондод[ои методии маrомот[ои сохтмонb оид ба истифодаи нарх[ои шартномавb дар сохтмон муайян кардааст.

Тартиби муайян кардани нархи шартномавb дар сохтмон якчанд амал[ои пайдарпайро дар бар мегирад.

Мувофиrи талабот[ои умумии нархномаи сохтмонb арзиши тартиб додани лои[а (Ал), [уxxати корb (А[к) ва нархи шартномавb (Нш) бо формула[ои зерин [исоб мегардад:

а) арзиши тартиб додани лои[а

 

Ал=А[к * Т₁

 

Бо аломати Т₁ арзиши лои[а нисбат ба арзиши [уxxати корb ифода шудааст.

б) арзиши тартиб додани [уxxати корb

А[к =(а+в * х) * 3м * 3ф

 

Бо аломат[ои

а ва в – нишонди[анда[ои доимии мавзеи сохтмонb ба лои[а

гирифташуда;

х- нишонди[анда[ои асосb, ки бо 3м – зариби мураккабнокb ва

Зф-зариби фоиданокии мавзеи ба лои[а гирифта шуда ифода

гардидаанд;

в) нархи шартномавии (Ншл) лои[акашандаи асосb, ки тартиб додани лои[а ва [уxxати кориро дар бар мегардад, дар асоси формулаи зерин муайян карда мешавад:

Ншл=Аx+Ал+А[к.

 

Бо Аx арзиши кор[ои xустуxeb-илмb ифода шудааст.

18.2. Xаб[а[ои асосии нархгузорb дар комплекси сeзишворию барrb

Комплекси сeзишворию барrb со[а[ои афзалиятнок [исобида шуда, дар тараrrиёти иrтисодиёти миллии Xум[урии Тоxикистон наrши му[им мебозад. Ба сат[и нархи ма[сулоти он[о омил[ои табиию xуuрофb бевосита таъсир мерасонанд. Ин вазъият талаб менамояд, ки таносуби оrилона дар байни нархи ма[сулот[ои гуногун (ангишт, нафт, торф, гази табиb, нерeи барr ва u.) комплекси сeзишворию барrb rатъиян риоя карда шавад, ки дар он нархи ангишт маrоми эквивалентиро аз рeйи тавоноb иxро менамояд. Бо воситаи нарх истеъмоли сарчашма[ои uайрианъанавии ашё, барr ва захира[ои дуюм маротиба истифода мешуда [авасманд бояд гардад.

Нархи ма[сулот[ои сeзишворию барrb дар асоси ба инобат гирифтани хусусият[ои хоси тараrrиёти комплекс, аз он xумла ма[дудияти минтаrавb, [амдигаривазшавb ва таркиби [архелаи хароxот ба кор[ои xустуxeb муайян карда мешавад.

Системаи нархи бозории ма[сулоти сeзишворию барrb аз рeйи ба [исоб гирифтани xаб[а[ои rиматнок ва ивазшавии он[о бояд созмон дода шавад. {ангоми нархгузорb он имконият[о ба эътибор бояд гирифта шаванд, ки нафт ва гази табиb на тан[о сeзишворb мебошанд, балки он[о чун ашёи саноати кимиё дар бозори xа[он rимат доранд. Дар нархгузорb ба [исоб гирифтани хусусият[ои rиматнокии ма[сулот ва талабот[ои стандарти xа[онb а[амияти аввалиндараxа пайдо мекунанд. Барои муайян кардани нархи ин ма[сулот[о ба сифати хусусият[ои истеъмолии ма[сулот тавоногb (ба монанди Ккал) ва вазъи бозорb ба инобат гирифта мешавад.

Асоси системаи нархи комплекси сeзишворию барrиро нархи ангишт, нафт, гази табиb, торф ва rувваи барr ташкил менамояд.

Нархи ангишт омили [алкунанда ба [исоб меравад. Вазни rиёсии истифодаи он дар мувозинаи сeзишворb [иссаи зиёдро ташкил менамуд, ки вай аз са[ми калони со[а дар тараrrиёти иrтисодиёти миллb ша[одат меди[ад. Вазифаи асосии нархгузорb ба ин ма[сулоти му[им – ба тараrrиёти саноати ангишт фаро[ам овардани шароити мусоиди иrтисодb аст. Бо xараёни нархгузории бозоргонb афзоиши [осилнокии ме[нат, баландшавии сифати ма[сулот ва бе[таршавиии хусусият[ои истеъмолии ангишт баробари зиёдшавии даромади со[а [авасманд бояд карда шавад.

 

18.3. Услуби нархгузорb ба ма[сули илмию техникb

{исоби нархи ма[сули илмию техникb ни[оят мураккаб аст ва истифодаи услуби муайянро талаб менамояд. Ба ма[сули илмb натиxаи ме[нати илмию тадrиrотb, аз xумла [исоботи илмb, маърeза[о ва маrола[ои илмb, васоити таълим, дастур[ои методb, барномасозb ва амсоли он[о дохил мешаванд, ки ма[сули хиради инсон буда, пайваста туфайли пешравии илму техника [осил мегардад. Ба натиxаи он[о ба[ои холисона додан xараёни ни[оят мураккаб ба шумор меравад.

Ма[сулот[ои техникb инчунин натиxаи ма[сули аrл, фа[миш ва дониш мебошад, ки ба он[о мошин, таx[изот, дастго[ ва дигар восита[ои техникии пешrадам дохил мешаванд. Тарзи ба[оди[b ба rимати ма[сулот[ои техникb мураккаб бошад [ам, вай як xараёни аниr ба[оди[анда ба шумор меравад. Усули муайян кардани нархи ма[сулоти техникb дар мисоли саноати мошинсозb тавсиф мешаванд.

Таxрибаи нархгузорb нишон меди[ад, ки тарзи муайян кардани нарх[ои ма[сули илмb ва техникb [амчун xараёни ба [ам вобаста ва ягона амал менамояд.

Нархи ма[сули илмию техникb дар асоси якчанд амалиёт[ои пайдарпайи бо [ам пайваст муайян карда мешавад, ки он[о хусусият[ои ма[сулотро нишон меди[анд. Амалиёт[ои нархгузорb аз се зина иборат буда, асоси он[оро фоида ташкил мекунад. Дар аввал фоидаи меъёрb (Фм), баъд фоидаи иловагb (Фи) ва дар охир нархи ма[сулоти илмb – техникb (Нит) [исоб карда мешавад.

 

АДАБИЁТ: 5, 10, 15, 16, 18, 20, 50, 51, 56, 60, 61, 66, 74, 75.

 

Савол[ои тести оид ба санxиши дониши донишxeён:

 

Оид ба мавзeи «Тартибу услуб[ои нархгузорb дар сохтмон, комплекси

сeзишворb-барrb ва тадrиrот[ои илмb»

1. Нишонди[анда[ои арзиши сметавии кор[ои сохтмонию

васлгардонb:

а) хароxоти кор[ои xустуxeb

б) [уxxат[ои лои[авb

в) дар нуrта[ои а, б, г ва u овардашуда

г) нархнома[о ба [исобb 1м² майдони истиrоматb

u) нархнома[о ба [исоби 1м³

 

2. Нишонди[анда[ои нархи шартномавии ма[сулоти сохтмониро

муайянкунанда:

а) хароxот оид ба исте[соли ма[сулот

б) хароxот оид ба фурeши ма[сулот

в) хусусият[ои истеъмолии ма[сулот

г) дар нуrта[ои а, б, в ва u овардашуда

u) сифати ма[сулот

 

3. Хусусият[ои тараrrиёти комплекси сeзишворию барrb:

а) ма[дудияти минтаrавb

б) ба[амдигаривазшавb

в) таркиби хароxоти [архела доштан

г) ма[дудияти минтаrавb ва ба[амдигаривазшавb

u) ма[дудияти минтаrавb, ба[амдигаривазшавb ва таркиби

хароxоти гуногун

 

4. Нишонди[анда[ои системаи нархи комплекси сeзишворb- барrb:

а) нархи ангишт, нафт, гази табиb, торф ва rувваи барr

б) нархи нафт ва гази табиb

в) нархи гази табиb ва rувваи барr

г) нархи нафт ва ангишт

u) нархи ангишт ва торф

 

5. Унсур[ои нархи (тарифи) яклухти гази табиииро

бавуxудоваранда:

а) арзиши аслии истихроxи газ

б) арзиши фонд[ои ба истихроx сарфгардида ва дар нуrта[ои а, в, г

ва u оварда шуда

в) арзиши аслии кашонидани газ

г) арзиши миёнасолонаи фонд[ои асосb

u) андоз[ои давлатb

{АФТАИ ПОНЗДА{УМ

Мавзeи 19. НАРХГУЗОРB ДАР БОЗОРИ XА{ОНB

НАRША:

19.1. Мо[ияти нарх[ои савдои бозори xа[онb

19.2. Намуд[ои нарх[ои савдои xа[онb

 

19.1. Мо[ияти нарх[ои савдои бозори xа[онb

Нарх[ои савдои бозори xа[онb дар инкишофи робита[ои беруниrтисодии Xум[урии Тоxикистон мавrеи му[имро ишuол намуда, он[о ба ду равия, яъне ба сат[b ва маълумотb таснифот мешавад. Омeзиши равия[ои нархгузории савдои бозори xа[онb та[лили ало[идаро металабад.

Нарх[ои xа[онb гуфта, маxмeи [амаи нарх[ои дар савдои бозори xа[онb амалкунандаро мефа[манд. Дар таxрибаи савдои байналхалrb нарх[ои зиёдеро истифода мебаранд, ки дар маxмeъ системаи нархи савдои бозори xа[ониро ташкил меди[ад. Ба [ар як намуди ма[сулот дар бозор[ои гуногун нарх[ои [архела истифода мешавад. Нарх[ои савдои xа[онb аз ваrт, xой, шарти фурeши ма[сулот ва вобаста ба хусусияти шартномаи басташуда, таuйир меёбад.

Дар xараёни нархгузории савдои xа[онb мавrеи му[имро интихоби ма[сулот, ро[и [исоб ва асоснок кардани нарх ишuол менамояд. Нарх[ои xа[онb ба шароити муrаррарии амал[ои харидуфурeши наrди xорb мутобиr карда мешаванд.

Бо ташаккулёбии муносибат[ои бозоргонb робита[ои беруниrтисодии Xум[урии Тоxикистон бо дигар давлат[ои xа[он бунёд ва инкишоф меёбанд, ки дар ин амал нарх наrши му[им мебозад. Инкишофи робита[ои беруниrтисодb тан[о бо истифодаи васеи нарх[ои xа[онb таъмин мегардад. Нарх[ои xа[онb дар шароити раrобати бозори xа[онb, таносуби муайяни талаботу пешни[оди байналмиллалb ва бо назардошти инкишофёбию xараёни бо[ампайвастшавии иrтисодb муайян карда мешавад.

Мо[ияти иrтисодии нарх[ои xа[онb аз инъикоси хароxоти зарурии xамъиятb дар миrёси байналмиллалb иборат аст.

 

19.2. Намуд[ои нарх[ои савдои xа[онb

 

Нархгузорb ба ма[сулот[ои содиротb ва воридотb xараёнест, ки бо воситаи он нархи ма[сулот[о интихоб, муайян ва xорb карда мешаванд. Дар шароити имрeза аксарияти давлат[ои хориxb ду принсипи муайянкунии нарх[ои савдои xа[ониро истифода мебаранд: яке дар асоси нарх[ои дохилb ва дигаре дар асоси нарх[ои савдои берунb.

Нарх[ои савдои xа[онb аз рeйи ду равия, яъне сат[и хароxот ва маълумотb будан таснифот гардида, ба намуд[ои ало[ида xудо мешаванд, ки омeзиши мо[ияти он[о а[амиятнок аст.

Дар савдои xа[онb нарх[ои аз рeйи сат[ ба[оди[анда васеъ истифода шудааст. Ба он[о нархи фурeшанда (содиротb) ва нархи харидор (воридотb), нархи бозории фурeшанда ва нархи бозории харидор дохил мешавад.

 Сат[и нархи савдои xа[он инчунин аз шарти xойи фурeши ма[сулот, ки дар он тартиби [исоб ва бозгардондани [ароxот[ои наrлиётb, суuуртавb ва бор кардану фаровардан муайян мегардад, вобаста аст.

Дар фаъолияти беруниrтисодb мавrеи му[имро xараёни ба[о додан ба самаранокии иrтисодии ма[сулот[ои воридотшаванда ишuол менамояд. Самаранокии иrтисодb дар натиxаи самараи иrтисодии аз истифодабарии ма[сулот ба амал омадаро ба арзиши хароxот[ои ме[натb, моддb ва молиявии он таrсим кардан [исоб мегардад.

Барои муайян кардани самаранокии мол[ои ниёзи мардум усули махсус истифода бурда мешавад. Асоси онро зариби исло[ кардан ташкил менамояд, ки бо воситаи он самараи истеъмолии ма[сулот ба[огузорb мегардад. Мо[ияти ин усулро амалиёт[ои гуногун, ба монанди исло[ кардани шарт[ои базавии харидуфурeши ма[сулот ва мукофотпули[ои комиссионии миёнарав[о ташкил меди[ад.

Xараёни муайян кардани сат[и оrилонаи нархи ма[сулот[ои содиротшаванда ду тарзи [исобро дар бар мегирад, аз он xумла а) хароxотb ва б) раrобатb. Истифодаи усули хароxотb барои гирифтани фоидаи дилхо[и фурeшанда равона гардидааст. Бо усули раrобатb ё маъмурb нархи ма[сулоти фурeхташаванда вобаста ба нархи раrибон муайян мегардад.

Арзиши аслии ма[сулоти содиротшаванда аз хароxот[ои асосb ва иловагb иборат аст. Хароxоти асосb ба монанди арзиши аслии ма[сулоти муrаррарb муайян карда мешавад. Ба хароxот[ои иловагb хароxот[о оид ба истифодабарии наrлиёт, барбанду борпеч кардан, додани мукофотпули[о ба фурeшанда[о, таъсис намудан, фонди захиравb, додани rарз ва ниго[ доштани ма[сулот аз хавфу хатар дохил мешавад.

Умуман, нархи содиротb вобаста ба хароxот[ои дохилиисте[солb ва хариду фурeши ма[сулот муайян мегардад.

 

АДАБИЁТ: 1, 10, 13, 15, 17, 20, 21, 24, 27, 30, 47, 54, 66.

 

Савол[ои тести оид ба санxиши дониши донишxeён:

 

Оид ба мавзeи «Нархгузорb дар бозори xа[онb»

1. Маф[уми нарх[ои xа[онb:

а) маxмeаи [амаи нарх[ои дар савдои бозори xа[онb амалкунанда

б) нарх[ои савдои бозори xа[онb

в) нарх[ои байналхалrb

г) нарх[ои озодамалкунанда

u) нарх[ои танзимшаванда

 

2. Вобастагии нарх[ои савдои xа[онb:

а) аз ваrт ва xой

б) аз ваrт, xой, шарти фурeш ва хусусият[ои шартнома

в) аз xой ва шарти фурeши ма[сулот

г) аз шарти фурeши ма[сулот ва шартнома

u) аз хусусият[ои шартнома ва ваrт

 

3. Амалиёт[ои сат[и нарх[ои савдои xа[ониро муайянкунанда:

а) амалиёт[ои азими яклухт оид ба содирот ва воридоти ма[сулот

б) амалиёт[ои мунтазами содиротb ва воридотb

в) амалиёт[ои азими яклухт ва мунтазам оид ба содирот ва

воридоти ма[сулот

г) амалиёт[ои маш[ури савдои xа[онb

u) амалиёт[о оид ба харидуфурeши ма[сулот[о дар бозори

xа[онb

 

4. Равия[ои асосии сиёсати нархии савдои бозори xа[онb:

а) дар нуrта[ои б, в, г ва u оварда шуда

б) бакафолатгирии нарх

в) ба[удудгирии нарх

г) ниго[дории нарх

u) ёрии пулии нарх

 

5. Rоида[ои асосии нарх[ои савдои xа[ониро муайянкунанда:

а) ба нархи дохилb асосёфта

б) ба нарх[ои дохилb ва берунb асосёфта

в) ба нарх[ои берунb асосёфта

г) ба нарх[ои xа[онb асосёфта

u) ба нарх[ои дохили давлатb асосёфта

{АФТАИ ШОНЗДА{УМ

Мавзeи 20. ШАРТ, ОМИЛ{О ВА ТАНЗИМИ НАРХ{ОИ XА{ОНB

НАRША:

20.1. Мавrеъ ва инкишофи фаъолияти беруниrтисодb

20.2. Омил[ои нарх[ои xа[онb ва мо[ияти он[о

20.3. Шарт[ои амали нарх[ои савдои бозори xа[онb

20.4. Та[лили таxрибаи танзими давлатии нарх[ои xа[онb

 

⇐ Предыдущая3456789101112Следующая ⇒

Поделиться: