Оид ба мавзeи «Амал ва механизми танзими нарх дар бозор»

1. Мазмуни аслии иrтисодиёт:

а) ма[орати хоxагидорb

б) ма[орати хонадорb

в) ма[орати идоракунb

г) ма[орати банаrшагирb

u) ма[орати ояндабинb

 

2. Ро[[ои асосии тараrrиёти иrтисодb:

а) иrтисоди бозоргонb

б) банаrшагирb

в) банаrшагирb ва иrтисоди бозоргонb

г) ояндабинии иrтисодиёти банаrшагирb

u) ояндабинии иrтисодиёти бозоргонb

 

3. Асоси ро[и тараrrиёти иrтисоди бозоргонb:

а) нарх[ои озод, яклухт ва чакана

б) нарх[ои шартномавb ва яклухт

в) нарх[ои озоди чакана ва шартномавb

г) нарх[ои озодамалкунанда

u) нарх[ои танзимшавандаи давлатb

 

4. Омил[ои ба талабот таъсиррасонанда:

а) нарх ва сифати ма[сулот

б) xой ва ваrти фурeши ма[сулот

в) rобилияти харидорb кардан ва маблаuи пулии дар муомилот

буда

г) хусусият[ои истеъмолии ма[сулот ва нархи моли ивазшаванда

u) дар нуrта[ои а, б, в ва г овардашуда

 

5. Омил[ои ба пешни[од таъсиррасонанда:

а) нарх, хароxоти исте[солот ва техникаю технологияи нав

б) нарх ва хароxоти исте[солот

в) хароxоти исте[солот ва техникаи [озиразамон

г) техникаи [озиразамон ва технологияи нав

u) дар нуrта[ои а, б, в ва г овардашуда

{АФТАИ ДВОЗДА{УМ

Мавзeи 13. СТРАТЕГИЯ{ОИ НАРХГУЗОРИИ БОЗОРГОНB

НАRША:

13.1. Равия[ои умумии бунёдшавии стратегия[ои нархгузорb

13.2. Намуд[ои асоси стратегия[ои нархгузорb

 

13.1. Равия[ои умумии бунёдшавии стратегия[ои нархгузорb

Ба xараёни нархгузории озод дар Xум[урии Тоxикистон вобаста аз амал[ои якxояи исте[солкунанда ва истеъмолкунанда, иxроиши шарт[ои асосии молрасонb дар бозори xа[онb истифодаи стратегия ва тактикаи нархгузорb, rабули rарордод оид ба бунёди механизми мутобиrоварандаи нархи озоди xа[онb, ба[о дода мешавад.

Аввалин нарх, [амчун нархи исте[солкунанда, муайян мегардад. Хароxоти исте[солот, андоз[ои давлатb ва фоида унсур[ои асосии нархи исте[солкунанда ба [исоб меравад. {ар як исте[солкунанда кeшиш менамояд, ки нархи ма[сулот хароxоти исте[сол ва фурeши онро пардохт карда, ба e даромади зиёд ди[ад. Ин нарх пас аз омeзишу пешбинии вазъи бозорb, интихоби намуд ва [аxми ма[сулот ва асоснок кардани самараи иrтисодии ма[сулот муайян мегардад.

{ангоми бо ро[и пайдарпай xараён гирифтани исте[солот, сараввал як миrдор ма[сулоти интихобгардида исте[сол шуда, он ба воситаи маuозаи шахсии исте[солкунанда фурeхта мешавад. Миrдори ояндаи ма[сулот дар [амон ваrт исте[сол карда мешавад, ки агар ма[сулоти аввала фурeхта шуда, маблаuи муайяни пул ба даст оварда шуда бошад. Ваrте ки мол фурeхта нашавад, исте[солкунанда имконияти иrтисодии исте[соли миrдори навбатии ма[сулотро надорад. Муваrrатан rатъ гардидани исте[солот зараровар аст. Бо ро[и якум талаботи [аrиrb ба ма[сулоти исте[солгардида муайян мешавад ва исте[солкунанда вобаста ба он равияи ояндаи тараrrиёти корхонаро муайян менамояд.

Ро[и дуюми стратегияи тараrrиёти исте[солот, ки [амчун пайдарпайи мувозb ном гирифтааст. Ба он ро[ исте[солкунанда миrдори аввали ма[сулоти исте[солшударо дар маuоза[ои чаканафурeш бо [аxми кам мефурeшад. Дар ин [олат инчунин то ба даст овардани маблаu аз фурeш фаъолияти исте[солb муваrrатан боздошта мешавад, ки он ба исте[солкунанда зарарнок аст.

{ангоми интихоби ро[и сеюм исте[солкунанда як rисми миrдори аввали ма[сулоти исте[солкардаашро ба тариrи яклухт мефурeшад. Яклухтхаридор ма[сулоти харидаашро ба маuоза[ои чаканафурeш таrсим карда меди[ад. Дар чунин [олат мe[лати фурeши ма[сулот барои исте[солкунанда камтар мешавад ва метавонад аз [исоби маблаuи бадастовардааш исте[соли бе танаффуси молро таъмин намояд.

Тавассути ро[[ои муrарраршуда фурeши ма[сулот се давраро дар бар мегирад: 1) исте[солкунанда à фурeши яклухт; 2) фурeши яклухт à фурeши чакана; 3) фурeши чакана à истеъмолкунанда.

 

               13.2. Намуд[ои асоси стратегия[ои нархгузорb

 

Равияи стратегияи нархии корхона оид ба нарх дар бозор, аз рeйи маxмeи номгeи мол[о ва дар ало[идагb барои [ар яки он дар давоми даври [аётии ма[сулот муайян мегардад. Стратегияи нархгузорb барои rабули rарордод[о оид ба нархи фурeши [ар як мол хизмат мекунад. Маrсади нархгузории стратегb, ки барои давраи дарозмуддат мувофиr аст, амали нархгузории корхона, [аxми фоида ва мавrеи корхонаро дар бозор барои муайян кардан имконият меди[ад.

Амали намуд[ои мухталифи стратегия[ои нархгузорb, ба амсоли стратегияи нархи баланд, стратегияи нархи паст, стратегияи нарх[ои таrсимшуда, стратегияи нарх[ои имтиёзнок, стратегияи нархи ягона, стратегияи нарх[ои устувор ва монанди онро та[лили чуrурро металабад.

{амин тавр, раванд[ои мухталифи стратегия[ои нархгузорb дар ду [олат, яъне дар шароити раrобати мукаммал ва номукаммали бозорb пурра амал карда метавонанд.

Дар Xум[урии Тоxикистон бунёд ва инкишофи муносибат[ои бозоргонb хусусият[ои ба худ хос дорад. Раванд[ои гуногуни стратегияи нархгузорb, ки номбар шудаанд, вобаста ба му[ити бозорb бояд истифода бурда шаванд.

Дар доираи иrтисодиёти миллии мамлакат барои [амаи намуд[ои ма[сулот стратегияи баландшавии нарх мансуб буда, он бо сабаб[ои зерин ба амал омадааст. Бозори истеъмолии xум[урb, асосан, бо мол[ои исте[соли хориxа фаровон мебошад. Дар дохили xум[урb [иссаи исте[сол ва истеъмоли ма[сулот[ои ватании характери стратегb дошта (масалан, сeзишворb), ки он[о сат[и нархи [амаи намуди ма[сулотро муайян менамояд, ни[оят кам аст. Талаботи дохилb ба сeзишворb (нафт, бензин, гази табиb), асосан, аз [исоби воридот аз дигар давлат[о rонеъ гардонида мешавад.

 

АДАБИЁТ: 1, 10, 12, 14, 15, 20, 21, 24, 29, 38, 43, 53, 61.

Савол[ои тести оид ба санxиши дониши донишxeён:

 

Оид ба мавзeи «Стратегия[ои нархгузории бозоргонb»

 

1. Ро[[ои исте[сол ва фурeши ма[сулот дар фаъолияти со[ибкорb:

а) пайдарпай, пайдарпайи мувозb (параллелb) ва мувозb

б) пайдарпай

в) пайдарпайи мувозb (параллелb)

г) мувозb

u) бе пайдарпай

 

2. Се давра[ои ро[и фурeши ма[сулот:

а) исте[солкунанда ва фурeши яклухт

б) дар нуrта[ои а, в ва г овардашуда

в) фурeши яклухт ва фурeши чакана

г) фурeши чакана ва исте[солкунанда

u) исте[солкунанда ва фурeши чакана

 

3. Мар[ила[ои нархгузорb дар фаъолияти со[ибкорb:

а) муайян кардани омил[ои беруна ва маrсади нархгузорb

б) интихоби усули нархгузорb

в) дар нуrта[ои а, б, г ва u овардашуда

г) тартиб додани стратегияи нархгузорb

u) суuуртаи нарх

 

4. Намуд[ои назорати нарх вобаста ба вазъи бозорb:

а) назорати исте[солкунанда

б) назорати гурe[и исте[солкунандагон

в) назорати бозорb

г) назорати исте[солкунандагон, бозорb ва давлатb

u) назорати давлатb

 

 

5. Имконият[ои танзими давлатии нарх[ои озод:

а) муайян кардани нарх[ои ни[оb

б)xорb кардани болонархb

в) баэътиборгирии хислат[ои истеъмолии ма[сулот

г) пешгирии баландшавии нарх

u) дар дигар нуrта[о овардашуда

 

САНXИШИ МАР{ИЛАВИИ ДУЮМ

{АФТАИ СЕНЗДА{УМ

Мавзeи 14. Тавсиф, мо{ият ва намуд{ои асосии хизматрасони{ои истеъмолB

НАRША:

14.1. Тавсифи умумии хизматрасони[ои истеъмолb

14.2. Намуд[ои хизматрасони[ои истеъмолb ва мо[ияти он[о

14.3. Услуб[ои умумии муайян кардани тариф[о ба

хизматрасони[ои истеъмолb

 

14.1. Тавсифи умумии хизматрасони[ои истеъмолb

 

Дар системаи нархгузорb тартиб ва истифода бурдани тариф[о мавrеи му[имро ишuол карда, бо баробари инкишофёбии муносибат[ои бозоргонb миrёси хизматрасони[ои истеъмолb бо суръате меафзояд, ки нисбат ба [аxми афзоиши исте[соли ма[сулот бештар мебошад. Ин xараёни афзоишёбb ба маrсади иrтисоди бозоргонb мувофиr аст.

Маxмeи мизон[ое, ки андоза ё ченаки пардохти хизматрасони[ои истеъмолиро дар мар[ила[ои гуногуни такрористе[солот муайян менамояд, тариф[о номида мешавад.

Бо тариф[о сифати [иссиётии хизматрасони[ои истеъмолb ифода гардида, манфиатнокию фоиданокии он[о нишон дода мешавад, ки аз талабот[ои иrтисоди бозоргонb бармеояд. Тибrи сифати [иссиёти хосияти асосии хазматрасони[ои истеъмолb, яъне uайримоддb будани он маънидод мешавад, ки xараёни нархгузориро мураккаб месозад.

Тариф[ои хизматрасони[ои истеъмолb ба худ хос мо[ият[ои иrтисодb доранд. Ду шакли тариф[о мавxуд аст: а) хизматрасони[ои исте[солb ва б) хизматрасони[ои а[олb. Дар шароити иrтисоди бозоргонb тариф[ои давлатb ва озод амал мекунад.

Дар Xум[урии Тоxикистон тариф[ои давлатиро Вазорати иrтисод ва савдо, Вазорати наrлиёт ва дигар маrомот[ои давлатb, ба монанди он[о муайян ва xорb менамояд. Амали самараноки он[о ба назорати давлатb гирифта мешавад.

Донистан зарур аст, ки нархгузорb дар бозори хизматрасони[ои наrлиётии Xум[урии Тоxикистон якчанд хусусият[о дорад, аз он xумла:

1) тариф[ои наrлиётb вобаста ба дарознокии масофаи боркашонb [исоб карда мешавад, ки он тарифи минтаrавb ном гирифта, дар маxмeъ мизони муайянро ташкил меди[ад;

2) хизматрасони[ои наrлиётb, асосан, дар миrёси монополияи табиb амал мекунад;

3) танзими тариф[ои хизматрасони[ои наrлиётb дар асоси муайян ва xорb кардани нарх[ои [удудb xараён мегирад.

Ба [исоб гирифтани ин хусусият[ои нархгузорb самаранокии хизматрасони[ои наrлиётиро дар иrтисоди бозоргонb таъмин менамояд.

 

14.2. Намуд[ои хизматрасони[ои истеъмолb ва мо[ияти он[о

Дар шароити инкишофёбии муносибат[ои бозоргонb тариф[ои хазматрасони[ои истеъмолb дар Xум[урии Тоxикистон бо таври зерин таснифот мешавад: 1) тариф[ои танзимшавандаи давлатb; 2) тариф[ои аз тарафи иштирокчиёни бозор расман худтанзимшаванда; 3) тариф[ои озодамалкунанда.

Гурe[и якум, асосан, фаъолият[ои хизматрасони[ои тандурустb ва маорифро дар бар мегирад. Rисман он[о дар [удуди монополияи табии амал намуда, аз тарафи маrомот[ои давлатb вобаста ба вазъи бозорb ба танзим дароварда мешавад. Он хизматрасони[ои бепули тандурустb ва таълимотро дар мактаб[ои та[силоти умумb, махсус ва олиро дар бар мегирад.

Ба гурe[и дуюми он тариф[ое дохил мешаванд, ки бо розигии иштирокчиёни бозор (истеъмолкунандагон) муайян мегардад. Масалан, хизматрасони[ои наrлиётb, [авопаймо, ро[и о[ан, идора ва маrомот[ои [имоягарони [уrуrb.

Тариф[ое, ки пурра вобаста ба таносуби талабу пешни[од муайян мешавад, хизматрасони[ои маданию маишb, фаъолияти тиxоратии бонк[о, таълимb, тиxоратb ва тиббиро дар бар мегирад.

Хароxот[ои хизматрасони[ои истеъмолb оид ба дастрас (расонидан) ва истеъмоли он[о аз чунин модда[о иборатанд:

а) хароxот[ои вобаста ба сарфи ваrт ва ташкили хизматрасони[о; 

б) хароxот[ои бо кeшиш[ои xисмонb вобаста (кашонидан, дастрас кардан); 

в) хароxот[ои вобаста ба асабb – ру[b (хафагb, хурсандb); 

г) хароxот[ои вобаста ба [иссиёт (uалоuула, бeй, чанг, дард).

Маълум мешавад, ки ду намуди аввали хароxот[о чен карда мешаванд, боrимонда хароxот[оро [амчун хароxот[ои моддb чен кардан uайриимконпазир аст. Барои [исоби он[о ро[у услуб[ои махсуси ба[оди[ии иrтисодb истифода бурда мешавад.

 

14.3. Услуб[ои умумии муайян кардани тариф[о ба хизматрасони[ои истеъмолb

Дар xараёни нархгузорb ба фаъолият[ои мухталифи хизматрасони[ои истеъмолb маxмeаи ро[у тарзи аз нуrтаи тиxоратb асоснок кардани тариф[о истифода бурда мешавад, ки дар маxмeъ он[о системаи муайянро ташкил меди[ад. Он[о вобаста ба шароит ва шарт[ои хизматрасонb истифода бурда шуда, амалашон ба низоми муайян дароварда мешавад.

Ба ин маrсад rисман имконият[ои усул[ои бозоргонb, хароxотb, ба[исобгирии манфиатнокb, тиxоратb, меъёрb, та[лили регрессионb, услуб[ои гуногуни пасту баланд кардани тариф[о истифода шуданаш мумкин аст, ки мазмун ва мо[ияти асосии он[о дар мавзeъ[ои усул[ои нархгузории китоби мазкур та[лил шудаанд.

Усул[ои нархгузории дар хизматрасони[ои истеъмолb истифода бурда мешуда гуногун буда, аз рeи: а) аломати истифодабарb; б) таъинот ва в) хусусияти амалиёт таснифот мешавад, ки омeзиши он[о мавrеи муайянро ишuол менамояд.

Тибrи аломати истифодабарb усул[ои ба хароxот асосёфта дар xараёни муайянкунии тарифа[о татбиrи васеъ ёфта, афзалият ва камбуди[о доранд. Асоси амали он[оро хароxот ташкил карда, xараёни баландшавии хароxот[оро асоснок менамояд. Хароxот вобаста ба мар[ила[ои мухталифи xараёни хизматрасони[о муайян мегардад, ки хислати афзоишёбb дорад ва бартараф кардани он истифодабарии усул[ои uайримуrаррариро талаб мекунад.

Мувофиrи талабот[ои стандарт[ои байналмиллалb хароxот[оро ба доимb ва таuйирёбанда таrсим кардан афзалиятнок дониста мешавад. Тан[о бо [амин ро[ манбаъ[ои асоснок пастшавии хароxотро муайян кардан мумкин аст.

АДАБИЁТ: 7, 10, 15, 16, 14, 19, 20, 35, 57, 58, 68, 71.

 

Савол[ои тести оид ба санxиши дониши донишxeён:

Оид ба мавзeи: « Тавсиф, мо[ият ва намуд[ои асосии хизматрасони[ои

Истеъмолb»

1. Хизматрасони[ои истеъмолb:

а) маxмeъ оид ба андоза ва ченак[ои тариф[о

б) маxмeъи андоз[ои хизматрасони[ои истеъмолb

в) маxмeъи ченак[ои хизматрасони[ои истеъмолb

г) маxмeъи пардохт[ои хизматрасони[ои истеъмолb

u) маxмeъи мизон[о оид ба андоза ва ченаки пардохти

хизматрасони[ои истеъмолb

 

2. Гурe[[ои асосии хизматрасони[ои истеъмолb:

а) хизматрасони[ои исте[солb ва а[олb

б) хизматрасони[ои исте[солb ва инфиродb

в) хизматрасони[ои а[олb ва оммавb

г) хизматрасони[ои исте[солb ва оммавb

u) хизматрасони[ои оммавb ва а[олb

 

3. Таснифоти хизматрасони[ои истеъмолb:

а) танзимшавандаи давлатb ва озод амакунанда

б) танзимшаванда, худтанзимшаванда ва озодамалкунанда

в) озодамалкунанда ва худтанзимшаванда

г) худтанзимшаванда ва танзимшавандаи давлатb

u) озодамалкунанда ва танзимнашаванда

 

4. Маxмeаи хизматрасони[ои истеъмолb дар шароити

бозор:

а) барномавии истеъмолкунандагон ва бонкb

б) бонк[ои тиxоратb ва давлатb

в) сайё[b ва бонк[ои тиxоратb

г) сайё[b, бонкb ва барномавии истеъмолкунандагон

u) бонк[ои тиxоратb ва сайё[b

 

5. Гурe[[ои маxмeаи хизматрасони[ои истеъмолb аз рeйи хосияти

пайдоиш ва амал кардан:

а) хизматрасони[ои таrсимшаванда

б) наrлиётb, гумрукb ва алоrавb

в) хизматрасони[ои таrсимшаванда ва таrсимнашаванда

г) хизматрасон[ои таrсимшаванда

u) гумрукb, алоrавb ва таrсимшаванда

Мавзeи 15. ИМКОНИЯТ{ОИ ИСТИФОДАБАРИИ ТАРИФ{ОИ

  ХИЗМАТРАСОНИ{ОИ ИСТЕ{СОЛB

НАRША:

15.1. Таъиноти тариф[ои боркашонb бо наrлиёти автомобилb

15.2. Мо[ияти тариф[ои боркашонb бо ро[и о[ан

15.3. Афзалият ва ма[дудият[ои тариф[ои боркашонb бо ро[и обb

 

15.1. Таъиноти тариф[ои боркашонb бо наrлиёти автомобилb

Наrлиёти автомобилb омили асосии фаъолияти самараноки иrтисодb [исобида мешавад. Фаъолияти самаранокии наrлиёти автомобилb ва сифати ро[[ои автомобилb суръати тези афзоиши ма[сулоти умумии миллииро таъмин менамояд.

Инро ба эътибор гирифта, {укумати Xум[урии Тоxикистон сохтмон ва таъмири ро[[ои автомобилгарди мамлакатро со[а[ои афзалиятнок [исобида, барои тараrrиёти он а[амияти аввалиндараxа додааст. Наrлиёти автомобилb зернизоми му[ими со[а[ои наrлиёт [исобида шуда, дар вобастагb бо наrлиёт[ои ро[[ои о[ану обb фаъолият мекунад.

Со[аи наrлиёти автомобилb якчанд хусусият[ои му[им доранд, ки ба xараёни нархгузорb таъсири муайян мерасонад. Наrлиёти автомобилb хислати зуд[аракатию чапuалатb дошта, бо сурати тез борро то истеъмолкунанда мерасад.

Афзалияти асосии наrлиёти автомобилb дар он аст, ки бо воситаи он бор мустаrиман аз анбори исте[солкунанда то xойи зарурb бе аз нав бор кардану фаровардан бурда расонида мешавад. Вале сат[и хароxотb боркашонb ба [ар во[иди бор дар наrлиёти автомобилb нисбат ба дигар наrлиётро баланд мебошад.

Донистан зарур аст, ки арзиши аслии боркашонии автомобилb нисбат ба дигар намуди наrлиёт[о (масалан, ро[и о[ан, обb) баланд буда, аз омил[ои зерини иrтисодb вобаста аст, аз он xумла: 

1) иrтидори боркашонии автомобил[о;

2) музди ме[нати коргарон;

3) намуд ва сарфаи сeзишворb;

4) шароит[ои ро[ию табий.

Дар Xум[урии Тоxикистон арзиши аслии боркашонb аз шароит[ои ро[ию табиb вобастагии зиёд дорад, зеро 93% масо[ати онро кe[истон ишuол кардааст.

Тариф[ои боркашонии наrлиёти автомобилb ба намуд[ои зерин xудо мешаванд: а) корбайъ, б) ваrтбайъ ва в) ба тариф[ои боркашонии байниша[рb ва байналхаrb. 

15.2. Мо[ияти тариф[ои боркашонb бо ро[и о[ан

 

Ро[и о[ан со[аи махсуси низоми наrлиётb [исобида мешавад. Фаъолияти самаранокии ро[и о[ан рушди мунтазами тараrrиёти иrтисодиро таъмин менамояд.

Ду самти асосии фаъолияти наrлиёти ро[и о[ан нархгузорb карда мешавад, аз он xумла: а) боркашонb ва б) мусофиркашонb. Дар иrтисодиёт [ар дуи он мавrеи му[имро ишuол менамояд.

Вале боркашони самти самараноктарини фаъолияти наrлиёти ро[и о[ан ба шумор рафта, хусусият[ои муайяни нархгузориро дорост, ки дар асоси он[о сат[и хароxот[ои боркашонb [исоб мегардад.

Афзалияти асосии наrлиёти ро[и о[ан аз rобилияти зиёд боргузаронb иборат аст. Бо [амин сабаб арзиши аслии боркашонb ба як во[иди бор бо наrлиёти ро[и о[ан нисбат ба автомобилb паст аст. Фоидаи меъёрии барои таъмин намудани самаранокии фаъолияти наrлиёти ро[и о[ан, ки нисбат ба як rатора – шабонарeзb [айати якшаклаи [аракаткунанда, вобаста ба масофаи боркашонb муайян мегардад.

Наrлиёти ро[и о[ан асосан дар боргардишии беруниrтисодии Xум[урии Тоxикистон истифода шуда, дар он [иссаи зиёдро ишuол менамояд. Барои [исоби арзиши боркашонb нархномаи «Тариф[ои боркашонb бо ро[и о[ан» истифода бурда мешавад.

Тариф[ои наrлиёти ро[и о[ан мусофиркашонb ва боркашонb ду хел мешаванд: а) танзимшаванда ва б) озодамалкунанда. Дар фаъолияти беруниrтисодb бошад, асосан, тариф[ои озодамалкунанда истифода ёфтаанд.

 

15.3. Афзалият ва ма[дудият[ои тариф[ои бокашонb бо ро[и обb

Наrлиёти обb ин ро[и анъанавию rадимтарини боркашонb ва мусофиркашонb [исобида шуда, rобилияти зиёди боргузаронb дорад ва дар инкишофёбии муносибат[ои тиxоратии xа[онb наrши му[имро мебозад. Боркашонb бо наrлиёти обb бо ро[[ои xудогона xараён мегирад. Дар асоси он низоми ягонаи наrлиёти ро[и обиро ташкил ва инкишоф додан uайриимконпазир аст.

Барои муайян кардани арзиши боркашонb ва мусофиркашонb бо наrлиёти ро[и обb низоми тариф[о истифода бурда мешавад. Асоси ин низомро арзиши аслии кори иxрошуда ва фоидаи муrарраргардида ташкил менамояд, ки сат[и он[о ба омил[ои гуногун вобаста аст.

Ба омил[ои асосии арзиши аслии боркашониро (мусофиркашонb)-ро бавуxудоваранда дохил мешавад: а) афзалият; б) ма[дудият ва в) таъмин намудани фаъолияти бехатарии наrлиёти обb. Яъне, ба арзиши аслии боркашонb ва мусофиркашонb бо наrлиёти ро[и обb маxмeи омил[ои иrтисодb таъсир мерасонад, ки аз шароит ва муносибат[ои дохилb ва берунииrтисодb вобастаанд.

Афзалият[ои боркашонb бо ро[и обb аз ин[о иборатанд: а) rобилияти зиёди боргузаронb, б) нисбатан арзиши аслии пасти боркашонb ва в) талаби маблаuгузории зиёд.

Бо баробари афзалият[о боркашонb бо ро[и обb ма[дудият[о [ам дорад, аз он xумла, ба он[о дохил мешавад: паст будани суръати боркашонb, дарознокии масофаи боркашонb, хатарнокb ва мавсимнокии фаъолият.

Низоми тариф[ои боркашонb бо ро[и обb дар асоси нархномаи тасдиrшуда муайян мегардад. Умуман, тариф[ои боркашонии обb ба гурe[[ои зерин таrсим мешавад: 1) тибrи киштиронb; 2) аз рeйи намуд[ои боркашонb ва 3) намуд[ои бор. Тариф[ои боркашонии обb аз рeйи намуд[ои ма[сулот равонакунb ба киштигардb, контейнерb, маxмeавb ва майда таrсим мешаванд.

Тариф[ои мусофиркашонb бо ро[и обb ба таври зерин таснифот мешавад: а) киштигардb; б) воситаи алоrа; в) дарознокии рафтуомад; г) суръати [аракат; д) шароит[ои рафтуомад ва uайра.

 

АДАБИЁТ: 6, 10, 14, 15, 19, 20, 35, 58, 66, 71.

 

Савол[ои тести оид ба санxиши дониши донишxeён:

Оид ба мавзeи «Имконият[ои истифодабарии тариф[ои хизматрасони[ои

исте[солb»

1. Намуд[ои тариф[ои наrлиёти автомобилb:

а) корбайъ ва тариф[ои боркашонb

б) корбайъ, ваrтбайъ, тариф[ои боркашонии байниша[рb

ва байналхалrb

в) ваrтбайъ ва тариф[ои боркашонb

г) намуд[ои дар нуrта[ои а, б ва в овардашуда

u) корбайъ ва ваrтбайъ

 

2. Таснифоти омил[ои ба тариф[ои наrлиёти автомобилb

таъсиркунанда:

а) иrтисодb ва исте[солb

б) исте[солb ва иrтисодb

в) ро[и табиb ва исте[солb

г) иrтисодb ва ро[и табиb

u) иrтисодb, исте[солb, ро[и табиb

 

3. Омил[ои иrтисодии тариф[ои наrлиёти автомобилиро  

муайянкунанда:

а) иrтидори боркашонии автомобил[о

б) музди ме[нати коргарон

в) дар нуrтаи а, б, г ва u овардашуда

г) намуд ва сарфаи сeзишворb

u) шароит[ои ро[ию табиb

 

4. Омил[ои иrтисодии арзиши боркашонии наrлиёти ро[и о[анро

муайянкунанда:

а) rитъаи ро[и о[ан, намуди rатора ва шиддатнокии боркашонb

б) намуди rатора ва шиддатнокии боркашонb

в) шиддатнокии боркашонb ва rитъаи ро[и о[ан

г) rитъаи ро[и о[ан ва намуди rатора

u) дар нуrта[ои а, б, в ва г овардашуда

 

5. Мизони тариф[ои боркашонb бо ро[и о[ан:

а) аз рeйи rатора ва тонна муайян мегардад

б) аз рeйи тонна ва тонна-километр муайян мегардад

в) аз рeйи rатора-километр ва тонна-километр муайян мегардад

г) аз рeйи тонна, rатора, тонна-километр, rатора километр

муайян мегардад

u) аз рeйи дар нуrта[ои а, б, в ва г оварда шуда муайян мегардад

 

 

Мавзeи 16. ТАРИФ{ОИ ХИЗМАТРАСОНИ{ОИ А{ОЛB ВА ГУМРУКB

НАRША:

16.1. А[амият ва таснифоти тариф[ои хизматрасонии маишb

16.2. Наrш ва гурe[бандии тариф[о ба хизматрасонии алоrавb

16.3. Сиёсати гумрукb ва тавсифи хислат[ои тарифи он

 

16.1. А[амият ва таснифоти тариф[ои хизматрасонии маишb

Бо баробари баланд шудани сат[и зиндагии а[олb [аxми хизматрасони[ои маишии пулакb ва бепул ба он[о меафзояд.

Аз рeйи а[амияти иxтимоb хизматрасони[ои маишb дар Xум[урии Тоxикистон ба ду гурe[и асосb таrсим мешавад: 1) хизматрасонии махсуси а[амияти иxтимоb дошта ва  2) хизматрасонии муrаррарb (оммавb).

Хизматрасони[ои махсус барои таъминоти шароит[ои [аёти а[олb а[амияти калон дорад. Ба ин намуди хизматрасони[о таъминоти а[олb ба хона ва rонеъ гардонидани э[тиёx[ои тиббии он[о дохил мешаванд.

Тариф[ои хизматрасони[ои маишb талаботи оммавb дошта, тан[о тибrи омил[ои бозорb, яъне вазъи талабу пешни[од муайян мешаванд. Сат[и нарх ва тариф[о ба ин хизматрасони[о аз омил[ои xуuрофию мавсимнокb вобаста буда, таъсири он[о тибrи таrсимшавии минтаrавb ифода мегардад.

Тариф[ои хизматрасони[ои маишb аз рeйи арзиши истеъмолии он[о муайян шуда, rисман ба исте[соли арзиш[ои истеъмолb, ки талаботи инфиродиро rонеъ мегардонад, вобастаанд. Яъне дар ин маврид тариф[ои ин хизматрасони[о аз хароxоти зарурии xамъиятии ме[нат ва ба нархи ма[сулот[ои истеъмолии оммавb алоrамандb дорад. Агар дар xараёни хизматрасони[о арзиш[ои истеъмолb бунёд нагарданд, он го[ тариф[о тан[о аз рeйи миrдор ва сифати ме[нати зарури xамъиятb сарфшуда муайян карда мешаванд.

Умуман, сат[и тариф[ои хизматрасони[ои маиширо омил[ои зерин муайян мекунанд: а) тариф[о ба хона[ои истиrоматb ; б) сифати хизматрасони[ои наrлиётb ва в) сифати хизматрасонии алоrавb.

 Аз рeйи амалиёт дар бозор тариф[ои хизматрасони[ои маишb таснифот мешаванд: а) озодамалкунанда; б) пурра танзимшаванда ва в) ма[дуд танзимшаванда.

Танзими давлатии тариф[о ба хизматрасони[ои манзилb-коммуналb вобаста ба вазъият[ои сиёсb , молиявb, маблаuгузорb ва дигар масъала[ои иrтисоди бозоргонb бояд xараён гирад.

 

16.2. Наrш ва гурe[банди[ои тариф[о ба хизматрасонии алоrавb

 

Хизматрасони[ои алоrавb дар тараrrиёти иrтисодии Xум[урии Тоxикистон наrши му[имро бозида аз почта ва барrb иборатанд. Мувофиrи таснифот хизматрасон[ои алоrавb гурe[бандb мешаванд: а) танзимшаванда; б) озодамакунанда ва в) хусусb. Хизматрасон[ои танзимшаванда аз рeйи миrёс ба xум[уриявb ва но[иявb таrсим шуда, аз тарафи маrомот[ои давлатии марказb ва ма[аллb xорb гардида, ба назорат гирифта мешаванд.

Мавrеи амалиёти хизматрасони[ои алоrавии танзимшавандаи xум[уриявb нисбатан усутувор буда, намуд[ои фаъолият[ои гуногунро , аз он xумла дастрас кардани нафаrа, хату мактуб[о, рeзнома[о, маxалла[о, интиrоли пулb ва ёрдампули[о, алоrаи телефон[ои байналмиллалиро дар бар мегирад. Дар шароити инкишофёбии муносибат[ои бозоргонb ба ихтиёри ташкилот[ои буxетb додани шабакаи алоrавии шо[ро[b ва дастрас кардани маълумот[о а[амиятнок дониста мешавад. Бо баробари он хизматрасони[ои алоrавb оид ба намоиш[ои телевизионb ва барнома[ои радио мавrеи му[имро ишuол менамояд.

Дар миrёси но[иявb ба хизматрасони[ои танзимшаванда пардохти истифодабарии телефон[ои ша[рb (но[иявb), xойгир кардани нуrта[ои телефонb, гуфтугузор бо телефон-автомат[ои ма[аллb дохил мешавад.

Тариф[ои озодамалкунанда аз тарафи ташкилот[ои алоrавb, ки дар асоси хароxот[ои xорb ва фоидаи муrарраршудаанд, муайян мегарданд.

 

16.3. Сиёсати гумрукb ва тавсифи хислат[ои тариф[ои он

Кодекси гумруки Xум[урии Тоxикистон аз 1 январи соли 2005 мавриди амал rарор дода шуда, асос[ои [уrуrb, иrтисодb ва ташкили фаъолияти гумрукиро дар мамлакат муайян менамояд. Мавrеи му[имро боб[ои пардохти гумрукb ва хироx[ои гумрукb, муайян намудани арзиши гумрукии мол, [исоби боx[ои гумрукb ва андоз, тартиб ва мe[лати пардохти гумрукb ва андоз ишuол кардааст. 

Тариф[о мувофиrи Кодекси гумруки Xум[урии Тоxикистон муайян гардида, амали он[о ба назорати давлатb гирифта шудааст, ки аз сиёсати он бармеояд. Дар он таркиби тариф[о, намуди тариф[о ва таркиби боx[ои гумрукb, тартиб ва методологияи пардохт[ои гумрукb, шароит[ои савдо, сиёсb ва дигар фаъолият[ои беруниrтисодb муайян гардидааст.

Кодекси гумруки Xум[урии Тоxикистон аз рeйи талабот[ои созишномаи асосb оид ба тариф[ои гумрукb (ГАТТ), ки мо[ият ва хислат[ои тариф[ои гумрукии байналмиллалиро муайян менамояд, тартиб дода шудааст.

Созишнома [амчун механизми асосии батанзимдарории муносибат[ои берунииrтисодb мамлакат амал менамояд. Кодекси гумруки Xум[урии Тоxикистон аз якчанд rисм ва модда[ои ало[ида ба [амдигар вобаста иборат буда, шарт[ои зарурии [амкории самараноки мамлакатро дар доираи иrтисодиёти xа[онb дорад.

Ду хосияти асосии кодекси мазкурро чунин ифода кардан мумкин аст: 1) муста[кам кардани фазои ягонаи иrтисодии мамлакат, таъмин намудани ягонагии сиёсати гумрукb, rонунгузории гумрукb ва хадамоти гумрукb; 2) ниго[ доштани сарварии меъёр[ои созишнома[ои байналмиллалb.

Умуман, дар таxрибаи нархгузорb якчанд усул[ои муайян кардани арзиши гумрукии мол истифода бурда мешавад, аз он xумла; 1) усули ба нархи харидуфурeши мол[ои воридотшаванда асосёфта; 2) усули ба нархи харидуфурeши мол[ои комилан мутобиr асосёфта; 3) усули ба нархи харидуфурeши мол[ои якхела асосёфта; 4) усули ба тар[и арзиш асосёфта; 5) усули ба xамъи арзиш асосёфта ва 6) усули э[тиётb.

 

АДАБИЁТ: 4, 10, 14, 15, 17, 19, 20, 24, 35, 41, 42, 71.

 

Савол[ои тести оид ба санxиши дониши донишxeён:

 

Оид ба мавзeи «Тариф[ои хизматрасони[ои а[олb ва гумрукb»

 

1. Тариф[ои хизматрасонии маишb аз рeйи а[амиятнокии иxтимоb:

а) хизматрасонии муrаррарb

б) хизматрасонии а[олb

в) хизматрасонии кормандон

г) хизматрасони[ои махсус ва муrаррарb

u) хизматрасонии муrаррарb

 

2. Омил[ои тариф[ои хизматрасони[ои маиширо муайянкунанда:

а) тариф[о ба хона[ои истиrоматb

б) сифати хизматрасони[ои наrлиётb ва алоrа, тариф[ои хона[ои

истиrоматb

в) сифати хизматрасонии алоrа

г) сифати хизматрасони[ои наrлиётb

u) сифати хизматрасони[ои наrлиётb ва алоrа

 

3. Таснифоти тариф[ои хизматрасони[ои маишb:

а) озодамалкунанда ва озодамалнакунанда

б) ма[дуд танзимшаванда ва пурра танзимшаванда

в) озодамалкунанда, пурра танзимшаванда ва ма[дуд

танзимшаванда

г) пурра танзимшаванда ва танзимнашаванда

u) танзимшаванда ва озодамалкунанда

 

4. Таснифоти хизматрасони[ои алоrавb:

а) танзимшаванда ва xум[уриявb

б) танзимшаванда, озодамалкунанда ва хусусb

в) танзимшаванда ва озодамалкунанда

г) ма[аллb ва танзимшаванда

u) озодамалкунанда ва ма[аллb

 

5. Намуд[ои фаъолият[ои хизматрасони[ои алоrавb:

а) дастрас кардани нафаrа, хату мактуб[о

б) дастрас кардани маxалла ва рeзнома[о

в) дар нуrта[ои а, б, г ва u овардашуда

г) интиrоли пулb ва ёрдампули[о, алоrаи телефон[ои байналхалrb

u) ба ихтиёри ташкилот[о додани шабака[ои алоrавии шо[ро[b

 

{АФТАИ ЧА{ОРДА{УМ

 

Мавзeи 17. ТАРЗУ ХУСУСИЯТ{ОИ АСОСИИ НАРХГУЗОРB ДАР САНОАТ ВА КИШОВАРЗB

НАRША:

17.1. Тарзи нархгузорb дар саноат

17.2. Хусусият[ои нархгузорb дар со[аи кишоварзb

 

⇐ Предыдущая3456789101112Следующая ⇒

Поделиться: