PERFECTION OF THE ORGANIZATION AND MANAGEMENT OF CARDIOLOGICAL ASSISTANCE POPULATION OF THE SOUTH KAZAKHSTAN REGION

Results of studies in the field and materials of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan testify to the lower effectiveness of the measures taken to reduce the mortality from cardiovascular disease than from cerebrovascular diseases. According to the research, the reasons for this are: 1) the insufficiently high quality of specialized medical care provided to patients with ACS and MI; 2) inadequate equipment and qualifications of FAP personnel, GPs (general medical practice) and ambulance teams; 3) the absence of clear criteria for choosing methods of treatment and algorithms for the action of medical personnel at each stage of care; 4) violation of continuity in the provision of medical care to patients at different stages; 5) inconsistency of equipping medical institutions with the requirements specified in the Procedures for the provision of medical care in the BSC.

Key words: cardiac care, mortality from diseases of the circulatory system, medical and social problems, effectiveness of measures.

УДК:

«ЖАМБАС - САН СҮ ЙЕГІ МОЙНЫНЫҢ СЫНЫҒ Ы КЕЗІНДЕ ЖАСАНДЫ ЖАМБАС БУЫНЫН Қ ОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ»

Сексенбаев Д.С., м.ғ.д., Макулбеков Д.Е., магистрант ОҚ МА., Бектурганов М.С. магистрант, преподаватель МКТУ им Х.А Ясави

ТҮ ЙІН

Сан жамбас буыны ауыр зақ ымданғ ан жә не осы буынның артрозғ а шалдығ у дең гейі 100000 тұ рғ ынғ а балап есептегенде ОҚ О бойынша 7018, 1 оқ иғ аны, шымкент қ аласында 7426, 2 оқ иғ аны, ал ә імшілік аудандарда 6709, 4 оқ иғ аны тү зеді. Соң ғ ы он жылда (2008-2017 ж.ж.) осыдан туындағ ан мү гедектік дең гейі 49, 7 оқ иғ адан 52, 49 оқ иғ ағ а дейін артқ ан. ОҚ О бойынша сан жамбас буынына эндопротездер жасау ү шін арнайы облыстық клиникалық ересектер жә не балалар ауруханаларында арнайы бө лімдер ұ йымдастырылғ ан жә не білікті мамандармен қ амтамасыз етілген. Алайда сан жамбас буынына эндопротез жасау оқ иғ алары зақ ымданғ ан науқ астарды толық қ анды қ амтамасыз ете алмайды. Эндопротезге мұ қ таж аурулардың 78 пайызы ғ ана қ ажетті оперативтік шаралармен қ амтамасыз етілген.

Кілтті сө здер: сан жамбас буыны, артроз, эндопротез, сырқ аттану, мү гедектік, тірек-қ имыл жү йесі, уақ ытша ең бекке жарамсыздық.

Тақ ырыптың ө зектілігі. Заманауи Қ азақ станның ә леуметтік жә не халық – шаруашылық маң ызы бар, басың қ ы мә селелерінің біріне, жамбас-сан буынының зақ ымдануынан туындағ ан мү гедектіктің алдын алу шараларын жү зеге асыру жатады. Сырқ аттану мен мү гедектің азаюы, халық денсаулығ ын жә не елдің ең бек потенциалын сақ тау – денсаулық сақ тау органдары мен ә леуметтік қ орғ ау, жалпы қ оғ амның негізгі міндеті [1, 2, 3]. Тірек – қ имыл жү йесінің (ТҚ Ж) жарақ аты салдарынан туындайтын аурулардың таралу жиілігін кө рсетумен қ атар, жалпы халық тың денсаулық дең гейі кө рсеткішін сипаттайды. Тұ рғ ындардың жалпы жарақ аттану дең гейін, медициналық кө мек сапасы мен халық тың арасында реабитилациялауғ а мұ қ таж адамдарғ а кө рсетілетін кө мектің сапасы мен мү мкіндігін кө рсетеді.

Қ Р денсаулық сақ тау мен ә леуметтік даму министрлігі деректері бойынша жарақ аттану, улану мен кейбір басқ а салдардың ә серінен болатын халық тың сырқ аттануы 2015 жылы 100 мың адамғ а балап есептегенде 9332, 2 оқ иғ аны қ ұ рады, ал 2016 жылы 100 мың адамғ а балап есептегенде 9336, 8 қ ұ рады. Уақ ытша ең бекке жарамсыздық тудыратын аурушаң дық себептерінің ішінде жарақ аттар екінші рангалық орын алады жә не соң ғ ы 5 жылда оның дең гейі 12, 7% ө сіп, 100 адамғ а балап есептегендегі оқ иғ алар саны бойынша 5, 4 бірлікті, аурушаң дық ұ зақ тығ ы бойынша 116, 0 кү нді қ ұ рады. Сү йек – бұ лшық ет жү йесінің ауруларымна б айланысты туындағ ан уақ ытша ең бекке жарамсыздық оқ иғ аларыв мен кү ндерінің азаю бағ ытына қ арамастан, ә лі де жоғ ары дең гейде қ алып отыр. Жамбас-сан буынының зақ ымдану саны бойынша - 6, 0 оқ иғ аны жә не науқ астылық тың ұ зақ тығ ы бойынша 97, 26 кү нді қ ұ рап отыр. [1, 2, 3, 4].

Материалдар мен тә сілдер.

Науқ асты тексеру ә дістері – белгілі бір ауруды анық тап, нақ ты диагноз қ ою ү шін, аурудың ә ртү рлі белгілерін анық тау ү шін жә не ағ задағ ы ө згерістерін анық ттау ү шін қ олданылатын клиникалық зерттеу ә дістердің қ атары ү лкен.

Аурудың ә ртү рлі белгілерін анық тау ү шін клиникалық зерттеу ә дістері қ олданылады. Олар науқ асты сұ растырудан басталып, дене температурасын ө лшеп жә не одан да кү рделі зерттеулер, яғ ни микроскоппен қ анның формалық элементтерін анық тап, ағ заның сұ йық тық тарын химиялық зерттеулер, рентген сә улелерімен сә улелендіру жә не т. б. жү ргізіледі.

Сау адамдарда ауруғ а нұ сқ айтын симптомдар болмайды. Ауырсыну, жү рек айну, қ ұ су, дене температурасының кө терілуі, кө к бауырдың ұ лғ аюы белгілі бір сырқ аттың кө рінісі немесе симптомы болып табылады. Бір симптом мысалы, дене температурасының кө терілуі ағ заның барлығ ында ө згеріс болып жатқ анын, ал іш ө ту белгілі бір мү шенің қ ызметінің бұ зылғ анын, сонымен қ атар ү лкейген тығ ыз бауыр мү шенің қ ұ рылысының ө згерісін білдіреді. Ауырсынуды жә не жү рек айнуды сезіну субъективті симптомдарғ а жатады, олар науқ астың ағ засының объективті ө згерістердің нә тижесі болып табылады.

Науқ асты зерттеу барысында табылатын симптомдарды объективті симптомдар деп айтады. Сондық тан науқ асты клиникалық тексеру ә дістері

· субъективті,

· объективті,

· зертханалық,

· аспаптық болып бө лінеді.

Бір ғ ана симптомның кө мегімен, ауруды танып білу ө те қ иын. Диагностикалық қ ателіктердің кө п бө лігі науқ асты толық, жү йелі зерттемегенен болады, сондық тан науқ асты толық жә не жү йелі тү рде зерттеу диагностиканың бірінші ережесі болып табылады. Науқ асты тексеру толық жү ру ү шін жоспар қ ояды, яғ ни науқ асты жоспарлы тү рде тексереді.

Жоспар ең алдымен науқ астың шағ ымдарын сұ растырудан басталып, кейін қ арау, пальпация, перкуссия, аускультация жү ргізеді.

Диагноз қ ою ә дістері негізгі жә не қ осымшағ а бө лінеді. Негізгі клиникалық ә дістерге сұ растыру, науқ асты қ арау, сипап – сезу, соқ қ ылау, тың дау жатады. Мейірбике оны ә р науқ асқ а қ атысты жү ргізу тиіс. Негізгі ә дістерден кейін дә рігер ары қ арай қ андай қ осымша тексерулер жү ргізу керек екенін шешеді.

Қ осымша (зертханалы – аспапты) тексерулерді арнайы дайындалғ ан мамандар жү ргізеді. Қ осымша ә дістер (биопсия, эндоскопия, рентген, цитодиагностика жә не т. б.) негізгі тексеру ә дістері сияқ ты маң ыздылығ ы зор, кейде диагнозды дұ рыс қ оюғ а шешуші рө лді атқ арады. Науқ асты сұ растыру жә не объективті тексеру кү нделікке жазылып отырады жә не тағ айыдалғ ан ем ауру тарихына енгізіледі. Сү йек сынуларында перкуссияны фонендоскоп кө мегімен аускультациямен бір мезгілде жү ргізеді. Бұ л кезде сау жә не интраректалды зерттеуді жамбас аумағ ы ауруларын анық тау кезінде жү ргізіледі: жамбас сү йегінің сынуларында, бел жә не қ ұ йымшақ омыртқ аларында, гематома, аорта қ ұ рсағ ының тромбозы жә не оның тармақ тарында, абсцесстер жә не ісіктер. Рентгенологиялық зерттеулері сү йек дұ рыс зақ ымданғ ан сү йек дыбыстарын салыстырады.

 

Сурет 1-100000 тұ рғ ынғ а балап есептегенде жамбас-сан буынының артрозына шалдығ у дең гейі.

 

Барлық зерттелген аурулар осы жылдары алғ аш рет жамбас-сан буынының патологиясына байланысты облыстық клиникалық ауруханада емдеу-профилактикалық шараларды алып, амбулаторлық емделуге бағ ытталды. Зерттеу барысында Оң тү стік Қ азақ стан облысының 100000 тұ рғ ынына балап есептегенде жамбас-сан буынының атрозына шалдық қ ан науқ астардың орташа саны 2010 жылы 7012, 9-ге тең болса, 2017 жылы 7018, 1 оқ иғ аны қ ұ рады. Ауыл тұ рғ ындарының арасында таралғ ан осы сырқ аттар бойынша аурушаң дық 6709, 4 оқ иғ аны тү зесе, Шымкент қ аласы тұ рғ ындары арасында 7426, 2 % 000 дейін жетеді. Қ ала мен ауыл тұ рғ ындары арасындағ ы кө рсеткіштер айырмашылығ ын жергілікті дә рігерлердің біліктілігі мен диагностикалық -лабороториялық мү мкіндіктердің айырмашылығ ымен тү сіндіруге болады (1 сурет).

Эндопротез жасалғ аннан кейін аурулардың денсаулығ ына байланысты 39 пайызына мү гедектік берілген жоқ. Ал аурулардың 70 пайызы мү гедек деп танылып, олардың 57% -ының мү лдем ең бекке жарамсыздығ ы мойындалды. Алғ ашқ ы мү гедектікке шық қ андардың 80, 3 пайызы ең бек ету жасындағ ы тұ рғ ындар болып шық ты, ал 19, 7% зейнет жасындағ ы адамдар екендігі анық талды ( 2сурет).

 

Сурет 3 – Мү гедектікке шық қ ан аурулардың ә леуметтік-тұ рмыстық жағ дайы (есептегенде).

 

Зерттеу барысында мү гедектікке шық қ ан аурулардың жасына қ арай таралу ерекшеліктерін анық тадық. Мү гедектердің ең ү лкен тобын 50-64 жастағ ы ересек ең бек ету жасындағ ы науқ астар тү зеді (44, 62% ₀₀ ). Ал орта ең бек ету тобына жататын науқ астардың мү гедектік кө рсеткіші 26, 94% 00 жетті.

Соң ғ ы нә тижелер:

Зерттеу барысында мү гедектікке шық қ ан аурулардың жасына қ арай таралу ерекшеліктерін анық тадық. Мү гедектердің ең ү лкен тобын 50-64 жастағ ы ересек ең бек ету жасындағ ы науқ астар тү зеді (44, 62% ₀₀ ). Ал орта ең бек ету тобына жататын науқ астардың мү гедектік кө рсеткіші 26, 94% ₀₀ жетті.

Алғ ашқ ы мү гедектікке шық қ андардың арасында 3 топтағ ы мү гедек деп танылғ андардың ең жоғ ағ ы дең гейі 15-17 жастағ ы ауруларда анық талды (84, 7% ₀₀ ). Ең бек ету жасындағ ы науқ астардың басым бө лігінде (60, 3-63, 8%) ү шінші топтағ ы мү гедектік анық талғ ан. Белсенді емдеу профилактикалық жә не реабилитациялық шараларды алғ аннан кейін, аурулар қ айтадан ә леуметтік-медициналық сараптамадан ө тіп, олардың 80 пайызы мү гедектіктің 2 тобынан 3 тобына ауыстырылды.

Ә леуметтік-медициналық сараптау жұ мысын талдау мынандай ерекшеліктерді анық тады:

1. Осы кү нге дейін жамбас-сан артроздарына эндопротез жасалғ ан науқ астардың арасында жү ргізілген толық эндопротездің денсаулық қ а тигізетін ә серін анық тау кө рсеткіштері жасалынбағ ан жә не ә леуметтік-медициналық сараптамағ а қ ажетті қ ызметтік ауытқ улардың кө рсеткіштері анық талмағ ан.

2. Осы кү нге дейін толық жамбас-сан буынына эндопротез жасалынғ ан аурулардың статикалық жә не динамикалық бұ зылыстар кө рсеткішінің нақ ты критерилері анық талмағ ан жә не оның қ алыпқ а келу кө рсеткіштері белгіленбеген;

3. Ө зге буындардағ ы патологиялық ү дерістерге байланысты дененің тірек жә не қ озғ алыс қ ызметтерінің бұ зылу дең гейін кө рсететін идикаторлық кө рсеткіштер жасалынбағ ан;

4. Осы кү нге дейін жамбас-сан буынының эндопротездік операциядан кейінгі реабилитациялық шаралар жү йесі толық істелінбеген. Айта кететін жағ дай осы категориядағ ы аурулардың толық реабилитациясы туралы кө рсеткіштер осы кү нге дейін аяқ талмағ ан.

Зерттеу барысында жамбас-сан буынының зақ ымдануына байланысты мү гедек деп анық талғ ан тұ лғ алардың білімділік дең гейі, кә сіби ө згерістері, жұ мыстағ ы физикалық жү йтеме жә не атқ аратын кә сіби жұ мысының мінездемесі жасалынды. Осы мү гедектердің мынандай болып сипатталды:

Мү гедек деп танылғ ан науқ астардың 20, 9 пайызының жоғ ары білімділер болып шық ты. 43, 1 пайызының орташа кә сіби білімі бар екендігі анық талды, ал 36 пайызының орта білімділер екендігі белгілі болып шық ты. Жамбас сан буыны патологиясына байланысты мү гедектікке шық қ ан аурулардың 83, 5 пайызы мү гедектікке шық қ анғ а дейін ауыр жұ мыс атқ арғ ан жә не кә сіби зиянды себептермен байланыста болғ ан.

Қ ОЛДАНЫЛҒ АН Ә ДЕБИЕТТЕР:

1. Надеев Ал.А. Рациональное эндопротезирование тазобедренного сустава/ Ал.А. Надеев, А.А. Надеев, С.В.Иванников, Н.А.Шестерня.-М.: БИНОМ. Лаборатория знаний, 2004.-С.17.

2. Дустманн, Х.О. Показания для имплантации цементируемых и неце-ментируемых эндопротезов тазобедренных суставов Текст./ Х.О. Дустманн, А. Крюкханс// Эндопротезирование крупных суставов: материалы науч.-практ. конф. -Москва.-2000.-С.27-32.

3. Ахтямов// Трансплантация и имплантация в хирургии крупных суставов: материалы науч.-практ. конф.-Н.-Новгород.-2000.-С.42-44.

4. Гаврюшенко, Н.С. Материаловедческне аспекты создания эрозион-ностойкнх узлов трения искусственных суставов человека/ Н.С. Гаврюшенко // Автореф. док.тех.наук.-Москва.-2000.-С.41.

 

РЕЗЮМЕ

⇐ Предыдущая567891011121314Следующая ⇒

Поделиться: