Вывучэнне новага матэрыялу. 6. Падвядзенне вынікаў урока. 6. Падвядзенне вынікаў урока

1. Дзве небяспекі.

Для тлумачэння вучням гэтага матэрыялу выкарыстоўваецца карта-схема.

Знаёмства з малюнкам на с. 60.

Звяртаецца ўвага на плашчы і шчыты, на якіх вышыты і намаляваны крыжы. Вучні здагадваюцца, чаму іх называлі крыжакамі. Крыжакі і нават іх коні з ног да галавы былі закаваны ў жалеза і ўяўлялі сабой грозную ваенную сілу.

Вучні шукаюць у слоўніку вызначэнне паняцця «рыцар».

Не меншую пагрозу для краіны ўяўлялі набегі татар. 3 татарскімі набегамі вучні знаёмяцца па малюнку на с. 61. Змест малюнка дапаўняецца дадатковымі звесткамі.

Матэрыял для настаўніка.

Татары былі спрытнымі і ўдалымі воінамі, выдатна валодалі шабляй, трапна стралялі з лука, на 20—30 м кідалі аркан з пятлёй на шыю ворага, каб сцягнуць яго з сядла. Нападалі яны імгненна і хутка знікалі, калі ім пагражала небяспека. У кожнага воіна быў запасны конь. Каб падняць паніку ў стане праціўніка, наступалі татары з гіканнем, свістам і дзікім выццём. Пасля захопу горада палонных выводзілі ў адкрытае поле, адбіралі маладых мужчын і жанчын і адпраўлялі іх у рабства, а ўсіх астатніх секлі шаблямі.

2. Князь Вітаўт.

Барацьбу супраць крыжакоў і татар узначаліў вялікі князь Вітаўт. Настаўнік прымацоўвае да класнай дошкі партрэт князя.

3. Вялікае княства Літоўскае.

Прычынай утварэння ВКЛ была знешняя небяспека. Яна і прымусіла насельніцтва беларускіх і літоўскіх зямель аб'яднацца ў адзіную дзяржаву — Вялікае кня­ства Літоўскае.

На вялікай карце настаўнік паказвае межы ВКЛ у перыяд княжання Вітаўта. Яны цягнуліся ад Балтыйскага да Чорнага мора. ВКЛ была самай вялікай дзяржавай у Еўропе.

4. Грунвальдская бітва.

Расказ настаўніка  з выкарыстаннем гістарычных фактаў.

Сустрэча з ворагам.

1. Войска Вітаўта наблізілася да вёскі Грунвальд і застыла ад нечаканасці. Недалёка ў баявым парадку, закаваныя ў браню, нерухома стаялі кліны кры­жакоў. У першым радзе было 5 коннікаў, у другім — 7, трэцім — 9, чацвёртым — 11... Кліны мелі да 20 радоў. За першай паласой войска ішла другая. Здавалася, няма яму канца і краю.

Пачатак б і твы.

2. «I вось загучалі трубы... Вітаўт павёў свае вой­ска ў бой... Шматтысячная хваля вершнікаў неслася на крыжацкія шэрагі. Ад тупату капытаў дрыжэла зямля...»

«Во ў чыя ямы».

3. Вялікі князь Літоўскі Вітаўт дзейшчаў рашуча, аддаваў кароткія загады... Раптам з вачэй яго адразу знікла некалькі радоў коннікаў. Як быццам праваліліся скрозь зямлю. Цяпер Вітаўт здагадаўся, чаму крыжакі першымі не пайшлі ў наступлен­не. Яны загадзя падрыхтавалі глыбокія ямы-лавушкі («воўчыя ямы»), абстаўленыя завостранымі каламі, прыкрытыя зверху дзірваном. У гэтыя ямы праваліліся многія коннікі. Іншыя хутка знайшлі праходы паміж ямамі. Атака працягвалася.

Ход б і твы.

4. «Рыцары рвануліся насустрач непрыяцелю... Ворагі сышліся ў сечы. I завярцеўся крывавы клу­бок: цяжка было разлічыць, дзе чужыя, дзе баязлівец, дзе герой. Стаяў немаверны гул ад баявых клічаў, крыкаў, іржання коней, бразгату зброі. Як саломінкі, ламаліся дзіды (коп'і), трашчалі пад ударамі сякер і мячоў шчыты. Гудзелі стрэлы. Падалі забітыя, курчыліся на зямлі параненыя».

Дз іў ная зброя.

5. На правым крыле войска князя Вітаўта наступа­ла татарская конніца. Крыжакі з насмешкай глядзелі на дзіўнае войска ў яркім адзенні. Татарскія панцыры і шчыты са скур буйвалаў не маглі вытрымаць удараў рыцарскіх мячоў. Але татары выкарысталі сваю зброю. На адлегласці 20—30 крокаў яны пусцілі ў ход арка­ны. Пярэдні шэраг крыжакоў нібы ветрам здзьмула. Яны апынуліся пад капытамі сваіх коней.

Крыжац кі абоз.

6. Бітва працягвалася ўвесь дзень. Пад вечар крыжакі не вытрымалі і пачалі адыходзіць.

«У руках пераможцаў апынуўся ўвесь крыжацкі абоз. Ордэн паклапаціўся не толькі пра зброю і харч, але і пра кайданы, ланцугі для палонных, пра віно, каб пасля бітвы адсвяткаваць сваю перамогу. Кайданы і ланцугі згадзіліся — у іх закулі палонных крыжакоў».

Настаўнік паказвае вучням на вялікай карце месца бітвы.

5. Замацаванне вывучанага

Вучням прапануецца паразважаць над прычынамі перамогі над крыжакамі ў Грунвальдскай бітве і выдзеліць сярод іх галоўную. Адзначым іх:

1) Мужнасць і гераізм удзельнікаў бітвы.

2) Ваенныя здольнасці Вітаўта.

3) Сумеснае выступленне беларусаў, рускіх, палякаў, літоўцаў, татар — галоўная прычына перамогі над крыжакамі.

6. Падвядзенне вынікаў урока

7. Дамашняе заданне: апавяданне «У абарону сваей зямлі».

 

_________________________________

 

МАЯ РАДЗІМА - БЕЛАРУСЬ

1. Адзнач знакам «+» імёны, пад якімі пражыла сваё жыццё полацкая князёўна?

 Ефрасіння         Рагнеда         Саламона  

 Гарыслава         Анастасія

2. Вызнач паслядоўнасць і абазнач лічбамі падзеі жыцця беларускай князёўны Рагнеды.

 Уладзімір забіў бацькоў і братоў Рагнеды, прымусіў яе стаць яго жонкай.

 Да Рагнеды пасваталіся кіеўскі князь Яраполк і наўгародскі князь Уладзімір.

 Пасля замужжа Рагнеда назвалася Гарыслава і нарадзіла пяцёра дзяцей

 Старэйшы сын Ізяслаў ратуе маці ад смерці і ад­праўляецца з ёй у. крэпасць пад Мінскам.

 Рагнеда адважылася забіць Уладзіміра.

 Рагнеда стала манашкай і атрымала імя Анастасія.

3. Першы агульны для ўсіх закон, які напісаў Яраслаў Мудры, зваўся “________________________________________”.

4. Адзнач знакам «+» справы кіеўскага князя Яраслава, за якія ён атрымаў прозвішча «Мудры».

 Будаваў і ўмацоўваў гарады Кіеўскай Русі.

 Напісаў першы закон — «Рускую Праўду».

 Быў удалым военачальнікам.

 Загадаў сваім сынам заваёўваць розныя краіны.

 Будаваў храмы і саборы ў вялікіх гарадах.

5. Пра якога князя ідзе гаворка? Абазнач знакам «+» правільны адказ.

Правіў у горадзе Полацку. Пагалоска аб ім хадзіла па ўсім белым свеце. Гаварылі людзі пра яго рознае: то ваўком абернецца, то турам, то сокалам...

 Яраслаў Мудры         Усяслаў Чарадзей                       Ізяслаў

⇐ Предыдущая9101112131415161718Следующая ⇒

Поделиться: