EVALUATION OF STATUS OF HEALTH OF RESIDENTS OF SHARDARIN DISTRICT AT CRISIS.

There is a dynamic increase in morbidity and mortality from cardiovascular pathology. The mortality rates from this pathology for 2015-2016 increased by 23.9% compared to the crisis years. A number of socially significant diseases have also been replenished in times of crisis, such as tuberculosis, oncological pathology, and trauma.

The mortality rates from these diseases have given a dynamic growth in 2015-2017. There is a high degree of correlation between, directly or indirectly, the mortality that arises from trauma and its pathological causes, for example, with alcoholism (r = 0.98), lack of medical care, the quality of comprehensive medical care provided in time by emergency medical care (r = 0.96, 91).

Key words: cardiovascular system, morbidity, mortality, mortality, death from trauma, oncological pathology, lack of medical care.

ОӘ Ж:

ЖАМБАС-САН БУЫНЫНДА ЭНДОПРОТЕЗ ЖАСАЛЫНҒ АН ТҰ РҒ ЫНДАРДЫҢ МҮ ГЕДЕКТІК ТОПТАРЫНЫҢ КӨ РСЕТКІШТЕРІ

Сексенбаев Д.С., м.ғ.д., Макулбеков Д.Е., магистрант ОҚ МА., Бектурганов М.С. магистрант, преподаватель МКТУ им Х.А Ясави

ТҮ ЙІН

Мү гедек деп танылғ ан науқ астардың 20, 9 пайызының жоғ ары білімділер болып шық ты, 43, 1 пайызының орташа кә сіби білімі бар екендігі анық талды, ал 36 пайызының орта білімділер екендігі белгілі болып шық ты. Жамбас сан буыны патологиясына байланысты мү гедектікке шық қ ан аурулардың 83, 5 пайызы мү гедектікке шық қ анғ а дейін ауыр жұ мыс атқ арғ ан жә не кә сіби зиянды себептермен байланыста болғ ан.

Толық эндопротез жасалып, емделген аурулардың ең бек ету жағ дайының қ алай ө згергендігін анық тау ү шін мамандар бө лімінің ресми қ ұ жаттарына сү йендік. Алғ аш рет мү гедектікке ұ шырағ ан науқ астар ө зінің негізгі кә сібінен басқ а жұ мысқ а ауысқ ан. Біздің зерттеуіміздің барысында мү гедектікке ұ шырағ андардың 34 пайызы ө здерінің негізгі қ ызметін ауыстырғ ан. Олардың басым бө лігі мү гедектікке дейін ауыр физикалық жұ мыспен айналысқ ан, 22, 4 пайызы автокө ліктердің жү ргізушілері болып жұ мыс істеген, 19, 7 пайызы ауыл шаруашылығ ы ө ндіріс орындарында қ ызмет атқ арғ ан, 12, 7 пайызы мал бағ ушылар жә не қ алғ андары механизаторлар болып жұ мыс істеген.

Кілтті сө здер: эндопротез, мү гедектік, жамбас сан буынының патологиясы, ең бек ету жағ дайы, физикалық жү ктеме, ауыр жұ мыс тү рі.

Ө зектілігі.

Л.П. Гришинаның деректері бойынша (2015 жыл) тірек-қ имыл аппаратының жарақ аты (ТҚ Ж) салдарынан болғ ан біріншілік мү гедектік тө ртінші орын алады. Қ Р біріншілік мү гедектік қ ұ рылымында ТҚ Ж жарақ аты салдарынан болғ ан біріншілік мү гедектік 4, 4% (76, 6 мың адам). ТҚ Ж жарақ аттары салдарынан болғ ан біріншілік мү гедектік дең гейі 10 мың ересек халық қ а 6, 7 қ ұ райды. Жарақ аттар мен басқ а да сыртқ ы ә серлерден болғ ан мү гедектіктің ү лес салмағ ы мү гедектердің жалпы контингентінде 2015 жылы 56, 7% қ ұ рады. Аяқ жарақ аты салдары сырқ аттану мен мү гедектік қ ұ рылымында ерекше орын алады (Ерастова Л.Ю., 2002; Домашенко А.А., 2003; Ахметьянов Р.Ф., 2004). Жамбас буыны сү йектерінің сынуын емдеудің қ анағ аттанарлық сыз нә тижелері 10, 0% дейінгіні қ ұ райды (Чукина Е.А., Охотский В.П., 2000), ал сынық тар салдарынан болғ ан біріншілік мү гедектік, тек жамбас буыны аясында осы патологиядан зардап шеккендер арасында 0, 9% - дан 1, 5% дейінгіні қ ұ райды (Ахтямов И.Ф. соавт., 2002) [5, 6, 7, 8].

Қ азақ стан Республикасының 1993 жылы 20 желтоқ сандағ ы БҰ Ұ Генеральды ассамблеясының 48 сессиясында бекітілген «Мү мкіндігі шектеулі тұ лғ алар ү шін тең мү мкіндіктерді жасау бойынша стандартты ережелерге» сә йкес 1995 жылы «Қ Р мү гедектерін ә леуметтік қ орғ ау туралы» Заң ы қ абылданды, соғ ан сә йкес, ө мір сү рудің негізгі санаттары шектелуінің дең гейін анық тай отырып, МСЭ мемлекеттік ұ йымдарының қ ызметтік міндеттерінің елеулі тү рде кең ейгенін, реабилитациялық мү мкіндіктер мен медициналық, кә сіби, ә леуметтік жә не реабилитацияның басқ а тү рлерінің мү мкіндіктерінің кең ейгенін қ арастыратын, жамбас буыны сынығ ының салдары бар науқ астар мен мү гедектердің медико – ә леуметтік реабилитациясының заманауи жолдары ө згерді. Бұ л кө рсетілген патология кезінде медико – ә леуметтік сараптама критерилерінің жетілдіру қ ажеттілігін шарттады. Мү гедектік пен реабилитацияның жаң а концепциясы негізінде, мү гедектік мә селесінің кө п профильді кешенді зерттеуінің жоқ тығ ы, жамбас буыны қ ызметінің бұ зылуымен мү гедектердің медико – ә леуметтік реабилитациясының негізгі тү рлерінің қ ажеттілігін жә не мү гедектікті тө мендету мен алдын – алуды мақ сатында реабилитацияның кешенді жеке бағ дарламасын (РЖБ) шарттады.

Материалдар мен тә сілдер.

Қ осымша (зертханалық – аспаптық ) тексерулерді арнайы дайындалғ ан мамандар жү ргізеді. Қ осымша ә дістер (биопсия, эндоскопия, рентген, цитодиагностика жә не т. б.) негізгі тексеру ә дістері сияқ ты маң ыздылығ ы зор, кейде диагнозды дұ рыс қ оюғ а шешуші рө лді атқ арады. Науқ асты сұ растыру жә не объективті тексеру кү нделікке жазылып отырады жә не тағ айыдалғ ан ем ауру тарихына енгізіледі. Сү йек сынуларында перкуссияны фонендоскоп кӛ мегімен аускультациямен бір мезгілде жү ргізеді. Бұ л кезде сау жә не зақ ымданғ ан сү йек дыбыстарын салыстырады. Аускультация (auscultatio) - патологиялық процесс пайда болғ ан дене бө ліктерінің дыбыстарын тың дау. Хирургияда аускультацияны сү йек сынуларында, буын, сің ірлі қ ынап, шырышты қ апшық (бурситтер, тендовагиниттер, фибринозды синовиттер) ауруларында жиі жү ргізеді [4, 5].

Материалды зертханалық зерттеуді нақ ты балау жә не жануардың жалпы жағ дайы туралы толық мә лімет алу ү шін қ олданады. Талдау ү шін мынадай материалдар болуы тиіс: 1) ірің ді экссудат, ірің ді процесстің қ оздырушысын анық тау керек болса немесе бұ л процесске қ андай ұ лпалардың қ атысты екені; 2) жаң а тү зілулер – ажыратып балау ү шін; 3) теріден қ ырынды алу – паразитарлық ауруларды анық тау ү шін; 4) жаралы іздер – организмнің реактивті тізімі иммунобиологиялық кү ш жә не жарадағ ы регенеративті - қ алыптастыру процесстер ү шін; 5)қ ан – гемопоэтикалық ө згерістерді бө лу жә не организмнің қ орғ аныштық реактивтілігі жө нінде талқ ылау 6) буынның пунктаты, сің ірлі қ ынап немесе кілегейлі қ ап, сү йек майы жә не т.б [1, 2].

Диагностикалық операцияны терең жатқ ан патологиялық процесстерді нақ ты анық тай алмағ ан жағ дайларда қ олданылады. Бұ л операцияғ а жатады: 1) тесу сынамалары–абсцессті, гематоманы, лимфоэкстравазатты Сурет 1- Жартылай автоматты биохимиялық анализатор. Randox. реактивтері ажыратып балау ү шін; 2) гаймор трепанациясы жә не маң дай қ уысы – эмпиема жә не жаң а тү зілулер кезінде; 3) саусақ тың артқ ы бө лік некрозын, ірің ді бурсит жә не тұ яқ буынының ірің ді артритін анық тау ү шін кесулер қ олданады; 4) биопсия – онхоцеркоз, жаң а тү зілулерге балау қ ою ү шін; Диагностикалық жылқ ылардың жә не ірі қ ара малдардың артқ ы жағ ына жасайды. Егер ө ткізгіштік анестезия нақ ты немесе орындауғ а мү мкіндік болмағ анда, ақ сақ тық ты ескертуде, процесстің локализациясын анық тау мақ сатында интраартикулярлы, интрасиновиальды жә не интрабурсалды анестезиялар қ олданылады. Анестезиялық ерітіндіні (новокаин) шеміршекті қ ынапқ а немесе кілегей қ аптың буын қ уысына енгізеді. Ақ сақ тық тың жойылуын немесе азаюын оны енгізгеннен кейін оң эффект ретінде қ арастырады. Ыстық ванналар ә дісімен зерттеу [1, 2, 3].

Бұ л ә діс қ осымша ажыратушы балау болып табылады. Оны сү йек-байлам жә не артқ ы жақ тың дистальді кесігінде сің ірлі аппарат ауруларында қ олданады. 40°С температуралы сулы ваннаны қ олданғ аннан кейін сің ір жә не байлам аурулары, уақ ытша тоқ тайды немесе ақ сақ тығ ы аз байқ алады; сү йектің толық емес сынық тарында жә не ақ сақ тық тың остеоартрозында, керісінше кү шейеді.

Соң ғ ы нә тижелер.

Зерттеу барысында мү гедектікке шық қ ан аурулардың жасына қ арай таралу ерекшеліктерін анық тадық. Мү гедектердің ең ү лкен тобын 50-64 жастағ ы ересек ең бек ету жасындағ ы науқ астар тү зеді (44, 62% 00 ). Ал орта ең бек ету тобына жататын науқ астардың мү гедектік кө рсеткіші 26, 94% 00 жетті (1сурет).

 

1 сурет. ОҚ О тұ рғ ындарының жасына қ арай жамбас-сан буынына эндопротез жасалғ ан аурулардың мү гедектікке шығ у оқ иғ аларының 100000 адамғ а балап есептегендегі жиілігі.

 

Алғ ашқ ы мү гедектікке шық қ андардың арасында 3 топтағ ы мү гедек деп танылғ андардың ең жоғ ағ ы дең гейі 15-17 жастағ ы ауруларда анық талды (84, 7% 00 ). Ең бек ету жасындағ ы науқ астардың басым бө лігінде (60, 3-63, 8%) ү шінші топтағ ы мү гедектік анық талғ ан. Белсенді емдеу профилактикалық жә не реабилитациялық шараларды алғ аннан кейін, аурулар қ айтадан ә леуметтік-медициналық сараптамадан ө тіп, олардың 80 пайызы мү гедектіктің 2 тобынан 3 тобына ауыстырылды (2 сурет).

 

2 сурет. Жамбас-сан буынында эндопротез жасалынғ ан тұ рғ ындардың мү гедектік топтары бойынша жіктелу ерекшеліктері (% есептегенде).

 

Ә леуметтік-медициналық сараптау жұ мысын талдау мынандай ерекшеліктерді анық тады:

1. Осы кү нге дейін жамбас-сан артроздарына эндопротез жасалғ ан науқ астардың арасында жү ргізілген толық эндопротездің денсаулық қ а тигізетін ә серін анық тау кө рсеткіштері жасалынбағ ан жә не ә леуметтік-медициналық сараптамағ а қ ажетті қ ызметтік ауытқ улардың кө рсеткіштері анық талмағ ан.

2. Осы кү нге дейін толық жамбас-сан буынына эндопротез жасалынғ ан аурулардың статикалық жә не динамикалық бұ зылыстар кө рсеткішінің нақ ты критерилері анық талмағ ан жә не оның қ алыпқ а келу кө рсеткіштері белгіленбеген;

3. Ө зге буындардағ ы патологиялық ү дерістерге байланысты дененің тірек жә не қ озғ алыс қ ызметтерінің бұ зылу дең гейін кө рсететін идикаторлық кө рсеткіштер жасалынбағ ан;

4. Осы кү нге дейін жамбас-сан буынының эндопротездік операциядан кейінгі реабилитациялық шаралар жү йесі толық істелінбеген. Айта кететін жағ дай осы категориядағ ы аурулардың толық реабилитациясы туралы кө рсеткіштер осы кү нге дейін аяқ талмағ ан.

Зерттеу барысында жамбас-сан буынының зақ ымдануына байланысты мү гедек деп анық талғ ан тұ лғ алардың білімділік дең гейі, кә сіби ө згерістері, жұ мыстағ ы физикалық жү йтеме жә не атқ аратын кә сіби жұ мысының мінездемесі жасалынды. Осы мү гедектердің мынандай болып сипатталды:

Сурет 3 - 2010 жылы жамбас-сан буынына эндопротез жасалғ аннан кейін алғ аш рет мү гедек деп танылғ андардың реабилитациялық шаралардан кейінгі оң алу дең гейі (%)

 

Ауыр физикалық жұ мыс атқ аратындардың 2/3 бө лігі слесарлар мен механиктер болып шық ты, ал 1/3 бө лігі жең іл қ ол жұ мыстармен айналысқ ан. Біз зерттеген ресми медициналық -ә леуметтік сараптау қ ұ жаттарының басым бө лігінде мү гедектердің айналысуғ а тиісті жұ мыстары нақ ты ұ сынылғ ан. Ал ү шінші топқ а жатқ ызылғ ан мү гедектердің барлығ ы дерлік ө зі ең бек ететін ө ндіріс орнындағ ы жең іл жұ мыстарғ а орналастырылғ ан. Ә леуметтік-медициналық сараптама қ ұ жаттарын зерттеу барысында науқ астардың 9, 1 пайызына 2 – ші топтағ ы мү гедек деген шешім дұ рыс жасалмағ ан болып ышқ ты. Олардың барлығ ы дерлдік қ оғ амғ а пайдалы жұ мыспен айналысуғ а мү мкіндіктері бар екендіктері анық талды.

Жұ мыс істемейтін мү гедек науқ астардың 5, 8 пайызы арнайы жасалғ ан ең бек ету жағ дайында қ ызмет атқ аруғ а мү мкіндіктері бар тұ лғ алар болып шық ты. Олардың 5, 7 пайызын денсаулығ ына қ арай дұ рыс жұ мысқ а орналастырылмағ ан. Ал қ алғ андардың жамбас-сан буынының қ ызметтік жағ дайы ескеріліп, дұ рыс кә сіби қ ызметке тағ айындалғ ан. Осы науқ астардың екеуіне қ ызмет жасау барысында денсаулығ ына зиянды ә сер ететін нақ ты себептері кө рсетілмеген. Толық эндопротездік операция жасалынғ ан аурулардың 43 – сі науқ астардың негізгі тобына жатқ ызылғ ан жә не олар мү гедектіктің екінші тобына ө ткізілген.

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒ АН Ә ДЕБИЕТТЕР:

5. Горячев А.Н. Место эндопротезирования в системе лечения переломов шейки бедра Текст./ А.Н. Горячев, Л.Б. Резник, В.А. Горячев // Трансплантация и имплантация в хирургии крупных суставов: материалы науч.-практ. конф.-Н.-Новгород.-2000.-С.20-22.

6. Зубков, М.Н. Антибиотикопрофилактика и антибиотикотерапия гнойных осложнений в травматологии и ортопедии/ М.Н. Зубков// Клиническая антимикробная химиотерапия.-М.-1999.- Т.1.-С.20-29

7. Колесник, А.И. Ошибки, осложнения и их профилактика при эндопротезировании тазобедренного сустава Текст./ А.И. Колесник// Эндопротезирование крупных суставов: материалы науч.-практ. конф.-Москва.-2000.-С.47-48.

8. Краснов, А.Ф. Справочник по травматологии Текст./ А.Ф. Краснов, В.М. Аршин, М.Д. Цейтлин. -М.- Медицина.- 1984.-С.162-163.

9. Лавров, В.Н. Однополюсное эндопротезирование тазобедренного сустава у больных с туберкулёзной патологией Текст./ В.Н. Лавров// Трансплантация и имплантация в хирургии крупных суставов: материалы науч.-практ. конф.-Н.-Новгород.-2000.-С.54-56.

 

РЕЗЮМЕ

⇐ Предыдущая14151617181920212223Следующая ⇒

Поделиться: