EVALUATION OF THE STATUS OF THE HEALTH OF THE CHILDREN POPULATION, LIVING IN THE DISTRICT DISTRICT OF THE OIL REFINERY PLANT

In a large metropolis, the quantitative relationship between the degree of environmental pollution, in particular atmospheric air and the health status of the population, has not been adequately studied. At the same time, the influence of chemical substances was assessed without taking into account the possibility of their entry into the human body from different media. The relationship between the morbidity structure and the qualitative characteristic of environmental pollution has not been evaluated. The ecological-geochemical characteristics of the territory have not been studied and the model " environment-health" has not been developed. The importance of such comprehensive studies is due not only to the possible deterioration of public health, but also to a decrease in the production of the product as a result of increased morbidity.

Key words: human body, environmental pollution, ecological and geochemical characteristics, areas of morbidity.

 

ОӘ Ж:

ШАРДАРА АУДАНЫ ТҰ РҒ ЫНДАРЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҒ ЫН ТОҚ ЫРАУ КЕЗЕҢ ІНДЕ БАҒ АЛАУ

Султанбеков К.А. м.ғ.к., Жамбаева Ж.С., магистрант

Оң тү стік Қ азақ стан медицина академиясы, Қ азақ стан Республикасы, Шымкент қ аласы.

ТҮ ЙІН

Жү рек қ ан айналу жү йесі ауруларынан алғ ашқ ы сырқ аттану жә не ө лім оқ иғ алары динамикалық ө сім беруде. Бұ л аурулардан туындайтын ө лім кө рсеткіші 2015-2016 жылдары ең бек ету жағ дайындағ ыларда экономикалық тоқ ырауғ а дейің гі дең гейінен 23, 9% артқ ан. Тұ рғ ындардың ө ліміне алып келетін аурулардың қ атарындағ ы ә леуметтік маң ызы ү лкен аурулардың қ атарына, сонымен қ атар, туберкулез, онкологиялық патологиялар жә не жарақ аттар да жоғ ары дең гейде қ алыптасқ ан. Осы аурулардан туындайтын ө лім кө рсеткіштері 2015-2017 жылдары динамикалық ө сім берген.

Жарақ аттан туындайтын ө лім мен оның қ атерлі себептерінің арасындағ ы кореляциялық байланыс жоғ ары дә режеде, мысалы алкоголизммен (r=0, 98), медициналық кө мектің қ ол жетімсіздігіне, бейінді кө мек беру сапасына, жедел медициналық кө мектің дер кезінде кө рсетілуіне (r=0, 96; 91) тікелей жә не ө те жоғ ары дә режеде байланысты болып шық ты.

Кілтті сө здер: жү рек-қ ан айналу жү йесі, сырқ аттану, ө лім кө рсеткіштері, тұ рғ ындар ө лімі, жарақ аттан туындайтын ө лім, онкологиялық патологиялар, медициналық кө мектің жетімсіздігі.

 

Мә селенің ө зектілігі. Елімізде жү зеге асырылып жатқ ан мемлекеттік медициналық -профилактикалық бағ дарламалардың негізгі мақ саты тұ рғ ындардың денсаулығ ын сақ тауғ а жә не негізгі ә леуметтік маң ызы ү лкен аурулардың алдын-алуғ а бағ ытталғ ан. 2016 жылдан Республикада «Денсаулық » атты ұ лттық профилактикалық жоба жү зеге асырылып жатқ андығ ы белгілі. Елімізде тоқ таусыз жү зеге асырылып жатқ ан мемлекеттік медициналық профилактикалық бағ дарламалардың алдына қ ойғ ан мақ саты денсаулық сақ тау жү йесінде жер беті мемлекеттері қ ол жеткізген нә тижелерді ең гізу, оның сапасын арттыру арқ ылы, Қ азақ стан медицинасының бақ талассыздық қ а қ абілетін арттыру болып табылады. Мемлекеттік «Денсаулық » атты профилактикалық жобасында денсаулық сақ тау саласындағ ы туындағ ан медициналық -демографиялық мә селелерді шешудің тиімді жолдары қ арастырылғ ан. Оң тү стік Қ азақ стан облысында «Денсаулық » бағ дарламасын жү зеге асыру ү шін ә рбір аудандық ә кімшілік аймақ та мақ сатты жоспарлар мен бағ дарламалар жасалынғ ан.

Бұ л жоспарларда аумақ тың климаттық -географиялық, ә леуметтік-гигиеналық, экологиялық, тұ рмыстық -экономикалық жағ дайлары есепке алына отырып, жобаның медициналық -демографиялық тиімділігін арттыру жолдарыанық талғ ан. Біздің отанымызда жү зеге профилактикалық жобада тұ рғ ындардың аурушаң дығ ы мен олардың ө лімін жоғ арылататын негізгі ә леуметтік маң ызғ а ие аурулардың алдын алып, емдеу шараларының сапасын арттыру жә не белсенді реабилитациялық жұ мысты жү зеге асыру жолдары ұ сынылғ ан [5, 6, 7].

Оң тү стік Қ азақ стан облысының тұ рғ ын аумағ ында денсаулық ты нашарлатып, ө лімнің туындауына себеп болатын аурулардың ішінде инсульт, жү рек инфарктысы, онкологиялық аурулар, тыныс жү йесінің патологиялары, қ ан жасау органдарының аурулары, қ ант диабеті, туберкулез ауруларының маң ызы арту ү стінде. ОҚ О тұ рғ ындары арасында таралғ ан ә леуметтік маң ызғ а ие аурулардың динамикасы соң ғ ы 5 жылда нақ ты ө сім берсе, мү гедектік жә не ө лім оқ иғ аларының дең гейі шынайы тү рде арту ү стінде. Сондық тан, Оң тү стік Қ азақ стан облысындағ ы ә кімшілік аймақ тарындағ ы тұ рғ ындардың арасында қ алыптасқ ан денсаулық кө рсеткіштері мен кері ағ ымдағ ы ә леуметтік – экономикалық себептер арасындағ ы байланыс міндетті тү рде ә леуметтік-гигиеналық тұ рғ ыда кешенді бақ ылауғ а алу қ ажет. 

Материалдар мен тә сілдер.

Медициналық ұ йымдардың материалдық -техникалық жабдық тау дең гейінің жеткіліксіз болуы ө зекті мә селе болып отыр. Орталық аудандық аурухана медициналық қ ұ рал-жабдық тармен қ амтылуы-67, 4%, Ұ йымдық мекемелердің типтік емес ғ имаратта орналасу 47, 0% (8), санитарлық ережелер мен нормативке сай келмеушілік 17, 6%, (3 МП) қ ұ рап отыр.

2015-2017 жылдардан бастап орта медицина қ ызметкерлерінің саны кө бейді, 10 мың тұ рғ ынғ а балап есептегенде- 74, 0 қ ұ рады. 2015-2017 жылдары аудан бойынша емдеу-профилактикалық ұ йымдарының жоғ ары білімді медициналық мамандармен қ амтылу кө рсеткіші 10 мың тұ рғ ынғ а балп есептегенде 13, 4-ді қ ұ рады.

2015-2017 жылы дә рігерлер санаттылығ ы 37, 5%-ғ а артты.

Дә рігер мамандары бойынша тапшылығ ын тө мендету ү шін Алматы, Ақ тө бе қ алаларының медициналық университеттерінің тү лектерін тарту жұ мыстары жү ргізілуде, сонымен қ атар Денсаулық сақ тау министрлігінің, М.Оспанов атындағ ы медициналық университетінің жә не облыс ә кімдігінің арасындағ ы 3 жақ ты келісім ө з нә тижесінде ауданның дә рігер мамандарымен қ амтамасыз етілу дең гейі жақ саруда.

2014-16 жылы ауданғ а 6 жас маман «дипломмен ауылғ а» жобасы бойынша аудандарғ а жіберілді. Оларды пә термен жабдық тау, кө терімақ ымен қ амтамасыз етілген.

Бү гінгі кү ні Қ оғ амдық денсаулық сақ таудың жоғ арғ ы мектебі базасында 3 денсаулық сақ тау ұ йымдарының басшылары Британдық технология бойынша денсаулық сақ тау менеджерлеріне 10 айлық қ ашық тан оқ ытудан ө тті.

Тұ рғ ындарды амбулаторлы жә не стационарлы дең гейде дә рі-дә рмекпен қ амтамасыз ету 100% қ ұ рады, тұ рғ ындардың дә рілік заттарғ а қ олжетімділігін арттыру ү шін ауылдық мекенде 8 дә ріханалық ұ йым ашылды.

2015-2017 жылдардан бастап «Диспансерлік» есебінде тұ рғ ан науқ астар, амбулаторлы дең гейдегі 50% жең ілдікпен алатын дә рілік заттарды тегін алады. Фармакологиялық бақ ылау, дә рілік заттардың жанама ә серлер мониторингі, жалғ ан жә не контрафакталық дә рілік заттардың ө ндірілуі жә не таралуымен кү рес бойынша жұ мыстар одан ә рі жетілдіруді талап етеді.

Сонымен қ атар медициналық ұ йымдарды тиісті сервистік қ ызметі бар қ азіргі заманғ ы жабдық тармен қ амтамасыз ету мә селесін шешу қ ажет.

Одан ә рі шешімін табуды қ ажет ететін мә селелерге тұ рғ ындарғ а, ә сіресе, ауыл тұ рғ ындарына дә рілік заттардың қ олжетімділігін қ амтамасыз ету мә селесі жатады.

Соң ғ ы нә тижелері.

Ә йел мен ер адамның ө мір сү ру ұ зақ тығ ының айырмашылығ ы орта есеппен 8 жас. Бұ л асиметрияның себебі ер адамның жоғ ары ө лім кө рсеткіші, ә сіресе ең бекке қ абілетті жастағ ы адамдардың арасында қ алыптасқ ан хал-ақ уал болып отыр.

19 жасқ а дейің гі балалар мен жасө спірімдердің ө лімінің басым бө лігін қ ыздардың арасында қ алыптасқ ан кө рсеткіші қ ұ раса (3, 3‰₀), 15 жастан кейің гі топтарда ер кісілердің ө лім кө рсеткіші басым бола тү седі (сурет 1).

