Архитектура Аудит Военная наука Иностранные языки Медицина Металлургия Метрология
Образование Политология Производство Психология Стандартизация Технологии


Устойчивые словосочетания, идиомы. L. (halk; mobilya) namı na от имени (народа); из (мебели). 2. ö bü r gü n послезавтра 3



l. (halk; mobilya) namı na от имени (народа); из (мебели)

2. ö bü r gü n послезавтра 3. ne о? что это? что такое?

4. geç miş olsun! выздоравливайте! (поправляйтесь! )

5. zaman zaman (vakit vakit) время от времени

6. baş tan baş a из конца в конец; вдоль и поперек

7. biraz sonra немного погодя, вскоре 8. biraz ö nce некоторое время тому назад, недавно

Примечания:

1. Слово buç uk «половина» употребляется только в сочетании с чис­
лительными: iki buç uk «два с половиной», saat yedi buç uk «половина
восьмого», beş buç uk ay «пять с половиной месяцев», и т. п. В других
случаях используется слово yarı m: yarı m oda «половина комнаты», saat
yarı m «половина первого», yarı m saat ç alı ş tı «он работал полчаса», и
т. п. Но: «полгода» — altı ay, «полмесяца» — on beş gü n.

2. Слово eş ya — арабское множественное число от слова ş ey — обо­
значает обычно группу предметов («вещи»).







СЛОВООБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ АФФИКСЫ

Аффикс -sı z4 противоположен по значению аффиксу -lı (в первом значении); присоединяясь к существительным, он образует прилагательные и наречия (реже существительные) со значением отсутствия предмета, обозначенного исходной основой.

ПРИМЕРЫ: iş — работа;

iş siz — безработный, без работы; cam — стекло;

camsı z — бесстекольный, без стекла camsı z pencere — окно без стекол.


Аффикс -ki(-kü ) образует ряд прилагательных, в основ­ном с временным оттенком.

ПРИМЕРЫ: dü nkü — вчерашний; sabahki —утренний;

ö nceki (evvelki) — предшествующий, другой; sonraki —последующий, дальнейший.

Аффикс -ı ntı (-inti) образует группу отглагольных сущест­вительных: gezinti — прогулка, ç ı kı ntı — выступ и др.

УПРАЖНЕНИЯ

14. Переведите на русский язык следующие словосочетания и пред­
ложения:

gö rgü sü z mü hendis, adsı z asker (er), kolsuz adam, anası z babası z ç ocuk, yanı tsı z ö neri, adressiz biri, ö nceki gü nkü gazete, o gü nkü gazete, ö nü mü zdeki hafta, ç ocuksuz kan koca, partisizdir, arabası z gitmek istiyorlar, otelsiz kent yok, iş siz geziyor, saatsiz bir yere gitmeyecek, yalansı z sö ylü yorum, tı raş sı z dolaş ı yor.

15. Переведите на турецкий язык следующие словосочетания:

невоспитанный молодой человек, женщина без шляпки, дом без гостей, остаться без воды, выходить без пальто, безвред­ный человек, придти без приглашения, комната без мебели, сегодняшняя газета, позавчерашний матч, окно без стекол, полностью безработный, неудобный стул, жить без еды, без­ошибочный ответ, работать без передышки (без перерыва).

16. (На закрепление ключевых слов 9-го урока):

{до №19)

1. Bu saat beş dakika geridir. 2. Onlar gittiler, biz geride kaldı k. 3. Saatim ileri gidiyor. 4. İ leride bir ş ey gö rmü yorum. 5. Fazla ileri gitmeyin. 6. Kiminle oynuyorsunuz? 7. Sinemada hangi filim oynuyor? 8. Sağ kolu yoktur. 9. Kolumdan ç ekme. 10. Neler ç ektim, neler! 11. Bir ç eyrek saat ö nce geri dö ndü. 12. Он вер-


нулся через полтора часа. 13. Мастер вернул тебе часы? 14. В нашем институте нет языкового отделения. 15. Такого рода машины наш завод не выпускает. 16. Этот переводчик при-влек мое внимание. 17. Эта улица слишком шумная. 18. Пере- довой отряд (колонна). 19. Он всегда впереди.

(До № 36)

1.    Geliniz, sizi kabul edecekler. 2. Oğ lunuzu okula kabul ettiler
mi? 3. Yö netmenimiz dü n bir davet yaptı. 4. Bizi tabiî davet
etmedi. 5. Bu kabule ben de davetliyim. 6. Ben her ş eye razı yı m,
7. Yarı n Subhi Ustaya konuk gidelim mi? 8. Genellikle iyi bir
adamdı r. 9. Duydun mu? Bilhassa ş u... Korkuyorum ondan.
Bilhassa evine gitmeye korkuyorum. 10. Bize dost gibi gü ldü.

11. Geri ç ek ö nerini (teklifini). Buna olanak (imkâ n) yok. Yasak
ettim. 12. --Buradan geç mek yasak mı? --Doğ rusu
bilmiyorum. 13. Где ты будешь послезавтра? 14. Принимаю
ваше приглашение. 15. Приемная комната здесь? ! 6. После-
завтра я приглашен на охоту. 17. Чему вы улыбаетесь? 18. Его
предложение меня пугает. 19. В общем я согласен. 20. Возмож­
но ли это? Я не согласен с таким запретом. 21. Я не охотник,
но ловить рыбу согласен. 22. Не смейся над своим соседом.

(До № 55)

1.    Hava soğ uktur. Paltonu giy. 2. Genellikle pek istekli değ ilim.
Yalnı z gitsin. 3. Limon suyunu sevmiyor musun? 4. Nası l? İ nce
su mu dediniz? Bilmiyorum. 5. Ç ocuk yere dü ş tü. 6. Ne aksi
adam! 7. Hep aksini yapı yor. 8. Bana bir sigara ikram etti.
9. Beyefendiye bir sandalye İ kram et. 10. Odanı topladı n mı?

11. Zarar yok! 12. Vay! Yolumuzu ş aş tı k galiba. 13. Ama da
eş ya! Ş aş ı yorum doğ rusu. Bu ne bu? — Ne bileyim ben? Bir
karyola olacak. 14. Sö yleyin, derhal gelsin. 15. Aksi gibi hâ lâ
gelmedi. 16. Как назло, они сбились с пути. 17. Соберите сту­
дентов вашей группы. 18. Он все еще здесь? Наденьте (на
него) пальто, шапку и немедленно выведите. 19. Обязательно
приходите, а не то наш план провалится. 20. Не выходи без
пальто. Заболеешь! 21. Он остановился в гостинице.


1. Hep kayakla yü rü yor (kayak yapı yor), ama ne kadar da yavaş! 2. Evet, baş ka ç are yok. Kapayalı m dü kkâ nı mı zı. 3. Ne o? Hasta mı dü ş tü n? Geç miş olsun! 4 Ben bu maç ı televizyonda seyrettim. 5. Gelecek hafta bir kayak gezintisi yapacağ ı z. 6. Zamanla burası bü yü k bir kent olacak. 7. Ne yazı k! Patinaj yapmı yor. 8. Bu dramı ç oktandı r beğ endim. 9. Yazı klar olsun! Ne gezinti yapı yor, ne piyano ç alı yor, ne de satranç oynuyor... Bunu kim beğ ensin? En nihayet televizyonunu seyretsin. 10. Kenti baş tan baş a dolaş tı k. Nihayet acı ktı k. 11. По прав­де говоря, я не хочу с ним встречаться. 12. В конце концов другого выхода нет. 13. Без тебя мы не пойдем на стадион. 14. Со временем, точнее говоря, в следующем году, мы от­кроем здесь шахмашый салон. 15. Жаль его! Не играет ни на скрипке, ни даже на гитаре. 16. Он все гуляет, гуляет. Это мне не нравится. 17. Смотри, что написано (пишет): здесь курить запрещено. 18. Я уже проголодался. Пойдем поти­хоньку. 19. Мы приняли его предложение.

17. Заменив выделенные слова антонимами, переведите на русский язык следующие предложения:

1. Daha yavaş gidiniz. 2. Hep yü rü yoruz. 3. Saatim ileri gidiyor. 4. Yarı n gü nü mü? 5. İ n tramvay dan. 6. Hava serin dir. Palto giyiniz. 7. Televizyonu kapama. 8. Yere dü ş tü. 9. Ş u yapı bir dram tiyatrosudur. 10. Dayı n bir ç ilingir mi? 11. Halamoğ lu evli dir. 12. Kaç yı lı nda ö ldü? 13. Getirsinler eş yayı. 14. Biraderim geceleri ç alı ş ı yor. 15. Fazla geç gelmesin. 16. Ö teki adamla konuş mak istiyor. 17. Biraz evvel gel di.

TATİ L GÜ NÜ M

Ö nceki gü n cumaydı. Akş amı n yedisinde halazadem bize konuk (misafir) geldi.

- Biz yarı n, ö bü r gü n ava gideceğ iz. Dedi. Beraberimizde (bizimle birlikte) gitmek İ stiyor musun? Seni bilhassa davet ediyorum..

Genellikle ben av meraklı sı değ ilim, fakat bu defa meraklandı m (merak ettim).


— Hayvan avı mı yapacaksı nı z?

- Hayı r, halen hayvan ve kuş avı yasaktı r. Balı k tutacağ ı z,
Gel, bizimle birlikte gidelim. Vallahi, bu davetim son davet.
Sonra duydum duymadı m deme. Razı ol.

Gü ldü m: insanı bu kadar korkuttuktan sonra ö nerini kabul etmemek olanaklı değ il galiba. Dedim.

— Yani, kabul ediyorsun, değ il mi?

- Niye kabul etmeyeyim? Kabulü m.

Pazar gü nü ben pek erken uyandı m. Yatağ ı mı topladı m. Kahvaltı ettikten sonra palto, ş apka filâ n giydim ve saat yediyi yirmi beş dakika geç e evden ç ı ktı m, ü ç numaralı troleybü sle hala oğ luma gittim. Troleybü sten Ç ehof caddesinde indim. Halamla oğ lu iki katlı taş bir binada oturuyorlar. İ ki odaları var. Halazademin odası kü ç ü k fakat aydı nlı ktı r. Burada mobilya namı na bir dolap (takı mı ), bir televizyon, kü ç ü k bir tahta masa, bir de demir karyola var. Masa odanı n ortası nı tutuyor. Yemek masası yle diğ er eş ya ö teki (ö bü r) odadadı r. Halaoğ lumu yatakta buldum. Ş aş tı m.

— Ne o? Hâ lâ yatakta mı sı n? Allah Allah!

— Aksi gibi hasta dü ş tü m, dedi. (Ben derhal: «Geç miş
olsun», dedim). Demek, bugü n bu iş olmayacak.

— Zarar yok, dedim. Ben de doğ rusu o kadar hazı r değ ilim. Bak, elbisem bile tam balı kç ı elbisesi değ il.

— Yoook! Ö yle deme. Ö nü mü zdeki cumartesi gü nü mutlaka
gideceğ iz balı k tutmaya. Geriye yol yok!

İ ş te bö yle o gü nkü plâ nı mı z suya dü ş tü. Halam bana bir bardak ç ay ikram etti. Ü ç ü mü z biraz daha konuş tuktan sonra kalktı m gittim.

Sabahı n daha erken saatiydi. Kol saatime baktı m, sekize on dakika vardı. Yavaş yavaş yü rü dü m. Halamı n evinden ç ı ktı ktan yarı m saat kadar sonra bir arkadaş ı ma rasgeldim. Beraber parka gittik. Arkadaş ı m İ yi bir kayakç ı dı r. Ben de bu sporu seviyorum. Arkadaş ı mla bü tü n parkı baş tan baş a dolaş tı k. Nihayet acı ktı k, lokantaya gittik. İ yi bir ö ğ le yemeğ i yedik. Yemekten sonra ardadaş ı mı evime davet ettim. Burada


I

ü ç parti satranç oynadı ktan sonra arkadaş ı m gitti. Ben de baktı m, televizyonda iyi bir filim oynuyor. Aç tı m televizyonumu, filmi seyretmeye baş ladı m. Ancak biraz sonra televizyonu kapadı m. Taganka dram tiyatrosunda «Ü stat (Usta) ve Margarit» piyesi ç oktandı r dikkatimi ç ekiyor. Aksi gibi biletim yok. Biletsiz nası l seyredeyim? Satı n almak da mü mkü n değ il. Baktı m, bir ç are yok. Kalktı m, stadyoma, daha doğ rusu yeni spor sarayı na gittim. Ç ü nkü evime ç ok yakı ndı r. Orada hokey değ il, bir futbol maç ı seyrettim. Dokuzu ç eyrek geç e eve dö ndü m, paltomu, ş apkamı ç ı kardı m. Akş am yemeğ imi yedikten sonra bir sigara iç tim. Ona on kala Tü rkç e'ye ç alı ş maya oturdum ve bir buç uk saat sı kı sı kı ç alı ş tı m.

Bİ R KONUŞ MA

A. Vallahi unuttum, ö nceki gü n neydi?

B. Pazardı, tatil gü nü ydü.

A. Siz tatil gü nü nü zü nerede geç irdiniz?

B. Kentte geç irdim.

A. Bü tü n gü n evde mi kaldı nı z?

B. Hayı r, sabahleyin ü ç dö rt saat ç alı ş tı ktan sonra kı zı mla
beraber parka gittim.

A. Orada patinaj mı yaptı nı z?

B. Hayı r, kayakla dolaş tı k.

A. Kı zı nı z iyi bir kayakç ı mı dı r?

B. Henü z değ ildir. Fakat zamanla iyi kayakç ı olacak. Ç ok
ç alı ş kandı r. (Zaman zaman ben de onunla beraber
gidiyorum parka. ) Bugü n bile kı z arkadaş ları ndan daha
İ yi koş uyor (daha İ yi kayak yapı yor).

A. Ya paten kaymayı (= patinaj yapmayı ) sevmiyor mu?

B. Onu da seviyor. Hem de ç ok seviyor. Ç ü nkü, biliyor
musunuz, patinaj yeri evimize pek yakı ndı r. Dersler
bittikten sonra hep oradadı r.


A. Demek hepiniz spor meraklı sı sı nı z değ il mi?

B. Hayı r, hepimiz spor meraklı sı değ iliz. Karı m sporu hiç
sevmiyor.

A, Ö yle mi? Yazı k... Peki, pazar gü nü eve saat kaç ta
dö ndü nü z?

B. Beş e ç eyrek kala dö ndü k. Yemeğ e geç kalmayalı m,
dedik.

A. Akş amleyin bir yere gitmediniz mi?

B. Bir yere gitmedik. Ö ğ le yemeğ i yedikten sonra yine bir
nevi sporla uğ raş tı k, kı zı mla satranç oynadı k. Ondan
sonra da kı zı m piyano ç aldı, biz dinledik.

A. Gelecek pazar gü nü kayak gezintisi yapacak mı sı nı z?

B. Mutlaka yapacağ ı z. Hem de yalnı z pazar gü nü değ il, ö bü r
gü n de parka gideceğ iz. Ş ey... Sö yle bakalı m, saat kaç?

A. Altı yı ç eyrek geç iyor. Sizin saata ne oldu? İ ş lemiyor mu?

B. Maalesef iş lemiyor. Senin saatin doğ ru mu? Birkaç
dakika geri kalmı yor mu?

A. Yok (hayı r), ne geri kalı yor, ne de ileri gidiyor. Biraz ö nce
altı yı ç aldı... Siz galiba ş imdi bir yere gideceksiniz?

B. Evet, acele ediyorum. Bu gece karı mla «Faust» operası nı
seyredeceğ iz (dinleyeceğ iz). Affedersin, ben gideceğ im.

A. Gü le, gü le.

















































УПРАЖНЕНИЯ

18. Переведите следующие предложения на русский язык:

1. Saat yarı mda neredeydiniz? 2. Yarı n Ş eref stadı nda ç ok enteresan (ilginç ) bir futbol maç ı seyredeceğ iz. 3. Elbiseniz ş u tahta dolapta mı? 4. Tatil vaktini buralarda mı geç ireceksin? 5. Maç bittikten sonra metroyla kü tü phaneye gittim. 6. Burada ne yapacaksı nı z? — Hiç... Dolaş acağ ı m, 7. Hayvan diyorsun, fakat kuş da hayvandı r. 8. Ö bü r gü n balı k tutmaya gideceğ iz. 9. Grupbaş ı Sarı mş akov'a ne oldu? —Bilmiyorum. Hasta


olacak. 10. Otobü sten indin de ne yaptı n? 11. Karyolan odanı n ortası nda mı? 12. Okulumuzun ikinci fakü ltesi(nin) talebeleri ş imdi toplantı dadı rlar. 13. Ö bü r gü n bize misafir gelin. Sizi bekleyeceğ iz. 14. Kardeş imi nası l buldunuz? — Hâ lâ iyi değ ildir. 15. Yü rü dü k yü rü dü k, ta akş ama kadar yü rü dü k. 16. Satranç oynamak piyano ç almaktan daha enteresan mı? 17. Yanı ma geldi, yavaş yavaş «Her ş ey suya dü ş tü », dedi. 18. Yediyi on dakika geç e tramvaydan indim, fabrikaya girdim. 19. Fabrika yö netmeni yarı n ö ğ leden sonra hepinizi kabul edecektir. 20. Ş u altı n saati nereden satı n aldı nı z? 21. Demiri (kapı demirini) ç ek bakalı m. 22. Gene mi yalan sö yledi? 23. Saat kaç? — Saatim onu beş geç iyor. — Saatiniz ileri mi gidiyor? — Hayı r, ü ç dakika geridir (geri kalı yor). 24. Fazla gü rü ltü ç ı karı yorsunuz. 25. Ç ok acı ktı nı z mı? — Biraz.

26. Bü tü n evi gezdim. Hiç bir yerinde saat gö rmedim. Ne o?
Sizde saat mı yok? — Fakat bu da bir nevi saat, gü neş saati...

27. Dü kkâ ncı bana birkaç kitap gö sterdi, fakat bu nevi kitapları
ben beğ enmedim. 28. Bekle, biraz sonra gelecek. — Olanak
yok buna. Ö nerim yanı tsı z kaldı.

19. Переведите на турецкий язык следующий отрывок:

Позавчера был выходной день. Я проснулся без десяти во­семь. Просмотрев свежие (= того дня) газеты, я позавтракал и вместе с сыном вышел на улицу. Моему сыну двенадцать лет. Он ученик шестого класса. Пять дней тому назад начались школьные каникулы. Мой сын ежедневно ходит на каток. Ка­ток находится недалеко от нашего дома. Но в тот день мы сели на автобус и поехали в парк культуры и отдыха. Погода была прекрасная. Около трех часов мы катались по парку на лы­жах. В парке я повстречал одного из наших переводчиков, Петухом. Это один из моих товарищей. Он на пять лет стар­ше меня, но на лыжах ходит так же хорошо, как и я. Двадцать Минут третьего мы вышли из парка и пошли пешком домой. Ровно через час мы достигли дома. Перед обедом мы с сыном сыграли несколько партий в шахматы. Мой сын со временем будет хорошим шахматистом. Он и сейчас играет в шахматы


лучше меня. Моя жена тоже, как и мы, любит играть в шахма­ты. Она студентка четвертого курса вечернего отделения пе­дагогического института. Через пять дней она будет сдавать первый экзамен. После того как мы пообедали, сын сел чи- тать роман «Золото», а я ушел в другую комнату. Здесь из ме- бели имеется книжный шкаф, софа, пианино, видеомагнито- фон. К сожалению, я не научился играть на пианино. В седь­мом часу отец по телефону пригласил нас в гости. Но по теле- визору идет новый фильм. Мы остались дома. Жена такого рода фильмы находит интересными, но мне фильм не понра­вился. Детектив (полицейский фильм). Завтра продолжение. Но я лучше поеду в гости.

20. Устно переведите на турецкий язык следующие предложения:

1. Он только что пришел. 2. Что вы хотите? — Мне нужно поговорить с одним человеком. 3. Кошка упала с этой ка­менной стены. 4. Его сын пришел к нам в гости. 5. Голова колонны в деревне Джебеджи. 6. Мой двоюродный брат (сын дяди по отцу) — очень тихий ребенок. 7. Он старше меня на два года. 8. Он надел пальто. 9. Я снял шляпу. 10. Он не принял моего приглашения. 11. Этот стол занимает мно- го места. 12. Разве вы не любитель охоты? 13. Завтра они поедут на рыбную ловлю (на рыбалку). 14. Завтра я намерен ловить рыбу (посмотреть видеофильм). 15. В конце концов и он это понял. 16. Здесь курить запрещено. 17. Я пока еще не понял. 18. Я все еще не понял. 3 9. Мы играем в шахматы. 20. Mоя жена играет на скрипке. 21. Что вы здесь делаете? -

Ничего... Гуляю. 22. Вообще мой сын очень любознательный ребенок. 23. По дороге я повстречал вашего соседа. 24. Глав- ный инженер вы? 25. Что это? Он нас не слушает! 26. Он всё пишет роман. 27. Все вы, конечно, хорошо (близко) его знаете. 28. Ваша мачеха все еще здесь? 29. Надень пальто. 30. Железный шкаф? Никогда не видел. 31. Эта запись мне понравилась. 32. После того, как я заснул, он ушел. 33. Тогда он схватил зверя за голову. 34. Мы прошли улицу из конца в конец. 35. Со временем вы станете солидным человеком.


36. Их план провалился. 37. Мои часы спешат на две мину­ты. 38. Сейчас без двадцати двенадцать? — Мои часы не идут. 40. Приходите без четверти шесть. 41. Как назло, я за­был его имя. 42. Я вас беспокою. — Не бела. 43. Приберись в своей комнате. 44. Другого выхода нет? 45. Твое предло­жение несерьезно. 46. Не бойся, полицейский не слышит. 47. Выключи магнитофон. 48. Уступи мне немного. 49. По правде говоря, я изумился. 50. Честное слово, это невозмож­но.


Поделиться:



Последнее изменение этой страницы: 2019-04-09; Просмотров: 321; Нарушение авторского права страницы


lektsia.com 2007 - 2024 год. Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав! (0.051 с.)
Главная | Случайная страница | Обратная связь