 

Сурет 6 – Шардара ауданы тұ рғ ындарының жастық -жыныстық топтарындағ ы ө лім кө рсеткішінің дең гейі, ‰00

 

Қ ан айналым жү йелері ауруларымен сырқ аттылық кө рсеткіші 2014 жылы 1678, 3 оқ иғ аны тү зесе, 2017 жылы 17967 оқ иғ ағ а дейін ө сті (кесте 1).

 

Кесте 1 - Қ ан айналу жү йесі патологияларына байланысты алғ аш анық талғ ан сырқ аттылық кө рсеткіші (100000 тұ рғ ынғ а балап есептегенде)

2014	2015	2016	2017
1678, 3±148, 5	1792, 8±151, 4	1807, 4±1522, 3	1796, 7±152, 6

 

Жыл сайын қ ан айналым жү йесі ауруларына байланысты скринингтік тексерулер ө ткізілді, соның ішінде ересек жастағ ы адамдардың скринингтік тексерістен ө туі дең гейі жыл сайын артуда (кесте 2).

 

Кесте 2 - Қ ан айналу жү йесінен скринингтік тексеруден ө ту кө рсеткіші (абсолюттік жә не % алғ анда)

	2014	% есептегенде	2016	% есептегенде
Тексерілді	2312	97, 5	1563	99, 2
Жаң адан анық талғ аны	237	10, 4	158	10, 3
Д есепке алынды	228	9, 8	153	9, 9

Жү ректің ишемиялық ауруының тіркелуі артық салмақ тың болуы (Индекс Кетле 25-30 ) - 886-30, 6%, шылым шегу - 363-12, 6%, ішімдік тұ тыну - 149-5, 1% себебінен туындағ андығ ы анық талды.

Жү рек қ ан-тамыр ауруымен алғ аш рет сырқ аттану кө рсеткіші 100000 адамғ а балап есептегенде 2014 жылы 1678, 3 қ ұ раса, 2017 жылы 1812, 7 оқ иғ ағ а дейін тө мендеді. 2010 жылы осы патологиялардан ө лім кө рсеткішінің дең гейі 10000 адамғ а балап есептегенде 70, 1 оқ иғ ағ а тең келсе, 2017 жылы 73, 2‰₀₀ дейін кө бейді (сурет 7).

 

Сурет 7 - Жү рек-қ ан айналу жү йесі ауруларынан туындағ ан ө лім кө рсеткішінің 10000 тұ рғ ынғ а балап есептегендегі дең гейі мен динамикасы, ‰₀

 

Қ ан айналу жү йесі ауруларынан туындағ ан ө лім кө рсеткішінің қ ұ рамындағ ы церебровакулярлық аурулардың ү лес салмағ ы 77, 3% жетті немесе 56, 74‰₀₀ қ ұ рады. Ал жедел коронарлық жетіспеушіліктің ү лес салмағ ы 18, 2% немесе 14, 67‰₀₀ болып шық ты.

Миокардтың ө ткір инфарктысының ө лім кө рсеткішінің қ ұ рамындағ ы ү лесі 4, 5% жетсе, 100000 адамғ а балап есептегенде 3, 30‰₀₀ дейін жетті.

Ал осы патологиялардың динамикасы экономикалық тоқ ырау кезең інде олардың кү рт жоғ арлайтындығ ын кө рсетіп отыр. Сондық тан ә леуметтік маң ызы ү лкен аурулардың алдын алуғ а бағ ытталғ ан профилактикалық шаралардың тиімділігін жоғ арлату жә не диспансеризация мен бейінді медициналық кө мектің сапасын арттыру жұ мыстары алғ ашқ ы медициналық -санитарлық кө мек беру ұ йымдарының ең маң ызды міндеттерінің бірі болуы тиіс.

Ақ параттандырудың жеткіліксіз болуы салдарынан салауатты ө мір салтын ұ стану жә не тү рлі аурулардың алдын алу мә селелерінде тұ рғ ындар қ ұ зіреттілігі мен уә ждің жетіспеушілігі, салауатты ө мір салтын ұ стану жә не тү рлі аурулардың алдын алу мә селелерінде тұ рғ ындардың сауаттылығ ының жә не уә ждемесінің, қ оршағ ан ортаның қ олайсыз жағ дайларының сақ талуы, ауыз суды пайдалану жә не тамақ танудың, ә леуметтік жағ дайы осал топтағ ы тұ рғ ындардың ә леуметтік-экономикалық жағ ынан дамымауын атап ө туге болады.

Сол себепті, тұ рғ ындар денсаулығ ын жақ сарту мә селелері денсаулық сақ тау жү йелерін жетілдіруді жә не осы мә селелер бойынша ведомстворалық жә не сектор аралық қ арым-қ атынасты кү шейтуді талап етеді жә не жұ мыс беруші мен азаматтардың ө з денсаулығ ына деген ынтымақ ты жауапкершілігін арттыру қ ажет.

РЕЗЮМЕ

⇐ Предыдущая13141516171819202122Следующая ⇒

Поделиться: